UND Mersin Bölge Toplantısında İran değerlendirildi. Değerlendirme bildirisini aynen aktarıyoruz.
"Bilindiği üzere, İran’a ve İran üzerinden taşıma yapan Türk taşımacılarından İran tarafından kat edilen mesafeye bağlı olarak akaryakıt fiyat farkı adı altında yüksek ücretler tahsil edilmektedir. İran’dan akaryakıt alan ya da almayan tüm taşımacılarımıza uygulanan bu uygulama sonucunda taşımacılarımız haksız rekabete uğramakta ve pazar paylarının önemli bir kısmını kaybetmişlerdir. Söz konusu husus iki ülke arasında yapılan ikili görüşmelerde gündeme alınmasına rağmen bu konuda kayda değer bir gelişme sağlanamamıştır.
Taraflar ulaştırma görüşmelerinde Kasım 2013’te Ankara’da bir araya geldi. İran tarafı çözüm için süre istedi. Daha sonra Şubat 2014’te taraflar Tahran’da bir araya geldi. Türkiye çözüm konusunda ısrar etti. İran tarafı Nisan ayına kadar süre istedi. Nisan 2014’te Türkiye yine çözüm talep etti. İran talebimizi sessiz bıraktı. İran Cumhurbaşkanı Sayın Rohani Türkiye ziyareti bizlere umut oldu. Sayın Cumhurbaşkanımız konuyu gündeme getirdi; ama yine çözüm olmadı.
Taşımacılarımızın uğradığı bu mağduriyetin giderilmesi ve eşit koşullar altında taşımacılık yapabilmesi amacıyla 1 Ekim 2014 mütekabiliyet çerçevesinde uygulama başlayacağı duyurusu yapıldı; ancak İran tarafı bir 10 gün daha süre istedi. Bu duruma karşılık İran tarafından gerekli adımlar atılmadığından 10 Ekim 2014 tarihinde gece yarısı itibariyle İran araçlarına mütekabiliyet esasları uygulanmaya başlanmıştır.
Gelinen nokta itibariyle, Orta Asya’ya yapılan taşımalarda İran’ın yıllardır sürdürdüğü haksızlığa rağmen, ülkeyi transit geçen araçlardan hiçbir ücret almayan Türkiye, İran’ın aldığı 750 Dolar ücreti İran araçlarından alması üzerine İran 11.10.2014 tarih ve 09.00 itibariyle rest çekerek ücrete % 100 zam yaptı. Türk makamları da 09.30 itibariyle aynı oranda zam yaptı.
Gürbulak gümrük kapısının her iki tarafında yüzlerce TIR bu mücadelenin sonucunu ve haksızlığın bitmesini bekliyor. Türkiye, kriz süresince İran üzerinden gitmek yerine, Sarp ve Türkgözü sınır kapılarını kullanarak Gürcistan - Azerbaycan güzergâhı üzerinden Türkî Cumhuriyetlere ulaşma yolunu alternatif olarak devreye aldı ve ilgili kapılar da hazırlıklar yapılmış durumda.
Açıkçası, karayoluyla dünyaya açıldığı tek kapı olan ve İran araçlarına her türlü kolaylığı sağlayan Türkiye’ye karşı İran’ın bu haksızlıkta ısrar etmesi anlaşılır gibi değildir. İran bu tutumu çok yanlıştır.
İran, yakıt almasak da tek yön için bizden 750 dolar “Deli Dumrul” parası alıyor. Sadece geçtiğimiz yıl bu sebeple Türkî Cumhuriyetlere giden 13.800 Türk aracı yüklerini İran girişinde İran araçlarına devrederek geri dönmek zorunda kalındı.
Ticaretimiz, ihracat yükümüz ve biz taşımacılar İran sınırlarında bilinçli olarak kendi araçlarına öncelik tanınması suretiyle sınırlarda 15 gün bekletilmektedir. “Şu anda sadece Lütfabad Sınır Kapsında 1000 Türk aracı 15 gündür, Saraks ve Pol Sınır Kapılarında araçlarımız 10 gündür kapıda bekliyor. Türk taşımacısı beklerken aynı süre içinde İran araçları 3–4 kez Türkmenistan’a taşıma yapıp geri dönüyorlar.
Devleti̇mi̇z sesi̇mi̇z duydu ve devleti̇mi̇zi̇n kararının sonuna kadar arkasındayız
Biz taşımacılar olarak, bugüne kadar İran tarafında eşi benzeri görülmemiş birçok haksızlıkla mücadele ettik. Türkiye, ilk kez sen geçiş için ücret alırsan ben de alacağım dedi ve İran buna karşılık bir anlamda rest çekerek % 100 zam yaptı. Türkiye’nin hemen karşılık vermesi çok önemlidir. Sektör olarak devletimizin aldığı bu kararın arkasındayız. İran ve Türkî Cumhuriyetlere olan taşıma ve ticaretimiz İran’ın insafına terk edilemez.
Bizler taşımanın serbestleşmesinden, kolaylaşmasından yanayız. İki ülke taşımacısı eşit şartlarda olmalı ve eşit muamele görmeli.
Şu an itibariyle, alternatif olarak taşımalarımızı Gürcistan-Azerbaycan güzergâhına yönlendiriyoruz. Bu amaçla Sarp ve Türkgözü sınır kapılarında gerekli hazırlıklar yapıldı. Bu güzergâh, yüksek ücretler ve 15 güne varan İran Türkmen sınır beklemeleri de dikkate alındığında şu an daha avantajlı konumdadır. Gürbulak sınırında İran’ın uluslararası hukuka aykırı tavrı sebebiyle krizin daha da tırmanmasını bekliyoruz. Türkiye ilk kez devlet olarak bu haksızlığa karşı farklı ve haklı bir tutum sergilemektedir.
Ayrıca, İran-Türkmen gümrüğü olan Lütfabad’ta sadece 1.000 aracımız hareketsiz durmakta, en az 120 milyon Dolar değerinde ihraç ürünümüz TIR parklarına çekilmiş bekliyor. İran gümrük geçişlerinde İran ihracatı önceliklidir deyip transit giden ihracatımız bekletiliyor.
Türk tarafı olarak yapılan uygulamanın asıl nedeni ihracat maliyetinin düşürülmesi çabasıdır. Akaryakıt fiyat farkının alınmaması halinde ihracatçımıza yansıtılacağı için taşımalardaki maliyet düşürülecek, nakliyeci olarak da İran plakalı araçlar ile eşit şartlarda rekabet etme şansına kavuşacağız.
Burada haklı mücadelemize destek veren ve bu haksızlığın aynı zamanda diğer mağdurları olan ihracatçılarımıza çok teşekkür ediyoruz.
Amacımız Türkiye ihracatını hızlı ve ekonomik şartlarda taşımaktır.
Bu tutumu sergileyen tüm devlet görevlilerine teşekkür ediyoruz. Bu mesele bir taşıma meselesi olmayıp, ihracatımız ve Orta Asya’ya olan ve olabilecek ticari ilişkilerimiz ayrıca 2023 yılı 500 Milyarlık ihracat hedefimiz için hayati öneme sahip bir milli meseledir.
Biz meselemize sahip çıkmakta kararlıyız. Bu haksızlık daha fazla devam edemez."