Röportaj: Erkan YILMAZ
Malatya Beydağı Turizm, 3 Temmuz 2024 tarihinde teslim aldığı bir adet Travego ile 2024 yılı için belirlediği 11 adet Travego yatırımını tamamladı. Araçların satışının 8 adedini Mercedes-Benz Türk bayisi Mengerler Ticaret, 3’ünü de Bayraktarlar Merkon gerçekleştirdi. Filoya katılan son Travego araç, Mengerler Ticaret Otobüs Satış Müdürü Hüseyin Tilki tarafından Malatya Beydağı Turizm Yönetim Kurulu Üyesi Sönmez İkde’ye teslim edildi.
Yeni yatırım ve sektördeki mevcut durum ile ilgili Sönmez İkde ile özel bir söyleşi gerçekleştirdik.
Tatmin edici bir iş göremiyoruz
Haziran ayının ilk haftasının, yolcu talebi açısından, sıkıntılı geçtiğini belirten Malatya Beydağı Turizm Yönetim Kurulu Üyesi Sönmez İkde, “Yaz sezonunun başlamasına rağmen yolcu talebi anlamında Haziran ayının ilk haftasında da Mayıs ayındaki gibi düşük bir talep yaşadık. 10 Haziran itibariyle bayramın da etkisiyle talep arttı ve 30 Haziran’a kadar iyiydi. Kötü dersek yalan olur. Şu anda ise çok belirsiz. Listelere bakıyoruz; iki, üç gün sonrasına tatmin edici bir iş göremiyoruz. Hatta bizi biraz da korkutan bir seviye var ama araçların kalkış saati yaklaştığında biraz toparlanıyor. ‘Hadi iyiye gidiyoruz’ diyoruz. Eski listelere bakıyoruz. Hemen hemen aynıymış gibi sonuç çıkıyor. Öngörülebilirlik yok, geçen yıl daha iyiydi. Durgunluğun en büyük etkeni ekonomik olarak yaşanan sıkıntılar. İnsanlar 3-4 kez seyahat edebilirken alım gücü düştüğü için bunu minimize etmeye başladılar ve çok büyük zorunluluk olmadığı zaman, keyif almak için seyahat etmiyorlar. İnsanların gelirleri artmıyor ama giderleri tam gaz yukarı doğru gidiyor. Artık anı yaşıyoruz. Yarın bir şey değişir mi diye bakıyoruz. Yapılan hesap kitap da yanlış çıkıyor, uygun bir ortam olmuyor. Ama burası Türkiye yarın tamamen farklı bir ortamı da konuşabiliriz” dedi.
Zamları bilet fiyatlarına yansıtmadık
Malatya-İstanbul hattında bilet fiyatlarının yaşanan son zamlara rağmen uygun seviyelerde olduğunu belirten İkde, “Malatya-İstanbul bilet fiyatı şu an 1200 TL. Bence uygun bir fiyat. Çünkü son akaryakıt zamlarını yansıtsaydık olması gereken 1400 TL. Bayram öncesinde belirlenen fiyat ile devam ediyoruz. Bayram diye fiyatları yükseltelim çabası içinde de olmadık. Çünkü bizim kendi hattımız açısından baktığımızda öyle bir yolcu talebi yok. Eğer önümüzdeki süreçte akaryakıt fiyatları 50 TL’lere ulaşırsa 100 lira daha zam yapmak söz konusu olabilir daha fazlası değil. 1200 lirayı almak da mümkün olamıyor bazen yolcu param yok dediğinde 1100 TL’ye de düşülebiliyor” dedi.
Fahiş fiyat açıklamaları doğru değil
Ulaştırma Bakanlığı’nın sektöre yönelik fahiş fiyat uygulandığına yönelik açıklamalara katılmadığını da belirten Sönmez İkde, “Firmalar Bakanlık’tan fiyat tarifesi alıyor. Tarifelere uymayanlar UETS üzerinden direkt olarak görülebiliyor. Sektöre yönelik bu tür bir açıklama yapılmasına gerek yok. Uymayana gerekli cezalar uygulansın o zaman” dedi.
Kış sezonu korkutucu geliyor
“Bu ortamda, kış sezonu bize daha korkutucu geliyor” açıklamasına yapan Sönmez İkde, “Ben Eylül ayı ve sonrasını iyi görmüyorum. Hani bir tabir var ya ‘bıçak gibi kesti’; okullar açıldıktan sonra bu tabiri dile getirebiliriz. Otobüsçü her zamanki gibi kendi başına kalacağı için seferlerini azaltıp, arz talep dengesine göre hareket etmeli. Mümkün olabildiğince arzı kısmalı. Başka yapacak bir şey göremiyorum. Bunu söylediğimizde yanlış da anlaşılabiliyoruz. Yatırım yaptığımız için nasıl para kazanırız derdine düştü diye algılanabilir. Ama bizim söylediğimiz; cebinde mazot parası olan yakıtı koyacak ve devam edecek” dedi.
Yatırım işi döndürebilmek için gereklilik
Yenileme yatırımını mecburiyetten yaptıklarını belirten Sönmez İkde, “Eski araçlarla maliyetler daha fazla artıyor.
Biz KDV dahil ciro elde ediyoruz. Bu cirodan eğer yeni yatırım yapmazsak KDV kısmı da cebimizden çıkacak. İşi döndürebilmek için ve finansal açıdan bu gereklilik. Yenileme yapmama hesabı yaptığınızda işten çıkma maliyeti yatırım yapma maliyetinden daha fazla. ‘52 yıllık süreçte en sıkıntılı dönemi yaşıyoruz’ denilebilir. 2006’ya kadar bu kadar sıkıntılı bir süreç yaşandığını sanmıyorum. Kış geldiği zaman işler düşerdi her yıl ama böyle bir dönem yaşandığını düşünmüyorum. En öncelikli olarak bu kadar otogar giriş-çıkış maliyeti olduğu bir dönem de yaşanmadı. 1980’li yıllarda ikram maliyeti de yoktu. Personel maliyeti bu kadar ağır değildi. O dönemlerde radar cezaları mı vardı? Firmalar 140-150 bin TL radar cezaları ödüyor. Son 5-10 yılda ayakta kalanlar dünyayı yeniden keşfediyorlar. Gidişat pek iyi değil. Eylül-Ekim ayında sıkı para politikası tamamen sonuçlarını gösterecek. Sezonda bunu pek algılamak mümkün değil, kış sezonunda doluluklar 25-28 kişilere düşerdi. Benim gördüğüm artık 15 kişilere kadar düşebilecek. Bu düşüş de sektörü çok etkileyecek” dedi.
Ön ödemeli sistemde maliyet hesapları
Yeni yatırımlarla birlikte filolarında toplam 31 otobüs bulunduğunu belirten İkde, “Yeni yatırım sürecinde ön ödemeli sistemle uzun vadede araç fiyatlarının ne olabileceğini görebildik. Maliyet hesaplamalarımızı daha iyi yapabildik. Ön ödemeli sistemin devam edebilmesi, Mercedes-Benz Türk’ün şartlarını zorlaması ile mümkün olabilir diye düşünüyorum. Şartlar Eylül ve Ekim ayında da bu şekilde devam ederse 2025’te yatırım zor olur” dedi.
Malatya-İstanbul seferinin gidiş-dönüş maliyetinin 48 bin TL’ye ulaştığını aktaran Sönmez İkde, “Bu maliyetin içinde her şey dahil değil. Araç bir taraftan dolu kalkacak ve dönüşte minimum 15 yolcu olacak ki maliyet karşılansın. 58 kişinin altında yolcu olmaması lazım” dedi. ■
Malatya Beydağı Turizm Yönetim Kurulu Üyesi Sönmez İkde: “11 otobüs yatırımında Mengerler Ticaret ve Bayraktarlar Merkon’a verdikleri destek için teşekkür ederiz.”