Karayolu Taşıma Kanunu hazırlanırken üzerinde durulan önemli konulardan biri de sigorta idi. Şimdi bu Kanun ile getirilen Karayolu Taşımacılık Sigortası yaptırma zorunluluğu Yönetmelik değişikliği ile kaldırılmış oldu. Bunun hikayesini anlatmadan, önce sigortalara bakmak gerek.
Önceki sigortalar
Karayolu Taşıma Kanunu hazırlandığı dönemde karayolu mali sorumluluk, yani Trafik Sigortası yaptırılması zorunluluğu vardı. 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’ndaki bu zorunluluk, yolcu taşımacıları yanında yük taşımacıları, şehirlerarası taşımacıları yanında şehiriçi taşımacıları, hatta ticari özel tüm taşıtlar için söz konusuydu. Bir de sadece ticari yolcu taşımacıları için zorunlu olan koltuk ferdi kaza sigortası vardı. Bu sigorta daha önceden kazaya karışan veya kazadan sorumlu olan araç sahiplerinin güçsüz olması, tazminat ödeyememesi durumunda yolcuların hepten mağdur olmaması için getirilmişti. Üstelik şoförleri de kapsıyordu.
Tartışmalar
Taşıma Kanunu hazırlıkları sırasında özel taşıtlardan farklı olarak, yolcu-yük tüm ticari taşımalara ayrı bir sigorta zorunluluğu getirilmesi hususu gündeme geldi. Bu da taşımacılık sigortası idi. Yük taşımacılığı temsilcileri kendilerinin özel şartları olduğunu gerekirse, yükün ayrıca sigortalandığını vs belirtip, kendileri için bunun gerekli olmadığını belirttiler. Sonunda bu sigorta sadece yolcu taşımaları için zorunlu oldu. Ama adına yolcu ifadesi eklenmeden eski genel taşımacılık adı konuldu. Bunun kapsamında şoförler yoktu ve sadece şehirlerarası taşımalar için zorunluydu. Kanunda hala durum böyle.
Yönetmelik
Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde şehirlerarası yolcu taşımaları denmeden “bu Yönetmelik kapsamındaki tüm taşımalarda…” diye zorunlu ifade edildi. Bu bir iyileştirme idi. Bir de şoförleri kapsayabilseler daha iyi olurdu. Yönetmelikte, iyi yapılan kanuna uyumu olmayan iyileştirmelerin hukukiliği tartışılır. Yönetmelikteki ifadeye göre durum net değil. Belediye alanındaki taşımalarda bu sigorta zorunlu muydu değil miydi? Bu arada Yönetmelikte, kapsamdaki yolcu taşımalarına yaptırılması zorunlu olan sigortalar olarak taşımacılık sigortası ile koltuk ferdi kaza sigortasını zorluyor ve bunlar olmadan taşımacılık yapılamayacağı belirtiliyordu.
Yeni değişiklik
Son Yönetmelik değişikliğinde sigorta konusu da önemli bir biçimde yer aldı. Bunu iki başlıkta toplayabiliriz. Birincisi Yönetmelikte yer alan tüm Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali sorumluluk Sigortası ifadelerinden karayolu taşımacılık ibareleri silinerek, ifade zorunlu mali sorumluluk sigortası şekline dönüştürüldü. Böylece 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu’ndaki Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’ndaki Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası’na dönüştürülmüş oldu. Bu, bir bakıma taşın yontularak heykele dönüştürülmesindeki gibi bir heykeltraşlık işi gibi görünebilir.
Önceden; Yönetmelikte, Karayolları Trafik Kanunu’ndaki Trafik Sigortasına hiç değinmeden yolcu taşımacılığındaki zorunlu sigortalar olarak Taşımacılık Sigortası ve Koltuk Ferdi Kaza Sigortası sayılıyordu. Yapılan değişikliklerden sonra zorunlu sigortalar olarak Karayolları Trafik Kanunu’ndaki Mali Sorumluluk Sigortası ile Koltuk Ferdi Kaza Sigortası belirtildi.
Değerlendirme
Koltuk Ferdi Kaza Sigortası varken Taşımacılık Sigortası niye getirilmişti, belli değil. Ben bu sigortaların taşımacının kusuru olup olmadığına bakılmadan tazminat hakkı getirmesinin iyi olduğunu, ancak bu hakkın Koltuk Ferdi Kaza Sigortasında daha az tazminatla da olsa var olduğunu yazmıştım. Benim önerim Taşımacılık Sigortasına şoförlerin de dahil edilmesi ve bu sigortası bulunan taşıtların Koltuk Ferdi Kaza Sigortasından muaf tutulması şeklindeydi. Olsun tazminatı biraz az olsa da, yapılan iyi. Ancak bu değişim biraz hukuku dolanmak şeklinde oldu. Yönetmelik değiştirildi ama Karayolu Taşımacılık Sorumluluk Sigortası yaptırma zorunluluğu hala Taşıma Kanunu’nda duruyor. “TBMM bu işi yanlış yapmış” deme hakkı kimsenin yok, Kanunu değiştirirseniz o başka. En önemlisi: biz bu noktaya sonunda gelecektiysek niye bunca yıl Taşımacılık Sigortası üzerinde uğraşıp durduk.
Hatırlayalım...
Trafik Sigortası daha genel olduğu için yolcu taşımacılarının özel isteklerini bununla karşılamak söz konusu değildi. Böyle olunca Taşımacılık Sigortası konuşuldu hep. Yok, prim şöyle olsun, teminatın hepsi kullanılsın, yok manevi tazminatlarda karşılansın vs... Hatta Sayın Bakan’a bile bu talepler yönünde baskı yapılıp, değişiklik yapılması sağlanmaya çalışıldı. Bir de sigortalarından ikisinin, üçünün birleştirilmesi talepleri yapıldı. Şimdi bunların hepsi bitmiş oldu.
Geriye kalanlar
Geriye trafik ve ferdi kaza koltuk sigortaları kaldı. Trafik Sigortası herkesin konusu. Bundaki prim şikayetlerini herkes biliyor. Çözüm için elden gelenler yapıldı. Tek bir kesimin isteğine göre çözüm yok. Birilerinin yükünü başkasına aktarmak şeklinde prim anlayışları kabul görmüyor. Şimdi primler azalacak mı? Belki! Ancak önümüzdeki dönemde artmayacağı tahminleri daha çok yapılıyor. Şimdi iyileştirme meraklıları Koltuk Ferdi Kaza Sigortası üzerine çökecek. Örneğin, 45 koltuk olabilir ama bunların hepsi dolu olmuyor. Biz niye 45 koltuk için prim ödüyoruz. Ortalama doluluk 30 olup 30 kişi için prim ödeyelim diyebilirler. Hatta bir kazada 45 kişinin ölmeyeceği ortalama ölümün 2-3 kişi olabileceği şikayetlerde bulunup, primleri eleştirebilirler. Bunların hesabında, hepsi biliniyor ve primler buna göre belirleniyor. Rastgele konuşulmasın. İnşallah hiç akıllarında olmayanların yanlış fikirleri beyan etmelerini akıllarına getirmiş değilimdir.
Sigorta konularını daha sonra yazacağım, ama bir konuyu belirtmeden edemeyeceğim. 63 olan yaş sınırı şoförlerde 66 oldu. Şoförlerden 3 yıl daha yararlanılanacak. Ama bu iyi mi? Ben 66 yaşındayım. Araç kullanma performansımın düştüğünü hissediyorum. Bilmem başkaları için nasıldır. Havayolunda kaptanlar 63 yaş sınırına kadar çalışıyor. Oradaki fiziki yeterlilik şoförlerdeki kadar çok önemli değil. Pek çok alet işi kolaylaştırıyor, hatta otomatik olarak yapılıyor. Üstelik ticari taşımalarda ikinci hatta üçüncü pilotlar da var. Buna rağmen yaş sınırı 63. Bunu da bir düşünün bakalım. ■