RÖPORTAJ: ERKAN YILMAZ
İslam Baytürk, “Her sektöre teşvikler, destekler verildi, ama bireysel otobüsçüler çok yalnız bırakıldı. Hiçbir destek görmedik bu süreçte, çalışamıyoruz. Bireysel otobüsçüler olmazsa sektörün ayakta kalma şansı yok. Çok acil olarak bireysel otobüsçülere, sicillerine bakılmadan 6-7 yıl geri ödemesiz 100 bin TL kredi sağlanmalı” dedi.
İslam Baytürk, 45 yaşında ve 10 yıldır şehirlerarası otobüsçülük sektöründe. 2020’nin tüm sektör için zor bir yıl olduğunu ancak bireysel otobüsçüler için çok daha zor bir yıl olduğunu belirten İslam Baytürk, “Her sektöre teşvikler, destekler verildi, ama bireysel otobüsçüler çok yalnız bırakıldı. Hiçbir destek görmedik bu süreçte, çalışamıyoruz, 20 Ağustos’tan bu yana iki otobüsümü parka çektim. Bireysel otobüsçüler olmazsa sektörün ayakta kalma şansı yok. Çok acil olarak bireysel otobüsçülere, sicillerine bakılmadan 6-7 yıl geri ödemesiz 100 bin TL kredi sağlanmalı. Yoksa firmalar sezonda çalıştıracak bireysel otobüsçü bulamayacaklar” dedi.
Kimse bize durumumuzu sormadı
İslam Baytürk’ün ses tonundan, çok sıkıntılı bir süreç yaşadığını anlamak mümkün. “Şu anda çalışamıyoruz” diyerek başladı durumunu anlatmaya… “10 yıldır şehirlerarası taşımacılık alanındayım. Öncesinde dolmuşçuluk yaptım. Bu pandemi sürecinde, yetkililer olsun, federasyon olsun hiç kimse, ‘Ya kardeşim, sen n’apıyorsun, durumun nedir’ diye sormadı. Büyük firmalar birbiriyle yarışma derdinde, 3-5 kişiyle araba gönderiyorlar. Biz çalışamıyoruz. Benim Metro Turizm’de iki otobüsüm vardı. 20 Ağustos’ta ikisini de parka çektim. Haziran-20 Ağustos ayında bu arabalar para kazanmadı. Firmalar ‘pandemi var’ diyerek de sefer planlamasına bile gitmediler. Trabzon’dan Ege’ye, Akdeniz’e seferleri var. 4 firma araba gönderiyor ama hepsini topladığınızda bir otobüsü dolduracak yolcu yok. Bu firmalar bir araya gelse, otobüsçüyü zararına yola göndermese daha doğru olmaz mı? Her seferde 2 bin, 2 bin 500 TL zarar yazılarak devam edilebilir mi? Birbirlerine zarar vereceğim uğraşı ile arada ezilen aslında bireysel otobüsçü oluyor. Burada devlet yetkilileri de eksik kaldı ya da federasyon otobüsçünün derdini anlatamadı. Ya tamamen sektörü kapatsınlar ya da destek çıksınlar. Ama elimizden tutan yok” dedi.
Çok yalnız kaldık
Şu an tamamen boş durduklarını; ancak köyde fındığa, çaya gittiklerini aktaran İslam Baytürk, “Zaman zaman şirketlerde bir iş alıp ona gidiyoruz. Otobüsçülüğü bırakmak mümkün değil. Bu iş bizim mesleğimiz. Bugün otobüsümüzü satmak istesek 250 bin TL zararına satmak durumunda kalacağız. Devlet bir an önce bu işe el atmalı. Firmalar daha sorumlu davranmalı. Bireysel otobüsçüler bu işte var olmak için sonuna kadar direnecek. Belki turizm firması kurarak devam edeceğiz, ayakta duracağız. Bizim başka mesleğimiz yok. Bireysel otobüsçülerin savunacak meslek örgütleri de yok. Çok yalnız kaldık” dedi.
Bireysel otobüsçülerin hepsi bekliyor
Karadeniz’de, çalışan bireysel otobüsçü kalmadığını savunan İslam Baytürk, “Yüzde 85-90’ı aracını çekti. Üniversiteler açılır, pandemi olumlu bir seyre girer ve bilet fiyatları tekrar yükselirse bireysel otobüsçü yine çalışmaya başlar. Devletin uçağa, denizciye verdiği desteği otobüsçüye de vermesi gerekiyor. KDV oranı düştü ama çalışan bireysel otobüsçü yok ki şu an. Garaj alemi biraz da insafsızdır, ‘Yürütemiyorsan, sat kardeşim’ derler sana. Aldığın 1 milyon TL’lik arabayı 500 bin TL’ye verirsin, çıkar gidersin. Şu anda arabalar 5 kişi ile geliyor. Bir otobüsün Bodrum’a gidiş gelişi 5 bin TL yakıt, 1000 TL garaj çıkışı, 1200 şoför yevmiyesi var. 30 yolcu ile gelip gitsen ne olur. Buradan Bodrum 170 TL. Bununla bu işi yürütme imkanı yok. Devlet sicile bakmadan bireysel otobüsçüye 6-7 ay geri ödemesiz 100’er bin TL kredi verirse Nisan’ı görür otobüsçü. Yoksa yok olacak” dedi.
Bireysel otobüsçü ayakta tutuyor
Bireysel otobüsçüsüz sektörün devam edemeyeceğini iddia eden Baytürk, “Bireysel otobüsçüler sektörün olmazsa olmazıdır. Büyük firmalar hem araç yatırımı hem şoför, muavin maliyetine girmez. Ayrıca bireysel otobüsçüler işine sahip çıkıyor. Yolcu ile bir kez bile problem yaşayan bireysel otobüsçü yoktur. Bir de bizim bölgenin geleneğinde insanlar, ailesinin güvendiği kişiyle seyahat etmesini istiyor. Bireysel otobüsçü yolcusuna sahip çıkar. Yarın yine birlikte seyahat edecek, emanetini taşıyacak. Bireysel otobüsçünün olmazsa bu sektörün ayakta durma şansı yok. Şubat ayından beri bireysel otobüsçünün cebine para girmedi. Şoförler kısa çalışma ödeneğinden yararlandı, biz işveren olarak hiç destek alamadık” dedi. ■
Benim Metro Turizm’de iki otobüsüm vardı. 20 Ağustos’ta ikisini de parka çektim. Haziran-Ağustos ayında bu arabalar para kazanmadı.