İkinci kaptanın ara durak yerlerinde sefere dahil olmasına imkan tanıyan düzenlemeyi Dr. Zeki Dönmez değerlendirdi: Duyurunun tam metnini görmeksizin konuyu değerlendirmeye çalışacağım. Emniyet Genel Müdürlüğü’nün konuya ilişkin yazısından yapılan alıntıların ilk paragrafında seferde görev yapacak tüm sürücülerin U-ETDS sistemine bildirilmesi hususu yer almaktadır. paragrafında ise birden fazla sürücü bulunması halinde diğer sürücülerin araçta olma zorunluluğu bulunmadığı hatırlatılmakta ancak U-ETDS’ye bildirilen bu sürücülerin araca alınma yerlerinin de U-ETDS’ye bildirilmesi hususu yer almaktadır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin 40’ıncı maddesinin 3 ve 4 fıkralarında taşıtta görevli personel bilgilerinin de U-ETDS sistemine bildirilmesi hususu yer almaktadır. Diğer taraftan Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin aynı maddesinin 33’üncü fıkrasında yetki belgesi sahiplerinin seferlerde güzergah mesafesini dikkate alarak yeteri kadar sürücü bulundurmakla yükümlü oldukları belirtilmektedir. Burada tüm sürücülerin araçta bulundurulması konusunda Yönetmelik ile Emniyet Genel Müdürlüğü yazısı arasında bir uyumsuzluk olduğunu düşünüyorum. Yönetmeliğe uyum bir yana bırakılarak hangisinin daha uygun olacağı değerlendirildiğinde Emniyet Genel Müdürlüğü’nün belirttiği diğer sürücülerin araçta bulunma zorunluluğunun olmaması halinin taşıma güvenliği açısından daha iyi olduğunu düşünüyorum.
Araçta bulunacak ikinci ve üçüncü sürücülerin seyahat sırasında kısmen de olsa yorulmuş olarak yada yeterince dinlenememiş olarak görev almalarının taşıma güvenliğine olumsuz etkileri olacaktır. Bunun yerine diğer sürücülerin görev yapacakları bölümler öncesinde dinlenmiş olarak araçlara alınmasının daha olumlu olduğunu düşünüyorum. Söz konusu yazının takip eden maddelerinde denetim ve cezalara ilişkin hususlar yer almaktadır. Bunlardan ilki sürücülerin U-ETDS sistemine bildirilmemesi veya eksik bildirilmesi gibi hallerin cezalandırılmasıdır. Söz konusu duyuru bu halin Yönetmeliğin 32. maddesine göre cezalandırılmasını öngörmektedir. Yönetmeliğin konuya ilişkin 40’ıncı maddesinin 3 ve 4’üncü fıkralarında önceden var olan aykırılıkların 10 ihtar ile cezalandırılması iptal edilmiştir. Ancak bunun yerine Yönetmeliğin 69’uncu maddesinin 8’inci fıkrasına yapılan ekleme özellikle de C bendi tamda adı geçen konuya ilişkin olup şöyledir: Taşıtta görevli personel bilgisinin hiç bildirilmemesi veya eksik- yanlış bildirilmesi halinde her sefer için 10 uyarma. Dolayısıyla aykırılıkların 40’ıncı maddenin 32’inci fıkrasına göre değil, 60’ıncı maddenin 8’inci fıkrasının C bendine göre cezalandırılmaları gerekir.
Duyurunun ikinci paragrafında yolda yapılacak denetimlerde bildirilenden farklı sürücü bulunması hali konu edilerek bunun yine 40’ıncı maddenin 32’inci fıkrası ve 69’uncu maddenin 8’inci fıkrasına göre cezalandırılması hususu yer almaktadır. Önceki paragrafa ilişkin olarak belirttiğim gibi 32’inci maddeye göre cezalandırmak uygun olmayıp bu husus için sadece Yönetmeliğin 69’uncu maddesinin 8’inci fıkrasının C bendine göre cezalandırma yapılması gerekir.
Yönetmeliğin 40’ıncı maddesinin 32’inci fıkrası yetki belgesi sahiplerinin yayınlanan düzenleyici işlemlere uyması hususunu içermektedir. Bunun da cezası 10 uyarı olmakla birlikte böyle bir düzenlemenin hukuki tutarlılığı yoktur. Bu genel anlamda bir mevzuata uymayanların cezalandırılması fıkrasıdır. Böyle bir düzenlemenin mevzuatta yer alması ve buna göre bir cezalandırma yapılması hiç de uygun değildir. Aksi halde tüm suçların ayrıca buna göre de cezalandırılması gibi bir durum doğar. Bu yanlış olduğu gibi aynı suça iki ceza verilmesi de uygun değildir. Duyurunun son fıkrasında mücbir sebeplerle taşıtta bildirilenlerden farklı bir sürücünün görev yaptığının tespiti halinde ne yapılacağı açıklanmaktadır. Buna göre, mücbir sebeple görevlendirilen sürücünün U-ETDS sistemine bildirilmesi ve konuya ilişkin yeterli belgenin sunulması halinde cezalandırma yapılmayacaktır.
Belirsizlikler
Cezalandırmaya ilişkin yanlışlar dışında bu duyurunun yapılmış olması önemlidir. Ancak bazı hususlarda ilave açıklamalara ihtiyaç duyulmaktadır. Birinci sürücü göreve başladığında diğer sürücülerin araçta bulunması gerekmediği belirtilmektedir. Ancak ikinci sürücü göreve başladığında birinci sürücünün durumunun ne olacağına ilişkin bir açıklama yoktur. Şüphesiz ki, ilk sürücünün araçta bulunmamasının suç teşkil etmemesi gerekir. Bu hususun netleştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca birinci sürücünün görevi tamamlaması sonrasında görev alacak ikinci sürücünün rahatsızlığı ve benzeri nedenlerle yeni sürücünün değiştirilmesi görevlendirilecek yeni sürücünün U-ETDS sistemine bildirilmesi mümkündür. Ancak başka sürücünün bulunmadığı aracın tek sürücüyle seyahat etmesi sırasında bu sürücünün rahatsızlanmasına bağlı olarak güzergah üzerinde yapılacak görevlendirmelerde bu hususların sağlanmasında zorluklar yaşanacaktır. Dolayısıyla tüm seferler için sürücünün herhangi bir nedenle sefer sırasında görev yapamaz duruma düşmesi halinde hareket tarzlarının detaylı bir şekilde açıklanması gerekir.