Terminallerde otobüsçülerden alınan ücretlerin değerlendirilmesi çarpıcı sonuçlar veriyor.
Tarifeli yolcu taşımalarında, kalkış/varışlarda hatta ara duraklardaki indirme/bindirmelerde dahi kullanımı zorunlu olan terminallerdeki işletmeciler tekel konumlarından faydalanıp terminal ücretlerinde tam bir başıboşluk veya keyfiliği sürdürerek yüksek maliyetlere yol açabiliyor.
Otobüsçüler her zaman yüksek işletme maliyetlerinden şikayetçiler. Pandemi koşullarında bu problem daha da ağır hissediliyor. Tarifeli düzenli taşımalarda kalkış/varışlarda, hatta ara duraklarda bile indirme/bindirmelerin terminallerde yapılması zorunluluğu mevzuatta yer alıyor ve bu kullanımın bedeli yüksek maliyetlere ulaşabiliyor. Biz de terminal ücretlerini gündemimize aldık ve değerlendirmelerde bulunduk.
Keyfilik
Terminal işletmecileri tekelci konumlarından faydalanıp istedikleri ücretleri uygulayabiliyor. Bu da otobüsçülerin aynı hizmet için çok farklı ücretlerle karşılaşmasına yol açıyor.
Yüksek ücretler
Bazı yerleşim yerlerindeki ücretlerin aşırı yüksek olduğu incelemelerde açıkça ortaya çıkıyor. Buraları kullanan taşımacıların günlük çok fazla sayıdaki seferlerinde toplam, yüksek tutarlara ulaşıyor.
Büyük yerleşimler
Kalabalık şehirlerdeki büyük terminallerin yüksek yapım ve işletme maliyetleri olması nedeniyle yüksek ücret alınmasının normal olduğu düşünülebilir. Halbuki buraların yoğun kullanımı nedeniyle taşıt başına düşen maliyetler, küçük yerleşimlerdeki maliyetlerin altında kalmakta olup yüksek ücretler alınması haklılık taşımıyor.
Transit ücretler
Ankara, İstanbul gibi çok sayıda direkt seferin bulunduğu hatlarda, transit taşıtların yolcu alması istenmeyebilir. Ancak yeterli sefer bulunmayan hatlarda transit taşıtlardan faydanılması gerekmektedir. Az sayıda yolcunun inip/bindiği bu noktalarda yüksek ücret, hatta kalkıştaki benzeri aynı ücretin alınması tam bir haksızlıktır.
İşletmecinin durumu
Belediye ve özel terminal karşılaştırması yapıldığında, hizmet ve ücret bakımından belediye işletimindeki terminallerin daha avantajlı olduğu görülüyor. Otobüsçülerin işlettiği özel terminaller de ücret ve hizmet bakımından daha olumsuz durumdalar. Dolayısıyla otobüsçü yapsın düşüncesi taşımacılar açısından avantajlı görünmüyor.
Sivil toplum anlayışı
Sivil toplum örgütleri, otobüsçüye daha iyi hizmetin daha ucuza verilmesi yerine kimlerin buraları işletip para kazanacağı konusuyla ilgileniyorlar. Halbuki bu örgütler terminal işletmecilerinin değil otobüsçülerin çıkarlarını korumalı, kimin terminal işleteceğiyle değil ücretin ve hizmetin nasıl daha iyi olacağıyla ilgilenmeliler.
Bakanlık devreye girmeli
Kullanımı zorunlu olan terminallerin tekel konumu dikkate alınarak Bakanlık, tüm terminaller için yüksek olmayan tek bir tavan ücret belirlemeli. Büyük otobüsler için 1 saatlik otogar kullanımı için (peron ve park ücreti dahil) kalkışlarda 40 TL, transitlerde 20 TL tavan uygulanabilir. ■