İstanbul’da toplu taşıma hizmeti veren özel halk otobüsleri, servisçiler ve taksicilerin gözü bugün yapılan İstanbul UKOME Toplantısı’ndaydı. Toplantıda ana gündem olarak toplu ulaşım fiyat tarifelerinin düzenlenmesi teklifi oldu. Toplu taşıma bilet ücretlerine yönelik istenen yüzde 50, servis ücretlerine ise yüzde 40 artışı getiren teklif kabul edilmedi
Toplu ulaşım esnafı ile İBB’nin birlikte UKOME gündemine taşıdığı zorunlu ücret artışı ve 25 yaş üstü öğrencilerin İstanbulkart ücretlerinin kademelendirilmesini içeren teklifler, Bakanlık temsilcilerinin oy çokluğuyla reddedildi. İBB Genel Sekreteri Can Akın Çağlar, “İBB olarak, bu yıl İstanbul’da toplu ulaşımın kesilmemesi için 15 milyar liralık sübvansiyon yapmak zorunda kalıyoruz. Kamu hizmetlerinin sürdürülebilirliği için bu düzenlemelerin yapılması zorunludur” dedi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Ulaşım Koordinasyon Merkezi (UKOME) Mart ayı toplantısı, Çırpıcı İBB 1453 Sosyal Tesisleri’nde gerçekleştirildi. İBB Genel Sekreteri Can Akın Çağlar’ın başkanlık ettiği toplantıda, toplu ulaşım esnafı ile İBB’nin birlikte UKOME gündemine taşıdığı maliyet artışlarından kaynaklanan ücret artışı teklifi görüşüldü.
15 milyar liralık sübvanse yapmak zorundayız
İETT, Metro İstanbul, Şehir Hatları, minibüs, taksi ve dolmuş ücretlerinde yüzde 50, servis ücretlerinde ise yüzde 40 artış yapılmasını öngören teklifle ilgili konuşan İBB Genel Sekreteri Can Akın Çağlar, Türkiye’yi sarsan ekonomik kriz ve savaş nedeniyle ulaşım esnafı ve tüketicinin haklı olduğu bir konuyu konuştuklarını söyledi. Bütçede toplu ulaşım sübvansesine ayrılan 5,5 milyar liraya karşın, bugün İBB’nin ulaşımın kesilmemesi için 15 milyar liralık sübvansiyon yapması gerektiğini söyleyen Çağlar, sözlerini şöyle sürdürdü:
“Yani 15 milyar liralık büyük bir kaynağı başka işlerin yapımından çekerek, toplu ulaşımın durmaması için sübvansiyon amacıyla kullanmak zorundayız. Yılbaşında sadece İETT’yi günde 10 milyon lira sübvanse ederken, bugün günlük 27 milyon lira öder noktadayız. Kamu hizmetlerinin kâr amaçlı olmamasında hemfikiriz. Ancak bu hizmetlerin sürdürülebilirliği için zam adı altında olmamakla birlikte bu düzenlemelerin yapılması zorunludur. Esnafımızın ve İBB kurumlarımızın beklentisi de bu yöndedir.”
Maliyetler yüzde 53 arttı
İBB Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürü Barış Yıldırım, esnaf temsilcileriyle yaptıkları görüşmede; son artışın verildiği 24 Aralık 2021 tarihinden itibaren yakıta yüzde 45-50, toplam maliyet artışlarına ise yüzde 53 zam geldiğini tespit ettiklerini belirtti. Yıldırım, “Aralık ayının yakıt fiyat ortalaması 10.30 kuruş iken bugüne geldiğimizde 20.36 kuruş. Güncel motorin fiyatı ise 22 lira 27 kuruş. Toplu ulaşım araçlarına yüzde 50, servis araçlarına da yüzde 40 ücret düzenlemesi öneriyoruz” dedi.
Bir yolcunun bedeli 12 lira, bizim gelirimiz 3.5 lira
İETT Genel Müdürü Alper Bilgili de akaryakıttaki ve işçi maliyetlerindeki artış nedeniyle İBB’nin bu yıl İETT’yi 10 milyar lira sübvanse etmek zorunda kalacağını kaydetti. Bilgili, “Akaryakıta gelen zammın kurumumuza ek yükü 2.5 milyar TL düzeyinde. Toplam akaryakıt giderinin ise bunun yaklaşık 1 milyar TL’sinin ÖTV ve KDV’den olduğunu görüyoruz. Devletten toplu ulaşımdaki mazottan ÖTV ve KDV almamasını talep ediyoruz. Tam bilet ücretimiz 5.5 lira. İndirimli yolculuklardan dolayı ortalama gelirimiz bilet başına 3.5 lira. Bizim yolcu başına maliyetimiz 12 lirayı aşmış durumda. Aradaki farkı İBB bütçesinden karşılanıyor. Bu da İstanbul toplu ulaşımının yüzde 60’ını karşılayan İETT ve özel halk otobüslerinin belediyeden yaklaşık 10 milyar TL’ye yakın bir yük oluşturacak. Bu rakamda İBB bütçesinin 4/1’ine denk geliyor. Artık akaryakıt zamları ne kurum tarafından ne de belediyenin bir kurumu tarafından karşılanabilecek bir maddi ölçekte değil. Hiçbir kamu görevlisi fiyatların artırılmasını istemez. Elimizdeki maliyet artışlarının bir kısmını yolculara yansıtmak zorunlu hale gelmiş görünüyor. Birkaç ay öncesine kadar iki tam bilet karşılığı ile 1 litre mazot alabiliyorduk, şu anda ise 1 litre mazot alabilmek için 4 tam bilet bedeli bile yeterli olmuyor.
Elektrik faturası 70 milyon TL'nin üzerine çıktı
Metro İstanbul Genel Müdürü Özgür Soy ise Ocak 2021’de 19 milyon lira gelen elektrik faturasının Şubat 2022’de 63 milyon lira, Mart ayında ise 70 milyon liranın üzerine çıktığını belirterek, “Bu maliyetlerle İstanbul’da toplu ulaşımın sürdürülebilmesi mümkün değil. Bizim yolculuk başına gelirimiz 2.30’lara geliyor. 5 yıl perspektifte bilet fiyatlarına 1.88 katına çıktığını görüyoruz. Aynı dönemde elektrik fiyatları ise 7.5 katına çıktı. Bunları karşılamak mümkün değil” dedi.
Yakıtın payı bütçedeki payı giderek artıyor
Şehir Hatları Genel Müdürü Sinem Dedetaş, “Biz yakıtı ÖTV’siz alıyoruz ama 2022 yılındaki bütçemizdeki yakıtın payı şu anda 9 puan artmış durumda. Bundan 3 ay önceye göre bütçeleri kontrol edemeyecek bir artışa geldi. Aynı şekilde bakıma da ciddi bütçe ayırmak zorundayız. Biz bu hizmeti bu şekilde sürdüremeyecek duruma geldik” dedi.
Milli Eğitim Bakanlığı temsilcisi Hüseyin Aydın, dünyanın ve Türkiye’nin zor bir süreçten geçtiğini belirterek, “Servis kullanan 3 çocuğum var ve bunların servis ücreti maaşımın yüzde 10’una tekabül ediyor. Yüzde 40 artış maaşımın yüzde 14’üne tekabül edecek. Temmuz-Aralık ayında zam yapıldığında 3’üncü zam yapılacak. Kalan son iki ayın makul bir şekilde geçirilmesini talep ediyorum” dedi.
Esnafın talebi dikkate alınmadı
Bizde hasar büyük
TURYOL Yönetim Kurulu Başkanı Yunus Can da teklif edilen zam oranının en düşük oranda tutulduğunu ve deniz ulaşımındaki kayıpları karşılamaktan uzak olduğunu söyledi. Yunus Can, “Teklif edilmiş zam oranı daha önceki gibi kadük kalmıştır. Bizde hasar büyük. Buradaki tadilat zam oranı küçük. Ulaşımda süreklilik, sürdürülebilirlik isteniyor. Bu ülkede ulaşımın sürdürülebilir olmasının öncelikli sorumlusu Ulaştırma Bakanlığı’dır. 12 liraya gelen bir yolcunun bedeli yüzde 50 zam ile karşılaması da mümkün değil. Bizde yolcu sayısı da düştü. Biz yemek , içmekten çok araçlarımızın yürümesi için gayret sarf ediyoruz. Bazı arkadaşların bu zam çok deme noktasına gelmesi acıklı bir durumdur. Bu zam miktarı giderleri karşılayabilecek durumda değil. İzmir Büyükşehir Belediyesi her ay TEFE, TÜFE taşıma fiyatlarının artışını sağlayacak karar UKOME’den çıktı. Bunu İstanbul’da da hayata geçirmemiz gerektiğine inanıyorum. Yaşananlar zorluklar gerçektir. Buradaki üyelerin hür iradeleri ve vicdanları ile karar vermelerini talep ediyoruz” dedi.
Yakıt ve personel ücretini ödeyemiyoruz
DENTUR Yönetim Kurulu Başkanı Recep Ali Kaymaz, “24 Aralık’tan bu yana yakıta yüzde 130 zam geldi. Zaten maliyetlerin altında zamlar yapıldı. Yakıt ücretlerini ödeyemiyoruz. Personel ücretlerini ödeyemiyoruz. Bilet ücretlerinde KDV’nin indirilmesi gerekiyor. Biz kurumlarımıza olan güveni yitirmek istemiyoruz., Komisyonlarda yüzde 65 olarak gündeme gelen ama burada teklif edilen yüzde 50 zammın kabul edilmesini istiyoruz” dedi.
İstanbul Taksiciler Odası Başkanı Eyüp Aksu, “Bizim bu zam talebi istememiz zaruriyet haline geldi. Esnafımız mağdur, araçların bir kısmı çalışmıyor ve şoförlerin bir kısmı işi bırakmaya başladı. Esnafımız kazandığı paranın yüzde 60’ını akaryakıta verir hale geldi. Biz akaryakıt farkı istiyoruz. Akaryakıt farkı verilsin bizde mağdur olmayalım. ” dedi.
Servisçiler de yaşamak zorunda
İSTAB Başkanı Turgay Gül ise, “24 Aralık’ta aldığımız yüzde 27 zam günü akaryakıt 11.53 TL. Servisçiler olarak uyguladığımız gün 14.55 TL. idi. Biz o gün yüzde 27’lik zam aldık ama uyguladığımız Şubat ayına kadar maalesef üstüne 3 lira kadar akaryakıt zam geldi. Bugün gelinen noktada akaryakıt fiyatları belli. Biz işimizi sürdürebilmek adına akaryakıt zamlarını yansıtmak durumundayız. Bize bir aydır tedarikçi esnafı dilekçe vermeye başladı. İşten ayrılmayı talep ediyorlar. Biz Haziran ayına kadar olan eğitim sezonunu tamamlamak istiyoruz. Bizim derdimiz para kazanmaktan başka bir boyuta geçti. Hizmetimizi tamamlayabilmek istiyoruz. Bu sektör pandemiden çıktı. O süreçte çalışmayan araçlarının motorlu taşıtlar vergisini, sigortalarını ödedi. Servisçiler de yaşamak zorunda. Biz servisçiler işimizi devam ettirmek adına akaryakıt artışının ücretlere revize olarak yansıtılmasını bekliyoruz” şeklinde konuştu.
Çocuklar okullarına, personel işlerine gidemeyecek
İSAROD Başkanı Günhan Sınar, “ Servisçiler artık bu şartlarda bu işi yapabilmemiz mümkün değil diyorlar. Akaryakıtın nerelere geldiğini herkes biliyor. Bizim talebimiz yüzde 50’ydi. Yüzde 40 takdir edilmiş. Canları sağolsun. Servis özel bir hizmet. Bizlerde bu maliyeti karşılamak zorundayız. Okul en yakın ücret tarifesi 396 lira. Yüzde 40 zam ile 510 lira olacak. Günlük maliyeti 22 lira olacak. Personel fiyat tarifelerine bakın en asgari limiti gösterir. Açılış 210 lira. Her km de 2 lira 15 kuruş. Bizim servis araçlarımız km’de 3.5 lira sarfiyatı oluyor. Buradan yüzde 40 alsak da personel tarifesini karşılayacak bir rakam değil. Kredi kartları limitleri doldu. Bir depo 2 bin TL’ye doluyor. Biz bu servis hizmetinin sürdürebilir olması ve depoların dolabilmesi için katkıda bulunun. Biz depoları dolduramazsak çoçuklar okullara personelde işlerine gidemeyecek" dedi.
En kısa hattı yakıtın bedeli 40 bin, en uzun hatta 90 bin
İstanbul Özel Halk Otobüsleri Esnaf Odası Başkanı Göksel Ovacık, “En çok müzdarip olanlardan biri de biziz. Hem aracın büyüklüğü hem de filonun büyüklüğü ile. Araç fiyatları ile yakıt en kısa hatta 40 bin lira. En uzun hatta 90 bin lira. Bunun altından kalkmak mümkün değil. Biz sadece akaryakıt farkı istiyoruz"dedi.
Görüşlerin belirtilmesinin ardından oylamaya sunulan “Toplu Ulaşım Ücret Tarifelerinin Düzenlenmesi” teklifi, Bakanlık temsilcilerinin oy çokluğuyla reddedildi.
İndirimli İstanbulkart ücreti tarifesi de kabul görmedi
Toplantıda ele alınan 25 yaş üstü öğrencilerin İstanbulkart ücretlerinin kademelendirilmesini içeren teklif de Bakanlık temsilcilerinin olumsuz oyu doğrultusunda oy çokluğuyla reddedildi.
Öğrenci İstanbulkart abonman bedellerindeki düşüşün, üniversite öğrencilerine verilen (açık öğretim dahil) İstanbulkart sayısında artışa neden olduğu belirtilerek, 2009 – 2022 yılları arasında verilen İstanbulkart sayısının yüzde 47’sini üniversite öğrencilerini (açık öğretim dahil) oluşturduğu vurgulandı.
İBB Ulaşım Daire Başkanı Utku Cihan, İBB olarak öğrencilerin rahat ulaşım sağlaması adına öğrenci aylık mavi kartını 78 lirada tuttuklarını hatırlatarak, açık öğretim kaydı yapılarak bunun suistimal edildiğini tespit ettiklerini, buna engel olunmasının İstanbulluların kaynaklarını korumak adına önemli olduğunu söyledi.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı Temsilcisi Serdar Yücel ise Danıştay’ın üniversite öğrencileri arasında ayrım yapılamayacağı yönünde bir kararı olduğunu belirterek, teklifin bu karar ışığında yeniden değerlendirilmek üzere alt komisyonda yeniden değerlendirilmesini istedi.
Görüşlerin ardından oylamaya sunulan “İndirimli İstanbulkart Ücretlerinin Düzenlenmesi Teklifi”, Bakanlık temsilcilerinin oy çokluğuyla reddedildi.
Toplantıda ayrıca Adalar’da İBB tarafından işletilecek “Bisiklet Kiralama Yönergesi Revizyonu” teklifi oy çokluğuyla yeniden değerlendirilmek üzere alt komisyona gönderildi. “Toplu Taşıma Aracı Kullanım Belgesi Şoför Yaş Üst Sınırının 66 Olarak Revize Edilmesi” teklifi ise oy çokluğuyla reddedildi.