2008; Eskimeyen Kriz!

Geçen hafta dünyanın fabrikası olan Çin'den konuştuk, sanki bizi duydular ve mallarını ucuzlatmak için paralarının değerini indirdiler, devalüasyon yaptılar, hem de arka arkaya 3 kere, 1 haftada… 

Çin, böylece, durgunlaşmış müşteriyi iştahlandırmayı umuyor. Şimdi diğer satıcı ülkeler bu ucuzlamaya karşılık hazırlıyor, onlar da indirecek paranın değerini. Onlar zaten paralarını yıllar önce indirmişti, ama müşteri heveslenmedi. İndir, indir, nereye kadar! 

Çin'in ucuzlayan malını yine almazlarsa zaten yüzde 8 azalmış olan ithalatı daha da azalacak, bu defa da hammadde -petrol, gaz, maden- ticareti daha da zayıflayacak, fiyatları inecek. Onlar da paralarını zayıflatacaklar. Çin de karşılık verecek. 

Bu rekabete “Kur Savaşı” dedi, ABD hemen. Gelsin de faizini  arttırsın, parasını kuvvetlendirsin bakalım. Ucuz paranın yanına bedava mal dönemi geliyor. 2008 finansal krizi sonuç doğurmaya devam ediyor.

* * *

Kendimize bakalım: Faaliyet yüksek.

Sanayi üretimimiz beklentinin üzerinde arttı. Yıllık artış yüzde 2,4.  Hem ihracatımız hem de ithalatımız miktar olarak yüzde 3, değer olarak yüzde 15 arttı, 2015 ilk yarıda.  Sektörler ve şirketler ortalama yüzde 15 büyüme açıkladılar. Otomobil pazarı yüzde 49, otomotiv pazarı yüzde 69, trafik sigortası yüzde 11 büyüdü. Sigortacıların ürettiği prim yüzde 15 büyüdü. Bankacılık kârı yüzde 11, büyüklüğü yüzde 13; krediler de yüzde 13 arttı. Türkiye'nin 500 büyük şirketi, 2014 yılında ülkenin 2 katı, kârlılıkları enflasyonun 3 katı (yüzde 22) arttı. 

Ama komşu ve çevre ülkelerdeki çatışmaların içeriye sıçratılması, hükümeti kuramayışımız, yeni seçimi konuşmaya başlamamız gücümüzü bölüyor. Savcıların hukuktan kaçmaları bizi yoran büyük kurguların sonuçları. Bu savcıların önceki güçleri o kurgulardan geliyordu. Dünyanın ve Ortadoğu’nun yeniden paylaşımında bu kurgular etkin olmaya devam ediyor. 2008 finansal krizinden türeyen ekonomik sonuçların siyasallaşan sonuçları ortaya çıkmaya devam ediyor.

* * *

Bir karşılaştırma: Trafik sigortası kapsamındaki bedeni hasarlar 2011'den beri SGK tarafından karşılanıyor. Şimdi dikkat! 

SGK, 2014 yılında 0,5 milyar TL prim payı almış bu yükümlülük için ve de 2,2 milyar TL hasar ödemiş. Sigortacıların kârı yüzde 440!  Yeni bir düzenleme daha var; araçların kazadan dolayı oluşan değer kaybı da tazminata eklendi. Şimdi sigortacılar, bu nedenle primleri de arttıracaklar. Hala zarardan bahsetmelerine inanmak zor, değil mi? Poliçelerinizi iyi inceleyin.

* * *

Geçen aylarda, taşıma dünyası ile ilgili olarak Hindistan'a gittim. Bir taşıma dünyası bilgisi vereyim: Demiryollarında günde 70 ölüm oluyor. Bu demiryolları, 64 bin km ağ üzerinde her gün 9 bin sefer yapıyor ve 25 milyon yolcu taşıyor. 

Bu yolları sömürgelik zamanında İngilizler, ülkenin tüm iç kesimlerini limanlara bağlamak için yapmışlar. Çok güvenli bir demiryolu bu… Ölüm oranına bakınız lütfen: yüzde 0,0003!

* * *

2008'den sakınalım, dikkat! ■