Belediyelerin yetki karmaşası sürüyor

SORU: Yalova’da şehir merkezinden öğrenci alıp bir beldeye götürüyorum. D2 belgem var. Yalova Belediyesi S plaka istiyor. Plakan yoksa Yalova’dan yolcu alamazsın diyor. Bu konuda bilgilenmek istiyorum. (Erkan Bakan)

CEVAP: Taşıma bir insan veya eşya/yükün bulunduğu noktadan gitmek/varmak istediği noktaya götürülmesidir. Yolcu veya seyahat için bunu başlangıç, kalkış veya binme noktasından bitiş, varış veya inme noktasına götürülme şeklinde ifade edebiliriz. 

İniş veya biniş noktaları farklı ülkelerin sınırları içindeyse uluslararası, aynı ülkenin sınırları içindeyse yurtiçi taşıma söz konusudur. Yurtiçi taşımaları da inme ve binme noktalarının durumuna göre illerarası (şehirlerarası) ve iliçi taşıma olarak ayırabiliriz. İliçi taşımalarda ise değişik durumlar olabilir. İnme veya binme noktası belediye alanı içinde veya dışında olabilir. İki noktanın da belediye alanı içinde olması durumunda dahi bu noktaların aynı belediyenin veya farklı belediyelerin alanları içinde olması mümkündür. 

Bir taşımanın başlangıç ve bitiş noktaları aynı belediyenin sınırları içindeyse, yani taşıma tümüyle bir belediyenin sınırları içinde yapılıyorsa, yetki bu belediyenindir. Eğer aynı (bir) belediyenin sınırları içinde değilse, yani bu noktalar iki farklı belediyenin alanındaysa, biri belediye alanında diğeri belediye alanı dışındaysa veya ikisi de belediye alanları dışındaysa yetki UDH Bakanlığınındır. Uluslararası taşımalar ile illerarası taşımalar zaten UDH Bakanlığının yetki alanında.

Ülkemizdeki illeri, büyükşehir belediyesi olan iller ve olmayan iller şeklinde ayırabiliriz. Halen 30 büyük ilimizde büyükşehir belediyesi bulunmakta olup bu belediyeler ilin tamamında yetkilidirler. Dolayısıyla bu illerde yolcu taşımayla ilgili tüm yetki bu belediyelerdedir. UDH Bakanlığının iliçi taşıma yetkisi bulunmamaktadır. Diğer taraftan bu illerin tamamı bir ilçe belediyesinin sınırları içinde olup ilçe belediyesi dışı bir alan söz konusu değildir. Bu ilçe belediyelerinin yolcu taşımayla ilgili bir yetkileri de bulunmamaktadır. 

Büyükşehir olmayan 51 ilimizde il merkezi (merkez ilçe) belediyesi, ilçe merkezi belediyeleri ve belde belediyeleri bulunmaktadır. Ayrıca hiçbir belediyenin yetki alanında olmayan yerler de mevcuttur. Burada önemli olan husus, il merkezi belediyesinin tüm ilin belediyesi değil, sadece merkezin belediyesi olmasıdır. Keza ilçe belediyeleri de tüm ilçenin değil, sadece ilçe merkezinin belediyesidir. Örnek vermek gerekirse, büyükşehir bulunmayan Kütahya ilinde Kütahya Belediyesi sadece Kütahya il merkezinin, Tavşanlı ilçesindeki Tavşanlı Belediyesi de sadece Tavşanlı ilçe merkezinin belediyesidir. Buna da bağlı olarak gerek Kütahya Belediyesi gerekse Tavşanlı Belediyesi sadece kapsadığı alanlardaki, yani il veya ilçe merkezindeki taşımalar üzerinde yetki sahibidirler. 

Soruya konu olan Yalova ilinde, ilin tamamında yetkili bir büyükşehir belediyesi bulunmamaktadır. Yalova Belediyesi sadece il merkezinin belediyesi olup yetkisi de belediye sınırları içindedir. Yukarıda da belirtildiği üzere, sınırları dışına çıkan, yani belediye olmayan bir noktaya veya başka bir belediyenin bulunduğu noktaya yönelen taşımalar bu belediyenin yetkisi dışında olup bunlarda yetki, UDH Bakanlığındadır. Yalova Belediyesi kendi yetki alanı dışındaki taşımalar için tahditli plaka ve benzeri zorunluluklar getiremez. B veya D belgeleriyle yapılan UDH Bakanlığı yetkisindeki taşımalar sadece klasik belediye tasarruflarına konu edilebilir. Yalova Belediyesi tahditli plaka ve benzeri zorlamaları sadece Yalova Belediyesi (ili değil) sınırları içinde kalan taşımalara uygulayabilir (getirebilir). Aksi uygulamalar hukuksuzdur. 

İl genelinde karar alma ve uygulama hakkı sadece büyükşehir belediyelerine ait olup Yalova ilinde büyükşehir belediyesi yoktur ve Yalova Belediyesi sadece Yalova’nın merkezinin belediyesidir. 

 
SORU: Şirketimize bir adet 8+1 araç almayı ve bu araç ile sadece kendi personelimizi işe getirip götürmeyi planlıyoruz. Bu personelin tamamı (sürücü de dahil olmak üzere) şirketimize kayıtlı SGK'lı kişiler olacak. Bu durumda bizim bir yükümlülüğümüz olur mu? Bu araç otomobil statüsünde olacağına göre, belediyeden bir belge almamız gerekir mi? (Hakan Yüksel, Lead Technical Artist)

CEVAP: Ticari amacı olan bir işin ihtiyaçları için kullanılacak dahi olsa, doğrudan para kazanma amacı olmayan taşımalar ticari sayılmazlar. Bu yüzden ticari amacı olan taşımalarla aynı kategoride görülmezler ve UDH Bakanlığından özel belge (B3, D3, C1, K2) alırlar. Yolcu taşımacılığında eğer araç tümüyle belediye alanı içinde kullanılacaksa, o belediyeden ayrıca izin almak da gerekebilir. Ancak taşıt özel otomobil olduğunda zaten hiçbir belge veya izne gerek yoktur. Yeter ki bu taşıt doğrudan para kazanmak amaçlı taşıma (korsan taşıma) yapmasın. ■