RÖPORTAJ: ERKAN YILMAZ
Ömer Yıldızbaşoğlu, şehirlerarası yolcu taşımacılığının gizli kahmanları olan bireysel otobüsçülerden biri.14 yıldır bireysel otobüsçülük yapan, bunun 11 yılını da Metro Turizm bünyesinde hizmet vererek geçiren Ömer Yüzbaşıoğlu’nun bireysel otobüsçü babası da 40 yıl yolcu taşımacılığı yapmış ve emekli olmuş.
Aynı zamanda Ayyıldız Turizm adında şirketi bulunan Trabzonlu otobüsçü Ömer Yıldızbaşoğlu, sırf otobüsçülük yapabilmek için okul hayatına bile ara verdiğini söylüyor: “Bu işe girdiğim için pişman da değilim doğrusu. Bu işi birilerinin yapması gerekiyor. Severek de yapıyorum. Herkes memur olmak zorunda değil. Baba mesleğini bugüne kadar devam ettirdik, ama şartlar çok zor bir noktaya geldi.Uzun yıllardır bu işe ciddi yatırımlar yapıyoruz, emeğimizi veriyoruz ama maddi olarak karşılığını alamıyoruz, hatta zarar ediyoruz” dedi.
Firmaları Pandemi bile bir araya getiremedi
2019’un son 14 yılın en verimli, en iyi kazançlı yılı olduğunu belirten Ömer Yıldızbaşoğlu, “2020 yılının da çok iyi geçmesini beklerken şu an gerçekten zor bir süreç yaşıyoruz. Çok sayıda sektör mensubu iyi bir yıl beklentisi nedeniyle yatırım yaptı. Bu sektöre yönelikhem sektör tarafında hemde devlet tarafında yaşanan sorunlara yönelik bir sessizlik var. Otobüsçünün bir gurur içinde olduğunu da görüyorum. ‘Aman kardeşim zarar etsek de, bu hattı kapatamayız’ diyor. Bakıyorum, herkes zarar ediyor. Otobüsler dolu gitseler bile pandeminin getirdiği kural nedeniyle en fazla yüzde 70 kapasite ile sefer yapılıyor. Yüzde 70 ile otobüsçülük sektörü ayakta duramaz. Hep söylenirya, ‘Bakkal geliri olup, holding gideri olan’ bir işe döndü otobüsçülük. Şimdi bu aşamada Trabzon’a 3 firma 3 sefer yapıyor, birinde 10 yolcu, diğerinde 15, öbüründe 20. Bir otobüsü dolduracak yolcu ile 3 otobüs gidiyor. Soruyorum: ‘Ne kazandın? 500 lira, 1000 lira zarar ettim’.
O zaman niye yapılıyor, bu seferler anlamak mümkün değil. Nereye kadar gidecek bu iş? Firmalar pandemi döneminde bile bir araya gelmedi. Bireysel otobüsçüler olmadan bu sektörün yürüyeceğine inanmıyorum. Ulusal firmaların otobüs yatırımı yaparken zorlanması da, filoyu yenileyememesi de bunu gösteriyor. Ama yine de bireysel otobüsçüler eziliyor. Hep ezildi, ama bugün yaşanana seviyede olduğu gibi ezilmemişti. Bizim, akrabalarımızla birlikte 11 otobüsümüz var ve parkta yatıyor. 2019’da kazandığımız paraları da harcadık. Şu anda bireysel otobüsçüler açlık sınırında. Şoförlerimiz kısa çalışma ödeneğinden yararlandı. Biz mal sahibiyiz, ama ben sizden daha kötü durumdayım, demeye utanıyorum. Onlar yine 1000 TL aldı, biz hiçbirşey alamadık. Biz gurur ettik, şoförlerimizin sigortasını da yatırdık. Onların umudu biziz” dedi.
Borcu borçla döndürüyor
“Otobüsçünün birikimi olmaz” diyen Ömer Yıldızbaşoğlu, “Herkes cebinde ne vardıysa, onu yedi bitirdi. Arkadaşlarla konuşuyoruz, bankaların verdiği KMH denilen destek hesabı ile şu an geçinmeye çalışıyor herkes. Borcu, borçla döndürüyor otobüsçü. Bize kredi verilmesi de çözüm değil, ben o krediyi nasıl ödeyeceğim? Bizim çıkışımız şu: Vergimizi, borçlarımıza faizi işletmeyi durdur, kaskoyu, trafik sigortasını dondur, ne zaman çalışmaya başlarsam ozaman ödeyeyim. Ödenmeyecek borcumuz yok, 400 bin TL borç var. Bir araba satar öderiz, ama bu çözüm değil. Herkes gurur ediyor, bunları konuşmuyor. Tırcı arkadaşlarımız, akrabalarımız var. Herkes otobüsünü satıp tırcılığa dönme peşinde. Bu sektörün sahibinin olmaması da çok ciddi birsorun. Hangi kuruluş otobüsçünün derdini dinliyor? Sektörde asıl patlama Aralık’ta olacak.Ertelenenborçların ödenme zamanı da geldi. Yeni borçlarbirikiyor. Taşımacılık olarak bittik. Herkes canlarının sağ olduğuna şükreder hale geldi. Ama sektör kapanma noktasına gelmiş durumda” dedi.
Otogarda otobüsçüye destek
İstanbul Otogarı’nda otobüsçüye destek olmak amacıyla giriş çıkış fiyatlarının düşürüldüğünü ancak birçok ilde bu uygulamanın olmadığını belirten Yıldızbaşoğlu, “Bu süreçte diğer illerde de belediyeler ve özel otogar işletmecileri otobüsçüye bu desteği vermeli.Ayrıca en büyük sorunumuz neden yolcu indirdiğimizde otogarlara çıkış ücreti veriyoruz. Bu ücretin alınmaması yönünde neden bir mücadele verilmiyor?En uygun ücreti çıkış ücreti 15 lira ile Trabzon Otogarı’nda ödüyoruz” dedi.
Bu işten vazgeçmek yok
Ömer Yıldızbaşoğlu, bütün zorluklara ve mağduriyetlere rağmen otobüsçülükten vazgeçmeyeceğini söylüyor: “Bu meslek benim baba mesleğim. Yok olana kadar bu meslekteki mücadelemi sürdüreceğim. Vazgeçmek yok. Ben ailemden bu işi gördüm. Herkes mesleğini yapacak. Bu meslek fedakarlık ister. Bugüne kadar ettiğim zararlarkanıma dokunmadı, ‘kazanmışızdır, zarar etmişizdir’ dedim. Ama bu yaşadığımız durum ticaretin getirdiği bir durum değil. Haksız uygulamalar nedeniyle zarar ediyoruz, mağdur oluyoruz.” ■
Uçak bileti 116 lira, otobüs bileti 150 lira
Devletin havayollarına verdiği desteğekarşı olmadıklarını da belirten Ömer Yıldızbaşoğlu, “THY Trabzon’a 116 TL’ye bilet kesiyor. Otobüs bilet fiyatı 150 TL. Bu sektörü tamemen yok edecek bir uygulama. Biz nasıl mücadele edeceğiz? Otobüs bilet fiyatının altında nasıl bilet satılır, bunu kimse niye gündeme getirmiyor? Otobüsçüye niye bir el uzatılmıyor. Üstelik firmalar bu süreçte komisyonlarından da vazgeçmedi. Yüzde 70 doluluk ile gittiğinizde yine aynı,yüzde 28komisyon alınıyor. Otobüsçüyü korumak istyorsanız bu komisyon en fazla yüzde 15’e çekilmeli. Biletlerin yüzde 80’i artık internetten satılır hale geldi. Burada otobüsçü, yazıhaneci dengesinin kurularak hareket edilmesi gerekiyor” dedi.