Dr. Zeki Dönmez
11 Mayıs 2021 tarih ve 31 bin 481 sayılı Resmi Gazetede Karayolu Taşıma Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayımlandı.
(Siyah yazılar, Dr. Zeki Dönmez'in yorumu)
MADDE 1 – 8/1/2018 tarihli ve 30295 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Karayolu Taşıma Yönetmeliğinin 11’inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(3) Bakanlık, salgın, olağanüstü hal, gerginlik, buhran, kriz dönemleri ile afet ve acil durumlarında; bu Yönetmelik kapsamında öngörülen uyarma, geçici durdurma ve iptal gibi müeyyideler ile taşıt yaşları, sözleşmeli taşıt oranları, yetki belgesi almanın diğer özel/genel şartları veya belirlenmiş sürelerin, azaltılmasına, arttırılmasına veya durdurulmasına ilişkin geçici düzenlemeler yapabilir.”
Bakanlığın Yönetmelikte değişiklik yaparak kendisine, yönetmelik ile yetki verdiğini görüyoruz. Acaba kendisine yetki vermeden de bu yetkiyi kullanamaz mıydı? Yetkisi yok da kanunda değişiklik yaparak yetki verse anlarım, ama yönetmelikle kendisini yetkilendirmesini anlamak mümkün değil. Bu yetkiyi doğrudan kullanabilir.
MADDE 2 – Aynı Yönetmeliğin 14’üncü maddesinin;
a) Dördüncü fıkrasının (ç) bendinin (7) numaralı alt bendinin sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir.
“Ancak, bu fıkra kapsamında öğrenci taşımacılığı faaliyeti yürütecekler için, yolcu toplama noktası sayısında sınır uygulanmaz.”
D4 S ile illerarası personel taşımacılığında sadece 3 noktada indirme-bindirme yapma şartının öğrenci taşımacılığında uygulanmaması sağlanıyor. Olumlu.
b) Beşinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.
“d) Sadece internet üzerinden faaliyet göstermek üzere F1 veya F2 yetki belgesi talep eden gerçek veya tüzel kişiler için, bu fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirlenen sözleşme yapılabilecek firma sayısına ilişkin sınır uygulanmaz. Ancak, bu şekilde faaliyet gösterecekler için yetki belgesi ücreti, talep edilen yetki belgesi için belirlenmiş güncel ücretin 10 katı olarak uygulanır.”
İnternet üzerinden bilet satışında acentelere 10 firma sınırlaması uygulanmıyor. Sınırsız sayıda firmaya hizmet söz konusu. Ancak belge ücretini 10 kat ödeyecekler. F1 için 6 bin 618 TL yerine 66 bin 180, F2 için de 9 bin 927 TL yerine 99 bin 270 TL ödenecek. Bunu sormak istiyorum: 10 firma sınırlaması niye getirilmişti? Bence, bütün firmalar bir veya birkaç acentede toplanıp rekabet ortadan kalkmasın diye. Şimdi internet üzerinden bir acente veya portalın gerekirse hepsinin biletini satabilmesi rekabeti engellemeyecek mi?
c) Sekizinci fıkrasının (d) bendinde yer alan “K2” ibaresinden sonra gelmek üzere “veya K3” ibaresi eklenmiştir.
Eşitlik açısından uygun bir düzenleme.
ç) Onuncu fıkrasının (a) bendinin sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir.
“Ancak, elektronik ortamda ticaret (e-ticaret) yapanlara veya bunlara hizmet veren taşıma işleri organizatörü yetki belgesine sahip olan firmalara, bir sözleşmeye bağlı olarak hizmet vermek üzere M1 yetki belgesi talep eden gerçek veya tüzel kişilerden, 1 birim taşıt dışında asgari kapasite şartı, bu bendin (2) ve (3) numaralı alt bentleri gereğince sağlanması gereken alan şartları ile 40’ıncı maddenin 34’üncü fıkrasıyla belirlenen mesleki yeterlilik şartı aranmaz ve bu şekilde faaliyet gösterecekler için yetki belgesi ücretinde yüzde 50 indirim uygulanır. Bu bent kapsamında muafiyetli ve indirimli olarak yetki belgesi alanların, sözleşme yaptıkları firmalar haricindeki bir firmaya hizmet vermeleri halinde, yetki belgesi sahibine 20 uyarma verilir.”
d) On ikinci fıkrasının (a) bendinin sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir.
“Ancak, e-ticaret yapanlara veya bunlara hizmet veren taşıma işleri organizatörü yetki belgesine sahip olan firmalara, bir sözleşmeye bağlı olarak sadece bir adet motosiklet veya moped cinsi taşıtla hizmet vermek üzere P1 yetki belgesi talep eden gerçek kişilerden, bir birim taşıt dışında asgari kapasite şartı, bu bendin (2), (3) ve (4) numaralı alt bentleri gereğince sağlanması gereken alan ve dağıtıcı eleman şartları ile 40’ıncı maddenin 34’üncü fıkrasıyla belirlenen mesleki yeterlilik şartı aranmaz ve bu şekilde faaliyet gösterecekler için yetki belgesi ücretinde yüzde 85 indirim uygulanır. Bu bent kapsamında muafiyetli ve indirimli olarak yetki belgesi alanların, sözleşme yaptıkları firmalar haricindeki bir firmaya hizmet vermeleri halinde, yetki belgesi sahibine 20 uyarma verilir.”
Bu düzenlemeler uygun ancak ‘sadece’ adı geçen hizmeti verdiklerinde mi olacağı, bana göre net değil.
e) Aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(23) Yetki belgesi eki taşıt belgelerine ilave edilen özmal elektrikli taşıtların adet, koltuk veya azami yüklü ağırlıkları, yetki belgeleri için bu maddeyle belirlenen asgari kapasite hesabında yüzde 25 fazla olarak değerlendirilir. Ancak, bu fıkraya göre yapılan değerlendirmede varsa virgülden sonraki değerler dikkate alınmaz.
Elektrikli taşıtları teşvik açısından iyi. Buna göre B1-D1 için gereken 150 koltuk asgari kapasite elektrikli taşıtlar ile 120 koltuk ile sağlanabilecek.
MADDE 3 – Aynı Yönetmeliğin 23’üncü maddesinin ikinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiş ve üçüncü fıkrasının (ç) bendinde yer alan “Yetki belgesinin ilk” ibaresi “20’nci madde ile bu maddenin birinci ve ikinci fıkrası kapsamında düzenlenmiş yetki belgesinin” olarak değiştirilmiştir.
“ç) (a) veya (b) bendinin uygulanması neticesinde, bir tüzel kişilik adına aynı türden birden fazla yetki belgesinin düzenlenmesinin gerekmesi halinde; söz konusu tüzel kişiliğe bir yetki belgesinin düzenlenebilmesi için seçim imkanı verilir. Düzenlenmesi talep edilmeyen yetki belgesinde kayıtlı taşıtların, bu bende göre düzenlenecek olan yetki belgesine ilavesinin talep edilmesi halinde 5’inci fıkra uygulanır.”
Bu düzenlemeler olumlu.
MADDE 4 – Aynı Yönetmeliğin 24’üncü maddesinin;
a) Birinci fıkrasının (d) bendine aşağıdaki alt bent eklenmiştir.
“3) K2 yetki belgesi için sağlanması gereken asgari kapasite hesabında, finansal kiralama sözleşmesi veya uzun süreli kiralama sözleşmesi yoluyla temin edilen taşıtlar da dikkate alınır.”
Uygun ancak bu konuda tüm belgeler için tek uygulama esas olmalı.
b) Birinci fıkrasının (f) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan “iki tekerlekli motorlu araçlar da” ibaresi “motosiklet veya moped cinsi taşıtlar da” olarak, aynı bendin (3) numaralı alt bendinde yer alan “iki tekerlekli motorlu” ibaresi “motosiklet ve moped cinsi” olarak değiştirilmiştir.
c) Birinci fıkrasının (ğ) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan “iki tekerlekli motorlu araçlar da” ibaresi “motosiklet veya moped cinsi taşıtlar da” olarak değiştirilmiştir.
ç) Aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
Bu düzenlemeler olumlu.
“(4) Yetki belgesi eki taşıt belgelerine elektrikli taşıtlar da ilave edilebilir. Yetki belgesi eki taşıt belgesine ilave edilecek otomobil cinsi elektrikli taşıtlar için bu Yönetmelikle belirlenen motor silindir hacmi şartı aranmaz. Ancak, yetki belgesi eki taşıt belgesine ilave edilecek otomobil cinsi taşıtların motor gücünün 70kW ve üzerinde olması şarttır.”
Genelde olumlu, ancak kamu kurumu dışındakilere hizmet vereceklerde en az 70 kW şartını anlamak mümkün değil.
MADDE 5 – Aynı Yönetmeliğin 25’inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(7) Yetki belgesi eki taşıt belgelerine ilave edilen elektrikli taşıtlar için, bu maddenin birinci fıkrasıyla belirlenen sözleşmeli taşıt kullanım imkanı aynı cins taşıtlar için yüzde 50 artırımlı olarak uygulanır.”
Elektrikli özmal taşıtları teşvik açısından iyi. Buna göre, D2 belgesine kayıtlı bir özmal elektrikli otobüs karşılığında 2 yerine 3 elektrikli sözleşmeli taşıt çalıştırılabilecek.
MADDE 6 – Aynı Yönetmeliğin 30’uncu maddesinin ikinci fıkrasının (d) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“d) Taşıma işleri organizatörü yetki belgesi sahipleri, taşımasını üstlendikleri kargoyu, merkez ve/veya şube/şubeler ve/veya kargo tasnif ve aktarma merkezleri arasında taşıttırırken, başka firmalar adına düzenlenen K1 yetki belgesi eki taşıt belgesinde kayıtlı bulunan taşıtları,”
Kaanatimce bu düzenleme de olumlu.
MADDE 7 – Aynı Yönetmeliğin 34’üncü maddesinin birinci fıkrasının son cümlesinde yer alan “bu yetki belgesi sahiplerinden” ibaresinden sonra gelmek üzere “ve kamu kurum ve kuruluşlarının ticari olmayan taşıma hizmetlerinde kullanılan taşıtları süren kamu personelinden” ibaresi eklenmiştir.
Söz konusu taşıt kamu taşıtıysa Yönetmelikten muaf değil mi? Kamu taşıtı olmayan taşıtın taşımalarda kullanılması, sahibi açısından hususi değil ticaridir. Diğer taraftan böyle bir taşıtı kamu personelinin kullanması da pek anlaşılır değil. Net olmayan bir durum bulunuyor.
MADDE 8 – Aynı Yönetmeliğin 36’ncı maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(11) Yetki belgesi sahiplerinin gerçekleştirecekleri seferlerde, taşıdıkları yolcuya/yolculara e-bilet düzenlemiş olmaları halinde, bu firmaların e-biletli yolcular için e-yolcu listesi düzenlemeleri, e-yolcu listelerinde ikinci fıkrada belirtilen bilgilerin bulunması ile e-yolcu listelerinin taşıtta bulundurulması zorunludur. Bu fıkraya uymayan yetki belgesi sahiplerine 5 uyarma verilir.”
Bu düzenleme olumlu. Hepsi e-biletli olursa durum net. Bazıları e-biletli olmadığında durum karışabilir mi? Diğerleri için de ayrı normal liste mi olacak?
MADDE 9 – Aynı Yönetmeliğin 41’inci maddesinin;
a) İkinci fıkrasında yer alan “sahiplerine 20 uyarma verilir.” ibaresi “sahipleri hakkında 14’üncü maddenin birinci fıkrasının (ç) bendi uygulanır.” olarak değiştirilmiştir.
En azından ikisi arasında uyum sağlandı.
b) On beşinci fıkrasının sonuna aşağıdaki cümle eklenmiştir.
“Bu fıkra kapsamında faaliyet gösteren D4 yetki belgesi sahipleri için 24’üncü maddenin birinci fıkrasının (ç) bendinin (4) numaralı alt bendinde öngörülen il kısıtlamasına bakılmaz ve yetki belgesi eki taşıt belgelerine ilave edilebilecek taşıt sayısı sınırı 20 olarak uygulanır.”
D4’lerdeki il plakası şartı korunmalı. Buradaki zorunlu muafiyet geçici olmalı. D4 S’lere daha önce 10 olan ancak şimdi getirilen 20 taşıt kaydı düzenlemesi D4’lerin ruhuna aykırı. D4’ler küçük taşımacıları koruma amaçlıdır. Aynı hizmet büyük taşımacılarca yapılacak ise bunun belgesi D4 değil D2 olmalıdır. Belki de özel D2 S. Bu türden düzenlemelerin yeri 41’inci madde değil 24’üncü madde olmalıdır.
c) On altıncı fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
“(16) Havalimanından şehir merkezine, başka bir şehir veya tersi yönde tarifeli yolcu taşımacılığı yapacak gerçek veya tüzel kişilerin;
a) Adlarına B1 veya D1 yetki belgesi düzenlenmiş olması,
b) Havalimanı işleticisi ile yer tahsis sözleşmesi imzalamış olmaları,
c) Havalimanı ile terminaller haricindeki kalkış yeri/noktası, ara duraklar, indirme/bindirme cepleri ve varış yeri/noktası için, büyükşehirlerde UKOME’den, büyükşehir olmayan yerlerde il trafik komisyonlarından izin alınması, zorunludur. Bu fıkraya göre faaliyet gösterecek olanların, ayakta yolcu taşınmaması şartıyla 36’ncı maddenin birinci ve ikinci fıkraları hariç diğer fıkralarında belirlenmiş yükümlülükler aranmaz. Ayrıca, bu fıkra kapsamında faaliyet gösteren yetki belgesi sahipleri için 57’nci maddenin on üçüncü fıkrasında düzenlenen bildirim süresi 30 dakika olarak uygulanır. Bu fıkranın (a) bendine aykırı hareket edenlere, Kanunun 26’ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen miktarda idari para cezası uygulanır. Bu fıkrada belirtilen yetki belgesi sahipleri haricinde, havalimanından veya havalimanına gerçekleştirilecek yolcu taşıma faaliyetlerine ilişkin usul ve esaslar Bakanlıkça ayrıca düzenlenir.”
ç) Aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(17) Büyükşehir belediye sınırları içerisindeki iki nokta arasında bu Yönetmeliğe göre tarifeli yolcu taşımacılığı faaliyeti yürütülebilmesi için, ilgili UKOME’nin kararının bulunması ve alınacak kararda faaliyet gösterilecek noktalar ile faaliyet gösterecek gerçek veya tüzel kişilerin belirtilmiş olması şarttır.”
Havalimanı taşımalarının 41’inci maddeyle düzenlenmesi yetersizdir. İl içinde B1 veya D1 şart mıdır? Şart ise bunun B1 veya D1 tanımında yer alması gerekmez mi? Koşulları belirsiz keyfi bir yer tahsis sözleşmesine taşımacıları mahkûm etmek doğru mu? Madde 58’deki D4 hariç iliçi iki nokta arasında B1-D1 taşıma hattı düzenlenmemesi şartı böylece ortadan kalkmış mı oldu? Tüm kombine taşımalar yeniden ele alınıp düzenlenmeli.
MADDE 10 – Aynı Yönetmeliğin 73’üncü maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(8) Bu Yönetmelik kapsamında e-Devlet üzerinden yapılacak ve ücret tahakkuk edecek her bir işlemden;
a) 20.000 TL’ye kadar olan işlemde yüzde 5,
b) 20.000 TL ile 50.000 TL arasındaki işlemde yüzde 4,
c) 50.000 TL ile 100.000 TL arasındaki işlemde yüzde 3,
ç) 100.000 TL ile 200.000 TL arasındaki işlemde yüzde 2,
d) 200.000 TL üzerindeki işlemde yüzde 1, indirim uygulanır. Bu fıkrada düzenlenen alt ücret sınırları aralığa dahil edilir.”
Bu düzenleme olumlu.
MADDE 11 – Aynı Yönetmeliğin geçici 1’inci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiştir.
“(7) 15/11/2019 tarihinden önce adlarına D2 yetki belgesi düzenlenen ve servis taşımacılığı faaliyeti yürüten gerçek veya tüzel kişilerin, D4 yetki belgesi alarak faaliyetlerine devam etmek istemeleri halinde, bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten önce D2 yetki belgesi eki taşıt belgesine ilave edilmek suretiyle faaliyette bulunulan azami özmal taşıt sayısı kadar taşıtın, söz konusu gerçek veya tüzel kişiler adına servis taşımacılığı faaliyetinde bulunmak üzere düzenlenen/düzenlenecek D4 yetki belgesi eki taşıt belgesine ilave edilmesine müsaade edilir.”
D2’den D4 belgesine geçişte zorunlu bir geçici düzenleme. Bunun sadece özmal taşıtları kapsadığını ve 20’ye düşene kadar eksilen taşıtın yerine yeni taşıt kaydedilemeyeceğini anlıyorum.
MADDE 12 – Aynı Yönetmeliğin geçici 2’nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde yer alan “31/12/2020” ibaresi “1/1/2024” olarak değiştirilmiş ve aynı maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir.
40’ıncı maddenin 3’üncü fıkrasında A1, A2, B2 ve D2 için 4’üncü fıkrasında A1, B1 ve D1 ile bazı D4’ler için getirilen ATS bilgilerini bildirim süresi 2024’e kadar uzatılıyor.
“(4) 24’üncü maddenin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) numaralı alt bendi ile aynı fıkranın (ç) bendinin (2) numaralı alt bendinde belirtilen 25 koltuk şartı 1/1/2022 tarihine kadar 18 koltuk olarak uygulanır.
25 koltuktan küçük taşıtlar B1 ve D1’e niçin yazılmıyordu? Bunun birinci nedeni eski yönetmeliklerdeki yetki belgesi alma şartının otobüs sayısı ile belirlenmiş olması olabilir. Örneğin 3 otobüs olma şartı küçük taşıtlarla kolayca sağlanıp belge alınabileceği için sadece büyükler hesaba girsin istenmiş olabilir. Taşıma Kanunu sonrası yönetmeliklerde bu kalktı, yerine koltuk sayısı geldi. Dolayısıyla küçük otobüs kaydı artık işi kolaylaştırmıyor. İkinci olarak, önceden küçük özmal otobüs kaydettirip bunun karşılığında büyük özmal otobüsü sözleşmeli çalıştırmak mümkündü. Artık bu da ortadan kalktı. Dolayısıyla 25 koltuk altı taşıtların yazılmamasının bir gerekçesi bulunmuyor. Geçici de olsa bu imkanın verilmesi iyi, ancak kalıcılaştırılmalı. 18-24 koltuklu araçlar devamlı yazılabilmeli. Bu uygulama oturduğunda sıra 18 koltuk altı küçük otobüslere (minibüs) bile gelebilir.
(5) 25’inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinin (2) numaralı alt bendinde belirtilen M2 yetki belgesi eki taşıt belgesine ilave edilebilecek sözleşmeli taşıt sayısının özmal taşıt sayısının 5 katını geçemeyeceğine ilişkin şartlar, 1/1/2023 tarihine kadar 10 kat olarak uygulanır.”
Geçici bir ihtiyaç var herhalde.
MADDE 13 – Aynı Yönetmeliğin Ek-1’inde yer alan Ücret Tablosundaki A1, B1, B2, D1 ve D2 simgelerinin bulunduğu satırlar aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
BELGE TANIMI/AÇIKLAMASI SİMGESİ ÜCRETİ [TL]
Yurtiçi yapacaklara verilir. A1 16.547
Ticari ve tarifeli olarak yapacaklara verilir. B1 201.175
Ticari ve tarifesiz yapacaklara verilir. B2 100.580
Ticari ve tarifeli olarak yapacaklara verilir. D1 120.707
Ticari ve tarifesiz olarak yapacaklara verilir. D2 60.347
Belge ücretlerinin düşürülmesi ve aynı belgenin tarifesizin tarifeli belgenin yarısı kadar ücretli olması şeklindeki eski sistemin geri getirilmesi olumlu. Bu durum mevcut belge sahiplerine sadece yenileme ücretinde kolaylık getirebilir. Yeni belge alımını ise kolaylaştırır. Bunun zorlaştırılmasını isteyenlerin işine gelmese de ben, pazara girişin engellenmemesi ve rekabet açısından olumlu buluyorum.
MADDE 14 – Bu Yönetmeliğin 10’uncu maddesi 1/6/2021 tarihinde, diğer maddeleri yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Olumlu, ama demek ki hazırlanılması biraz zaman gerektiriyor. ■
|
ESKİ ÜCRETLER
B1-Ticari ve tarifeli olarak yapacaklara verilir. 272.775 TL
B2-Ticari ve tarifesiz yapacaklara verilir. 196.398 TL
D1-Ticari ve tarifeli olarak yapacaklara verilir. 218.220 TL
D2-Ticari ve tarifesiz olarak yapacaklara verilir. 180.031 TL
|