2003-2013 yıllarına ait büyüklüklerin karşılaştırmalı olarak verildiği bu çok önemli açıklamaya ilişkin bilgileri özetleyerek okuyucularımıza sunma gereğini duyduk. Bu bilgiler hem havacılık sektöründe hem de diğer ulaştırma sektörlerinde yatırım yapacakların doğru kararlar alabilmeleri açısından da büyük önem taşıyor.
Genel bilgiler
1971’de Atlas Okyanusu’nun merkezinin biraz Amerika tarafında bulunan hava trafik ağırlık merkezi, zamanla doğuya doğru kayarak 2001’de Batı Avrupa’ya ulaştı. 2011’de ise Avrupa-Orta Akdeniz noktasına geldi. Önümüzdeki dönemde bu merkezin Doğu Akdeniz’e doğru kayması bekleniyor.
Uçuş süresi arttıkça birim giderin azalmasına bağlı Avrupa pazarına ulaşmada maliyet avantajına sahip olması ile pazarın en canlı ve büyümesinin yoğun olduğu Avrupa-Ortadoğu bölgesinde bulunması, İstanbul’a küresel bir hub (ana merkez) olma yönünde avantaj sağlıyor (Transfer yolcuda Avrupa-Asya-Afrika-Ortadoğu koridoru pazar payı yüzde 66).
GSMH gelişimine paralel olarak gelişmesi beklenen ücretli yolcu-kilometrede Türkiye’deki gelişme dünyadakinden çok daha yüksek.
Sektörel büyüklükler
2003-2013 (Şubat) döneminde;
162 olan yolcu uçağı sayısı yüzde 130 artışla 374 oldu.
658 olan toplam hava aracı sayısı yüzde 74 artışla 1.150 oldu.
27.599 olan yolcu koltuk kapasitesi yüzde 138 artışla 65.803 oldu.
303 ton olan kargo kapasitesi (tüm filonun bir seferde taşıyabileceği kargo miktarı) yüzde 356 artışla 1.381 ton oldu.
İç hat teşvikleri
İç hat teşvikleri
Sabiha Gökçen’den 14; Ankara’dan 9; İzmir’den 18 ve Antalya’dan 29 olmak üzere toplam 70 hat teşvik kapsamına alınmıştır. Teşvik kapsamında; belirlenen hatlarda haftalık en az 3 frekans (sefer) uçuş yapılması kaydı ile başvuranlara 2 yıl tek başına uçuş yapma hakkı getirilmiş olup ayrıca başvuran firmalara dış hat uçuş tahsislerinde de öncelik tanınacaktır.
Bu 70 hattan 20’si için başvuru yapılmış olup kalan 50 hat için başvuru beklenmektedir.
İç hat uçuşları
Türkiye, iç hatlarda Avrupa’nın en hızlı büyüyen ülkesidir. 2003’te sadece Türk Hava Yolları tarafından iki merkezden (Ankara, İstanbul) 26 noktaya uçuş yapılırken 2012’de THY, Onur Air, Sun Express, Atlas Jet, Pegasus ve Bora Jet tarafından 7 merkezden 49 noktaya uçuş yapılmaktadır.
Uluslararası ilişkiler
2003-2012 döneminde gittikçe artan sayıda pek çok ülke ile ikili müzakere yapıldı. 81 ülkeyle bulunan hava ulaştırma anlaşmalarına 62 ülke daha eklenerek toplamda 143 ülkeye ulaşıldı.
Dünyadaki toplam 192 ülkenin 143’ü dışındaki 49 ülkeyle henüz anlaşma bulunmuyor. Hedef bunlarla da anlaşma imzalanması.
Bu 143 ülkenin 92’sine uçuş gerçekleşirken 51 ülke ile uçuş bulunmuyor.
2003’te THY ve Sun Express tarafından 60 noktaya yapılan uçuşlara Atlas Jet, Onur Air ve Pegasus da katıldı. Toplam uçuş noktası 194 oldu.
2002’de çoğunlukla Avrupa, Kuzey Afrika, Uzak Doğu, Yakın Doğu ve Kuzey Amerika ile sınırlı uçuş noktaları; hem buralarda hem de Afrika ve Asya’nın diğer bölgelerinde çok arttı, Güney Amerika’ya uçuş başladı.
2002’de sadece THY’nin 26 iç ve 77 dış olmak üzere toplam 103 olan destinasyonuna 2003-2013’te 11 iç ve 107 dış olmak üzere 118 yeni nokta eklendi, 35 yeni nokta planlandı.
Çok sayıdaki uluslararası organizasyonun yönetiminde çok etkin görevler alındı.
Denetimler
Yapılan denetim sayısı 2003-2013 döneminde hızla artarak 10 katına yaklaştı. 2012’de 2.260 SACA denetimi gerçekleştirildi. SAFA puanında 0,62’ye gelinerek AB’nin 0,97 olan değerinden daha iyi noktaya ulaşıldı.
Projeler
Daha az çevre kirliliği (CO2) ile yakıt, zaman ve maliyet tasarrufu getirecek Uçuş Rotası Kısaltma Projesi (Siirt ve Van arasında yeni koridor açıldı, diğer rotalarda çalışılıyor.)
Su Üstü (göl) Balon Uçuş Projesi (Mevzuat tamamlandı, SHT Balon Talimatı yayımlandı. İlk olarak Eğirdir Gölü uygun bulundu.)
Yeşil Havaalanı Projesi (23 kuruluş, yeşil kuruluş -green company- unvanı almaya hak kazandı.)
Helikopterle Gece Uçuş Projesi (Talimatı yayımlandı.)
Denetimlerin Mobilleştirilmesi Projesi (Elektronik ortamda veri girişiyle raporlama hızlandırılacak.)
Engelsiz Havaalanı Projesi (13 kuruluş ‘engelsiz havaalanı kuruluşu’ unvanı aldı.)
Engelsiz Balon Projesi (Uygulama esasları tespit edildi.)
Maniaların Türksat ile Kontrolü Projesi (Havaalanı çevresindeki yapılaşmalar uydudan kontrol edilecek.)
Faaliyetler
1-4 Mayıs 2013’te İzmir’de 20 ülkenin katılımıyla Amerika-Türkiye ikili hava ulaştırma anlaşmaları konferansı planlandı.
ICAO Konseyi’ne üyelik çalışmaları başlatıldı.
Kış aylarındaki uçuşlar arttırıldı.
Ülkemize ve ülkemiz üzerinden transit yeni uçuşlara izin verildi.
Uçuş talepleri E-permi kapsamında internetten yapılıyor.
THY
Dünyanın en çok ülkeye uçan havayolu.
Tek havalimanından (İstanbul Atatürk) dünyanın en fazla noktasına uçan ikinci büyük havayolu.
Dünyanın en fazla havalimanına (37 iç, 184 dış, 221 toplam) uçan dördüncü büyük havayolu (Diğer üçü ABD’den).
Transit yolcu sayısını özellikle son yıllarda hızla arttırarak toplam yolcu trafiğinin yüzde 43’üne ulaştı.
Havalimanları
2003’te 529.205 olan uçak trafiği, yüzde 160,1 artarak 2012’de 1.376.486 oldu.
2003’te 34.443.655 olan yolcu trafiği, yüzde 280,4 artarak 2012’de 131.029.516 oldu.
2003’te 964.080 ton olan yük trafiği, yüzde 148,7 artarak 2012’de 2.397.788 ton oldu.
Projeler
Yıllık 3 milyon yolcu kapasiteli Ordu-Giresun Havalimanı, 13 milyon ton taş kullanılarak denizden kazanılan 1.75 milyon-m2 alanda inşa edilmekte olup 2014’te açılacak.
Bingöl, Şırnak ve Hakkari havalimanları 2013’te bitecek.
Havalimanı terminal binalarından Ağrı, Balıkesir, Kars, Adıyaman ve Mardin 2013’te; Van ve Konya 2014’te; Diyarbakır, Sinop ve Çanakkale 2015’te bitecek.
Yatırımlar
Pek çok terminal ile Zafer Havalimanı, KÖİ modeli ile yapılmış olup Çukurova ve yeni İstanbul havalimanları da artık ağırlık verilen KÖİ yöntemiyle yapılacak.
2003-2012 döneminde 4,8 milyarı (yüzde 74) merkezi bütçeden ve 1,7 milyarı (yüzde 26) KÖİ’den, toplam 6,5 milyar TL yatırım yapıldı. Ayrıca havalimanı kiralama kapsamında 10 milyar dolar gelir sağlandı.
2003-2012’de 1,7 milyar TL’si (yüzde 54) tamamlanan, 1,47 milyar TL’si (yüzde 46) devam eden havacılık KÖİ yatırımı söz konusu.
Yolcu hakları
Yolcu Hakları Yöntemeliği yayınlandı. Bu yasal düzenlemeyle yolcu hakları uluslararası standartlara getirildi.