Geçtiğimiz dönemde, bana göre, önemli hususlar içeren bir Karayolu Taşıma Yönetmeliği değişikliği yapıldı. Biz de bu değişikliği, açıklamalı bir biçimde biraz da kendi değerlendirmelerimizi katarak gazetemizde yayınladık. Önemli noktaları da 12 Mayıs 2021 tarihli gazetemizin manşetine taşıdık. Şimdi, bu değişiklikleri kendi açımdan yeniden değerlendirmek üzere, bir kez daha ele almak istiyorum.
Elektrikli araç teşviki
Bazıları görmek istemese de çevre kirliliği dünyanın büyük sorunlarından biri. Herkes başkasını suçlasa da tüm ülkeler ve insanlar eşit olmayan biçimde olsa da bundan sorumlu. Çevre kirliliğinin değişik nedenleri ve kirleticileri olsa da taşımacılık ve taşıma araçları da önemli bir olumsuzluk kaynağı. Fosil yakıt kullanan tüm işler gibi tüm modlardaki taşıma araçları önemli bir kirlilik odağı. Dizel motorlu araçların olumsuzlukta payı daha çok. Otomobillerde bu türden motorlar yasaklanma yolunda. Otomobilleri de otobüsler takip edecek. Ama bizde henüz bu türden kararlar gündemde değil. Bir de ülkemizde düşük vergi ile motorin adeta benzine karşı destekleniyor. Bunu anlamak mümkün değil. Elektrikli araç kullanımı bu açıdan adeta bir devrim. Belirli bir yol üzerinde gitme zorunluluğu olan trenler, buna en önce uyan araçlar oldu. Şimdi küçük karayolu araçları büyük bir atılım içinde. Yine küçük, hava ve deniz taşıtlarında da bu yönde önemli çalışmalar var. Bu arada belirtelim ki, elektriğin kötü kömürler ve diğer kötü kaynaklardan elde edilmiş olmaması çok önemli. Yoksa elektrikli araç kullanımının bir anlamı olmaz.
Taşıma Yönetmeliği’nde elektrikli özmal araçlar iki yönden teşvik ediliyor. Birincisi asgari kapasite şartının bu türden araçlarla sağlanmasında daha az koltuk istenmesi. Diğeri de bu türden araçlar karşılığı sözleşmeli taşıt çalıştırma avantajı. Burada özmal araç yanında, varsa sözleşmeli aracın elektrikli olması da avantaj konusu yapılmalı.
Bu yönetmeliğin alanı bu kadara yetiyor. Elektrikli araçlar başka makamlarca başka düzenlemelerle başka yönlerden teşvikleri hak ediyor. Bunlar da getirilmeli.
İllerarası servis taşımaları
Daha önce belirttiğim gibi servis taşımaları Taşıma Yönetmeliği’nin kapsamı dışında. Bunun en önemli kısmı büyükşehiriçi servis taşımaları. Yeni düzenlemelerle şehirlerarası, daha doğrusu illerarası servis taşımaları da D4 S belgeleri yoluyla çözülmüş oldu. Ancak bunda, bana göre bazı aşırılıklar da bulunuyor. Taşıt sayısının çok artırılması gibi. Kast ettiğim geçici değil kalıcı artış. Bu durum bireysel taşıt sahiplerinin şansını azaltabilir. Yine yönetmeliğin ruhuna aykırı olarak tahditli taşıt kaydını ben uygun bulmayanlardanım.
18-24 koltuklu otobüsler
Minibüsleri bir yana bırakırsak koltuk adedi 18-24 arası olan otobüslerin tarifeli taşımalarda kullanılabilmesine nedensiz biçimde engel olunması söz konusuydu ve bu anlaşılır değildi. Şimdi o düzeltildi. Ancak düzenlemenin geçici olması tereddütler yaratıyor, yanlış yatırımlara yol açabiliyor. Bu belirsizliğin bir an önce giderilmesi lazım. Bir de bu türden özmallar ile hangi büyüklükte sözleşmeli taşıt kaydedilebileceği önem kazanıyor. Bu konunun yeniden düzenleneceğini düşünüyorum. Tarifesiz taşımalar da düşünüldüğünde bana göre öz mal minibüs (küçük otobüs) karşılığı sadece sözleşmeli minibüs, 18-24 koltuklu öz mal midibüs (orta boy otobüs) karşılığı sözleşmeli minibüs veya midibüs türü taşıtlar kayıt edilebilmelidir. Burada 24 rakamının 27 veya 30’a çıkartılması da söz konusu olabilmeli. Büyük öz mal otobüs karşılığı her tür sözleşmeli taşıt kayıt edilebilmeli.
Belge ücretleri
Bunlarda yapılan indirimler yeni taşımacıların piyasaya girmesi bakımından iyi olmuştur. Mevcut taşımacılar buna karşı çıksalar da bu bir iyileştirmedir. Piyasaya, pazara girişi engelleyen zorlaştıran her husus gözden geçirilmelidir. Mali ve mesleki yeterlilik ile mesleki saygınlıkta yapılacak iyileştirmeler taviz kabul edilmemelidir. Bu türden iyileştirmelere olumlu bakmak gerekir. Yine belge ücretlerindeki azaltmanın yenileme yoluyla tüm taşımacılara fayda sağlayacağını da düşünmek gerekir.
Acentelerde 10 firma sınırlamasının kalkması
Yönetmelikte en baştan beri acentelerin en fazla 10 taşımacı ile sözleşme yapabilmesi sınırlaması var. Nedenini ben de bilmiyorum. Tek ve haklı gerekçesi; bütün taşımacıların aynı acenteyle çalışıp rekabetsiz hareket etme imkanı olabilir. Ben tek acentenin böyle bir tehlike yaratabileceğini düşünenlerdenim. Aksini düşünenler var ise bilmek isterim. Önce elektronik ortamda bilet tanzim ve satışı halinde acentelerde 10 sınırlaması kaldırıldı. Şimdi de internet üzerinden yapılan satışlar ile aynı sınırlama kaldırıldı. Yerine hiçbir sınırlama da getirilmiyor. İnternet üzerinden satışlarda rekabetin ortadan kalkması tehlikesi yok mu? Birisi bana bunu açıklasın. “10 sınırlamasına da gerek yok, herkes istediği gibi istediği sayıda taşımacıyla anlaşabilsin” diyorlarsa bunu da bilmek isterim. Acaba bu durum rekabeti bozmayacak mı?
Teknoloji kullanımı
Her çeşit yeni ve güvenilir teknolojiler daha hızlı, daha çabuk, daha az hata ve daha düşük maliyetle işlem yapılmasına belirli bir çalışma ortamının yaratılmasına imkan veriyor. Bu yüzden, ben, her zaman bunları destekleyen taraftayım. Bu bakımdan da yönetmelikteki iyileştirmelerin hepsini destekliyorum ve bunların zamanla çoğaltılmasını da diliyorum.
Bayrama doğru
Bu bayramdaki tatil süresinin uzaması seyahatleri artıracak. Bir de pandemi döneminde bunalan insanların seyahat arzuları da buna eklendiğinde seyahatlerin iyice çoğalacağını düşünmek de mümkün. Bu da taşıma kapasitelerinin yetersiz kalmasına neden olabilir. Yüzde 50 kısıtlamasının varlığı halinde kapasitenin karşılanması tamamen olanaksızdı. Şimdi artık 1 Temmuz itibariyle tam kapasite ile çalışma imkanı verilmesine rağmen yine de kapasitenin yetmeyeceğini düşünenlerdenim. Bu nedenle her bayram döneminde olduğu gibi tarifeli taşımacıların tarifesiz taşımacılara ait taşıtları kullanabilme imkanının yine verilmesi gerektiğini hatırlatmak isterim. Tatilin başlangıcının iki gün öncesinden bitişinin iki gün sonrasına kadar bu imkan yaratılmalıdır.
Bir de bu düzenleme bir an önce çıkarsa herkes buna göre planlama, ek sefer açma durumunda olabilir. Gecikmeksizin bu düzenleme yapılmalıdır. Yine yönetmelik değişikliğiyle 18-24 koltuklu taşıtların tarifeli taşımalarca kullanılabilmesine de imkan verildiği de düşünülerek eskiden olduğu gibi 25 koltuklu büyük taşıtların değil artık 18 koltuktan büyük tüm taşıtların tarifeli taşımacılarca kullanılabilmesine olanak verecek şekilde düzenleme yapılmalıdır. Burada bir de sözleşme yapılması gerekiyor. Buna katılmakla birlikte bir tarifeli taşımacının kendisine ait tarifesiz taşıma belgesinde kayıtlı kendi taşıtlarının sözleşmesiz olarak kullanılabilmesi zaten zorunlu olup, bunun yapılacak düzenlemelerde özel olarak belirtilmesinde fayda görüyorum. ■