RÖPORTAJ: ERKAN YILMAZ
2020 nasıl geçti? 2021 beklentileriniz neler?
Aker Otobüs İşletmesi Yön. Kur. Başkanı Emre Ak:
2020’yi sağlığımızın ne kadar önemli olduğunu hissederek, karayolu yolcu taşımacılığında yer almanın ne kadar zor olduğunu bir kez daha anlayarak uğurluyoruz. Devletin karayolu yolcu taşımacılığına bakışının nasıl olduğunu anlayarak ve çok büyük yaralar, darbeler almış şekilde uğurluyoruz. Tünelin sonundaki ışığı henüz görememiş şekilde uğurluyoruz. Sektör bu süreçte yüzde 80 kayıp verdi. Sektördeki firma sahipleri arkadaşlarımla görüştüğümde 2019 cirolarının yüze 15 ile 20 arasında yapabildiklerini söylüyorlar. 2021’in ilk çeyreğinden herhangi bir şey beklemek yanlış, bugünden çok farklı olmayacak. Bizim sektör için ocak-mart dönemi zaten düşük geçerdi. Bu şartlarla birleştiğinde herhangi bir beklenti de olmaması lazım. 2019’un ilk çeyreğinin yine yüzde 10’u civarında bir gelir ile 2021’in ilk çeyreği devam edecek gibi görünüyor. Bunun üzerine çıkma şansı yok.
2019 cirolarının yüzde 50’si ancak
Nisan-Haziran dönemi için umut beslemek ne kadar doğru, bilemiyorum. Sonuçta AB ülkelerinin aşılama programlarına bakıyoruz. Nüfusun büyük bölümüne, 2021 sonunu bulacak. Bu planlamalarda ilk hedef kitle sağlık çalışanları ve belli yaş üstü kronik hastalığı olan insanlar. Potansiyel müşteri sağlık çalışanları oluyor, kronik hastalığı olanlar bizim müşteri grubumuz değil. Kaldı ki, daha yaşlı grubun seyahat dönemi de daha çok kışın. Bu grupta nisan ve eylül arasında müşterimiz olmayacak. Pandemi ve bu sürecin öğrettikleriyle birlikte yeni seyahat etme alışkanlıkları oluşunca hareket etmeye başlayacaklar. 2021, 2020’nin iki katı civarında olur. Yani 2019’un yüzde 40-50’si oranında olur.
Piyasayı domine eden büyükler değil, küçükler
Bizim sektör diğer sektörlerdeki gibi güçlü olanın rol model olduğu, güçlü olanın domine ettiği bir sektör değil. Güçlü olan kazancını yukarı çekmek için hamleler yapar. Bizim sektörde küçük olanlar büyük olanların paçasından çekip onu aşağıya gelmeye zorlar. Bu onun kabiliyetinden değil daha küçük olanın günlük dükkanı açma maliyeti daha düşük olduğu için olur. Küçük işletme günü kurtarma adına piyasada daha uygun fiyatlarla hareket alanı yaratabiliyor. Bu hareket alanından yararlanan da turizm acentesi oluyor. Turizm acentesi tedarikçisinin karşısına alternatif fiyatlarla çıkıp, ‘duruma göre değerlendireceğim’ dediğinde aslında elma ile armudu tartıya koymuş oluyor. Böylece her zaman küçükler piyasayı domine edenler küçükler oluyor.
Şu anda seyahat kısıtlamaları kalktıkça bir seyahat dilinin oluştuğunu görebileceğiz. Henüz bir seyahat özgürlüğü oluşmadığı için bu dil yok. Yeni dil oluşacak, ama bunun için de zaman gerekecek. ■