Dosya Röportaj: Erkan YILMAZ
Uzun süredir pandemi nedeniyle sıkıntı içinde olan turizm sektöründe yüzler gülmeye başladı. Aşılanma sürecindeki yükseliş ve vakalardaki düşüşle birlikte yurtdışından turistlerin ülkemize gelmeye başlamasıyla hareketlilik başladı. 22 Haziran itibariyle de Rusya’nın uçuşların başlamasına izin vermesiyle turizmin başkenti Antalya’da çok yoğun günler yaşanmaya başladı.
Turizm taşımacıları ile yüzlerini güldüren hareketliliği konuştuk. Antalya’da çok ciddi araç ve kaptan ihtiyacı da belirmiş durumda. Kiralık araçlarda da fiyatların yaz seviyesine geldiği ifade ediliyor.
DAHA İYİ OLACAK
Sena Tur CEO’su Kemal Erdoğan:
Çok hızlı başlayan bir hareketlilik yaşıyoruz. Rusya’dan çok fazla sayıda turist geliyor. Turizm taşımacıları da acenteler de çok hızlı bir şekilde bu duruma uyum sağladı. Havalimanında ufak tefek sıkıntılar oldu, o da 24 Haziran itibariyle ek terminalin devreye alınması ile çözüldü. İlk dalgayı başarılı şekilde atlattık gibi görünüyor. Daha da iyi olacak. Araç konusunda kısa süreli bir sıkıntı olabilir, araçların gelmesi, adapte olması, kontrollerin bitmesi biraz zaman alabilir ama çok büyük sıkıntı yok.
Yeni araç katılımı
Yaz-kış fiyatlarında bir denge getirmeye çalışıyoruz. Araç sayısını arttırmaya çalışıyoruz. Sezonun ortasına kadar 200-250 kadar araç da gelebilir, araç alımı da olabilir. Ama alımla ilgili karar sezon ortasını bulur. Yıl sonuna kadar 7 milyon turist abartılı gibi görünse de hiç uzak bir rakam değil. Mayıs’ta 300 bin kişi taşındı. Sena Tur rakamları ile baktığımızda Haziran ayını ikiye katlamışız. Bizim bugün kabul ettiğimiz yolcu sayısı 12 bin. Sezon geç başladığı için de uzayacak. Hem Almanya hem Avrupa aşı süreçlerinin sonuna gelmeye başladı. Bu arada aşı konusunda Türkiye çok hızlandı. İki hafta önce 33 milyon olan aşı rakamı şu an 44 milyona gelmiş durumda. Bu hızla gidilirse 40 gün içinde 40 milyon daha aşı yapılır ve sürü bağışıklığına geçmiş oluruz. Bütün bu gelişmelerle sezonu Kasım’ın ortalarına kadar uzatırız diye düşünüyorum. Bir şeyler düzelmeye başladığında hemen negatif haberler de çıkıyor. Bu bir tesadüf müdür, bilmiyorum. Daha önce İngiliz varyantı denildi şimdi bu sefer Delta varyantı deniliyor. Ben bu sefer prim vermiyorum. Umarım haklıyımdır. Alman turistlerde artış oldu. Avrupalılar çok hızlı biçimde gelmeye devam edecek.
10 turisten 3’ü kültür turuna çıkıyor
Yerli turizm tarafında bizim paramız değersiz. Oteller Yunanistan’ın yüzde 30 altında, İspanya’nın yarısı fiyatlarında olmasına rağmen çok daha iyi hizmet veriyorlar üstelik. Global bakarsak oteller pahalı değil. Yerel bakarsak oteller pahalı. Yerli turizm de olacak. Herkes çok bunaldı çünkü. Transfere dayalı bir gelir modelimiz yok. Acenteden acenteye değişmesine rağmen yaklaşık olarak gelen 10 turistten 3’ü alışveriş ya da kültür turuna çıkıyor. ■
HER ŞEY OLUMLU
Aksu Tur YK Başkanı Şeref Karacan:
22 Haziran’da Rusya’nın uçuşlara izin vermesinin ardından, beklediğimizin de üzerinde bir hareket oluştu. Odeon Tours ve Tan Tur (TUI)’ye hizmet veriyor olmamız açısından söylemem gerekirse, günlük 4-5 bin civarında turist geliyor. Rusya’nın uçuşlara izninin Temmuz ayına kalmaması da çok olumlu oldu. Alman ve Ukraynalı turistler de geliyor. Yıl sonuna kadar 7 milyonu aşkın turistin geleceğini düşünüyorum. Sezon geçen yıl olduğu gibi bu yıl da uzayacak. Şu an her şey olumlu gidiyor. Umarız süreç bu şekilde devam eder. Araç ve kaptan ihtiyacı var. Kiralık araç alıyoruz. Ekim sonuna kadar yaz fiyatları ile çalışıyoruz. ■
TURİZM TAŞIMACILARI MARŞA BASTI
Aker Turizm YK Üyesi Emre Ak:
Turizm taşımacıları marşa bastı. Taşımacılar talebe cevap verebilmek adına çok hızlı bir hazırlık yapıyor. Bir anda yüklü başladı. 1 hafta önce sakin olan ortam bir hayli kalabalık. Araç ihtiyacı olacaktır tabii, çünkü herkesin kademe kademe hazırlık yapması gerekirken herkes bir anda ayağa kalktı. Kademeli hazırlık olmayacağı için birçok şeye ihtiyaç olacak. Turizm taşımacısı Mart ayında araba kiralamaya başlar, Nisan’da devam eder. Bir kısmını çalıştırmaya başlar. En son kiralamalar Haziran ayında yapılır ve Eylül’de eksiltmeye başlarsın. Biz biraz rölantide tuttuk. Hepimizin önüne acentelerden bir plan geliyor ve ona göre hazırlık yaptık. Rus turiste hizmet verenler tam hazırlık ile başlıyorlar.
Çok daha fazla araba işbaşı yapacak
Bu durum kısa vadede çok fazla arabanın işbaşı yapacağını gösteriyor. Bizim kiralık araç konusunda, görüştüğümüz rakamlar sezon fiyatıydı o fiyatlar üzerinden devam ediyoruz. Antalya’da kış ve yaz fiyatı var. Yaz fiyatı dönemindeyiz. Acenteler de pastadan büyük pay kapmak adına daha hesaplı tur paketleri çıkarmak istiyorlar. Burada gider kalemi iki tane. Biri konaklama, diğeri taşıma. O yüzden, normal sezona giriş planlamasındaki rakamları yakalayabilecek miyiz, bekliyoruz. Beklenti sezonun uzaması yönünde. Geçen sene de Rus pazarı geç başladı, geç bitti. Türkiye geçen sene Rus pazarı için tek alternatifti, çünkü diğer ülkelere uçuş yoktu. O yüzden süre uzamıştı. Bu sene de uzaması muhtemel. Bu sene en büyük dezavantajımız diğer ülkelere de Rusya’dan uçuşların başlamış olması. Alman turistlerde Temmuz ile birlikte daha da artış bekleniyor. Polonyalı turistlerde ciddi bir artış var. Pazar ciddi bir büyümede. İngiliz turistlerde hareket olacağı beklentisi var. Temmuz ayıyla birlikte, İstanbul için de İngiliz ve Rus turistlerin gelişi başlayacak. Kazancı çok olacağını beklediğimiz bir sezondan kayıpsız bir sezon çıkmasını dileriz.
Şimdi kayıpsız geçirme zamanı
Yerli turist açısından fiyatlar yükseldi. Özellikle İstanbul’da arz talep dengesinin bozuk olacağı kesin. Çünkü birçok arkadaşımız araçlarını Antalya’ya indirdi. Araçlarını satan çok arkadaşımız oldu. Araç sayısı azaldı. Şehirlerarası aktörler doğru fiyatlamayı yakaladıklarını düşünüyorlar. 1 Temmuz itibariyle şehirlerarasında da bir hareket olacak. Doğru fiyatlama yapmak çok önemli. Doğru fiyatlama yapamazsak, sıkıntılarımız devam eder. Günü kurtarmış oluruz. Biz bu pandemiden bizim günü değil yarını da kurtaracak şekilde hareket etmek zorunda olduğumuzu öğrendik. Yarınımız olmadığı için çok ciddi sıkıntı çektik. Biz günü değerlendiriyorduk, avantajı, dezavantajı o günün içinde görüyorduk, yarını göremiyorduk. Şartlar gereği artık imkan var. 1.5 yıldır zaten araçlarımız yatıyor. Bundan sonra doğru fiyatlama ile hareket edelim. ■
AKIN AKIN GELİYORLAR
Turse Tur YK Üyesi Efe Ünver:
Ufak ufak çalışmaya başladık, hızlanacak diye düşünüyoruz. Geleceğe yönelik umudumuz yüksek. Sezon Ekim sonuna kadar uzar, Kasım’a sarkar mı, henüz bilemiyoruz. Sezon Rus turistlerin öncesinde, 3 hafta kadar önce Alman turistlerin gelişi başladı. Ukraynalı turistler de geliyor. Biz daha önce belirlediğimiz fiyatlarla çalışmaya devam ediyoruz. Fiyatlarda bir düşüş veya artış yok. Antalya ve çevresindeki eski bireysel otobüsçülerle çalışıyoruz. Turse olarak yeni araca yönelik çok büyük ihtiyacımız da yok. Delta varyantı konuşuluyor ama ben bu yaz bu virüsün çok etkili olacağını düşünmüyorum. Çünkü herkes Antalya’yı çok özlemiş durumda. Herkes bavulunu hazırlamış 22 Haziran’da uçuşların açılmasını bekliyordu. Şu anda da akın akın geliyorlar. Anex Tour’un şu anda 6-7 bin gelen turisti var. Temmuz’un ikinci haftası ile birlikte günlük 12 bin turistlere çıkarız.
Öncelikli tercih Türkiye
2020 sezonunda pandemi etkisi yoğundu ama aşılanma sürecinin hızlanması ile birlikte insanların yüzleri gülmeye başladı. Artık herkes normale dönmeye çalıştığı için daha mutlu olabileceği, daha çok eğlenebileceği bir tatil yaşamak istiyor. Bu nedenle çok daha fazla turist gelebilir. Çünkü çok sıkılmış bir durumda. Türkiye diğer destinasyonlara göre hem fiyat anlamında daha ucuz, hem de çok daha kaliteli bir hizmet yapısı var. Diğer destinasyonlarda bu fiyatları, bu havayı, denizi, taşımacılıktaki kaliteyi bulamayacakları için yine öncelikli tercih Türkiye olacaktır. Diğer destinasyonlara göre Türkiye daha önde. ■
ARAÇ VE KAPTAN SIKINTISI ÇOK BÜYÜK
Ege Hakan Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Mehmet Hakan Özkaralı:
Aşılanma sürecinin bu kadar hızlanabileceğini düşünmüyorduk. Hem bizde hem de ülkemize turist gönderen ve bizim pazarımız olan ülkelerde aşılanma hızlandı. Anadolu turlarında da artış var. Artık bütün turlar balon turizmi nedeniyle Kayseri ve Kapadokya’dan başlıyor. Çünkü acenteler en yüksek geliri balon turizminden elde ediliyor. Nevşehir’de balona bindiremezse, Pamukkale’de bir şansı daha var. O yüzden Anadolu turlarının yüzde 95’i Nevşehir başlangıçlı. Şu anda Türkiye’de anormal derecede Güney Amerikalı var. Uzakdoğu pazarı 15 Ekim’den itibaren başlar. Şu anda İzmir’de turizm taşımacısı açısından bir hareketlilik yok. Yerli turist tarafında da hareketlilik var, en azından teker dönmeye başladı. Ama fiyatlar çok düşük. Şu anda 800 TL günlük yevmiye ile araç veriliyor, 2019’da bu rakam 1350 TL idi.
Benim şu anda 22 büyük otobüs, 1 midibüs ticari aracım Sena Tur bünyesinde hizmet veriyor. Sena Tur ile çok iyi ve başarılı bir işbirliğimiz var. Kışın da bu işbirliğinin sürmesini planlıyoruz. Şu anda Antalya açısından yaptığımız değerlendirmede anormal derece de araç ve şoför sıkıntısı var. Bunun en büyük sebebi sezon kısaldı ve bireysel otobüsçüler de eskisi gibi kalmadı. Normal dönemde Türkiye’nin her yerinden özellikle Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinden Antalya’ya araç giderdi. Şimdi diyorlar ki, ‘Sezon kısaldı, 4 aylığına gelmeyeyim, değmez’. Bu yüzden anormal şekilde araç ve şoför sıkıntısı var. Antalya’da kiralık araçlar Nisan’da geçiş fiyatı, Mayıs-Ekim arası yaz fiyatı ile çalışır. Araba bulamadıkça fiyat yükseliyor. Sezon kısaldığı için diğer bölgelerden 3-4 aylığına gelen yok. Sezon Kasım sonuna kadar uzayabilir ama dışarıdan araba çalıştırma ihtiyacının çok olacağını düşünmüyorum.
Otobüsün egzozu soğumaz artık
Antalya patlamış durumda, Antalya’da bu saatten sonra hiçbir otobüsün egzosu soğumaz. Yeterli araba olmadığı için benim araçlarım normalde 4 tek yapacakken 6 tek yapmaya başladılar. Ama asıl beklentimizin en yüksek olacağı dönem 2022. Gelecek yıl Nisan ayından sonra talebe araba yetişmez. Çok iş yapacağımızı düşünüyorum. Müthiş bir yıl olacak. 2023 de aynı şekilde. Camiamızın 2022 ve 2023’te yaralarını sarabileceğini düşünüyorum. ■