Bu kez siz değerli okuyucularımla, kentiçi ulaştırma sistemi, İstanbul örnekleri, trafik güvenliğinin sağlanması için yapılması gerekenler, İstanbul başta olmak üzere (EDS) ülkemizdeki Akıllı Ulaşım Sistemleri (AUS) uygulamaları vb. konuları ele alacağım. Bu çerçevede; kentiçi ulaştırma sistemimiz adına yapılması gerekenleri değerlendireceğim.
Ülkemizin yakaladığı istikrarlı büyüme eğilimi ile halkın satın alım gücü ve otomobil sahipliği oranı artmaktadır. Araç sahipliliği oranının artması, bu konuda kapsamlı bir çalışma yapılmazsa, önümüzdeki yıllarda trafik problemlerinin daha da artacağını göstermektedir.
Trafikte problemlerinin çözümü için birçok birim, kendi sorumluluk alanları içinde çalışmalar yapmaktadır. Ancak zaman zaman çalışma alanları çakışmakta ve birimlerin birbirinden habersiz olarak yaptığı uygulamalardan istenen verim alınamamaktadır. Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM), Karayolları Genel Müdürlüğü (KGM), büyükşehir belediyeleri, il ve ilçe belediyeleri gibi birimlerin her biri karşılaştıkları ulaşım problemlerini kendi bünyelerinde çözmeye çalışmaktadır.
Yol kapasitesi ve kaza artışı…
Ulaşım problemlerinin çözümünde genel yaklaşım olan yol kapasitesinin artırılmasında, yeni yolların inşa edilmesinden ziyade mevcut ulaşım sistemlerinin daha verimli ve etkin bir şekilde kullanılması yönteminin tercih edilmesi kentin geleceği için daha önem arz etmektedir. Verimliliği artırma çalışmaları ulaşım mühendisliğinde kısa vadeli uygulamalar içerisine girmektedir. Trafikten sorumlu birimlerin kendi sorumluluk alanlarında yaptıkları kısa vadeli çalışmaları geometrik düzenlemeler, sinyalizasyon uygulamaları, bilinçlendirme çalışmaları ve trafik denetim uygulamaları olmak üzere dört başlıkta toplayabiliriz. Trafik denetimi çalışmaları, yol güvenliğinin artırılmasında önemli bir yer tutmaktadır.
Ülke genelinde meydana gelen kaza sayıları ve sebepleri incelendiğinde, sürücü hatasından kaynaklanan kaza oranının çok yüksek olduğu görülmektedir. 2009 yılında ülkemizde meydana gelen 1 milyon 34 bin 435 kaza meydana gelmiş ve bu kazaların yaklaşık yüzde 90’ının meydana geliş sebebi sürücü hatası olarak belirlendiği daha önce belirtilmişti.
Sürücü hatalarının denetlenmesi
Sürücü hatalarının denetlenmesi görevi ülkemizde Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Komutanlığı tarafından yapılmaktadır. Denetimlerin sıklığının artırılması ile sürücü hatalarının azaldığı, sürücülerin trafik kurallarına uyma oranının arttığı yapılan çalışmalar sonucu ortaya çıkan bir gerçektir.
Düzenli denetimlerin yapılması yaralanmalı ve ölümlü kazaların sayısının azalmasını sağlamanın yanında trafik kapasitesinin de artmasını sağlamaktadır. Ancak, insan eliyle denetimlerin yapılması birçok noktada yetersiz kalmaktadır. Gelişen teknoloji trafik denetimleri de elektronik olarak yapılmasını sağlayarak insanın yetersiz kaldığı noktalarda yardımına koşmaktadır. Trafik denetimlerinde gelişen teknolojinin kullanılması, denetimlerin verimliliğini artırmaktadır. Denetimde etkinliğin artırılabilmesi ve sürücü davranışlarının iyileştirilmesi için sürücülere 24 saat denetlendiğinin hissettirilmesi gerekmektedir. Gelişen teknolojiyle birlikte bu hissi sağlayacak 24 saat görev yapan elektronik ekipmanlar kullanılmalıdır.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Müdürlüğü, kent trafiğinin sürücü, yolcu ve yayalar açısından daha güvenli hale getirmek için, sorumluluğunda olan yollarda, 2006 yılından itibaren Elektronik Denetleme Sistemlerini (EDS) kurarak birçok konuda olduğu gibi bu konuda da Türkiye’ de öncü belediye olmuştur. Trafikteki araçlara cezai işlem uygulama yetkisi olan Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) ile anlaşma sağlayarak EDS ile belirlenen ihlallerin polis memurları tarafından cezaya çevrilmesi yöntemiyle sistem çalışılmaktadır.
İhlal takipleri…
İBB Trafik Müdürlüğü’nün EDS tarafından tespit edilen çeşitli ihlaller Trafik Kontrol Merkezi’ne (TKM) iletilmektedir. TKM’deki sistemler ihlal bilgileri değerlendirerek polis memurunun kontrolüne sunmaktadır. Polis memuru tarafından kontrol edilen ve onaylanan ihlallerin farklı açılardan alınan resimleri sistem tarafından oluşturulan çıktıya yerleştirilmektedir. Bu çıktıların basılmasından sonra Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan ve cezai işlem uygulayabilmek için elle doldurulması gerekli olan makbuzlar polis memurları tarafından sistemin verdiği çıktıya göre doldurulmaktadır. Ayrıca EGM’nin bilgi sistemi (POLNET) ile EDS sistemi arasında bilgi alışveriş sistemi olmamasından dolayı plaka sorgulama polis memurlarında bulunan mobil el terminalleri ile manuel olarak yapılmaktadır. Ceza makbuzlarının elle doldurulması ve POLNET ile EDS sistemleri arasında bilgi alışverişi sisteminin olmaması sebebiyle EDS tarafından tespit edilen birçok ihlalle cezai işlem uygulanamamaktadır. İBB Trafik Müdürlüğü’nden alınan verilere göre İstanbul genelindeki 155 EDS noktasından günlük 4000-5000 adet ihlal tespit edilebilmekte fakat bahsedilen sebeplerden dolayı bu ihlallerden sadece 1500-2000 tanesine cezai işlem uygulanmaktadır.
Torba kanunun getirdikleri
İBB, trafik güvenliğini artırmak ve trafik akışını düzenlemek için kurmuş olduğu EDS’de ileri teknoloji ürünleri kullanmaktadır. Bu ürünlerin geliştirilmesi ve bakımı için büyük yatırımlar yapılmaktadır. Merkezi yönetim tarafından yerel yönetimlere bu sistemlerin kurulması ve bakımı için herhangi bir bütçe ayrılmadığı için bu sistemlerin sürdürülebilirliğinde ve geliştirilmesinde problemlerle karşılaşılmaktadır. İBB, Plan ve Bütçe Komisyonu Başkanlığı’na 2918 sayılı Karayolu Trafik Kanunu’nun bazı maddelerinde değişiklik yapılması konusunda bir teklif vermiş ve bu kanun teklifi komisyon tarafından olumlu karşılanarak ve ilgili birimlerin üzerinde çalışması ile “6111 sayılı (torba) kanunun” 60. maddesi olarak yasalaşmıştır.
Trafik güvenliğinin artırılmasında çok önemli role sahip olan Elektronik Denetleme Sistemleri (EDS) tüm ülke genelinde kullanımının yaygınlaştırılması ve denetimlerin bu sistemler yardımıyla yapılarak kaza sayılarının azaltılması hedefinin önü, 6111 sayılı kanunun 60. maddesine eklenen 16. ek maddenin kabul edilmesiyle, açılmıştır. İlgili maddenin uygulanması sırasında Maliye Bakanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanacak yönetmelik için aşağıda belirtilen hususların dikkate alınmasında fayda olacağını düşünmekteyiz.
1. Belediyeler tarafından kurulacak ve EGM’nin hizmet alımı yapacağı EDS sistemlerinin teknik özellikleri yönetmelikte açık bir şekilde belirlenmeli ve bu konuda üniversitelerin ilgili bölümlerinden destek alınmalıdır. Yönetmelikte belirlenecek EDS sistemlerin teknik özellikleri gelişen teknoloji ile birlikte sürekli güncellenmeli,
2. EDS ile kontrol yapılacak noktaların yer seçiminin genel kriterleri belirlenmeli,
3. EDS ile kontrol edilecek kavşakların karayolu standartlarına uygun geometrik düzenlemeler, yatay-düşey işaretlemeler ve sirkülasyon projelerinin ulaşım uzmanlarınca yapılmış olması,
4. Elektronik makbuz sistemine geçilmeli, elle ceza makbuzu doldurulması zorunluluğu kaldırılarak sistemin yavaşlamasının önüne geçilmeli,
5. EGM ile EDS sistemleri arasında bilgi alışverişini sağlayacak sistemlerin kullanılmasını sağlayacak altyapı kurulmalı…
EDS sistem parçalarının (kamera, radar, loop vb.) kalibrasyonu yapabilecek ve mevcut sistemlerin kalibrasyon durumunu denetleyerek akredite edebilecek özel veya devlet kuruluşu bulunmamaktadır. Sistem üzerinden üretilerek yapılacak ceza uygulamaları için çok önemli olan bu tarz bir kurumun üniversitelerden mutlaka destek alınarak oluşturulması son derece yararlı olacaktır.
Hepinize huzurlu, sağlıklı, mutlu ve başarılı bir hafta dilerim. ■