Akaryakıt fiyatlarına seçimler sonrasında yüzde 100’e ulaşım zam bilet ücretlerine de artış yapılmasına gündeme getirdi. 4 aylık ücret tarifelerinin yenilenmesi noktasında Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı ile görüşmelerde bulunduk. Maliyet artışlarının akaryakıtın yanısıra personel ücretlerinde de, sigorta ve bakım sürecinde de olduğunu aktardık. Bakanlık tarafından 1 sefere mahsus, firmalara 4 aylık süre sona ermeden yeni ücret tarifelerini alma hakkı tanındı. Sayın Abdülkadir Uraloğlu’na teşekkür ediyoruz.
Vatandaşın alım gücü önemli
Burada da önemli bir nokta; vatandaşın alım gücü. Firmalarımızın büyük çoğunluğu yaşanan maliyet artışlarını bilet fiyatlarına yansıtabildiğini de de düşünmüyorum. Buna rağmen sezonun ortasını yaşadığımız bu süreçte İstanbul Otogarı’ndan çıkış yapan otobüs sayısı 2 bin 200 lerden 1300-1400’lere kadar gerilemiş ise bunun da sorgulanması gerekiyor.
Yaşanan ekonomik zorluklar kapsamında otobüs bilet ücretlerinde de yaşanan artışlarla birlikte doğal olarak yolculuk sayılarını azalttı. Tabii otobüs bilet fiyatları değil sadece, gidecekleri yerlerdeki konaklama ve yiyecek fiyatlarının da artması seyahat talebini olumsuz etkiliyor.
Havayolu ile rekabet
Şunu da ifade etmek isterim ki, firmaların bunu bir fırsata çevirmemeleri de gerekiyor. Çünkü karşımızda rekabette artık havayolu taşımacılığı var. Havayolunun bilet fiyatlarının otobüs bilet fiyatlarından en az 2.5-3 kat daha fazla olması gerekiyor. Otobüs bilet fiyatı 100 ise uçağın 250-300, 1000 TL ise 2500-3000 TL olması gerekiyor. Ama bakıyorsunuz uçakta tavan fiyat 1600 TL. Uçakta dinamik fiyatlandırma devam ediyor. Ama bizim böyle bir şansımız yok. Uçaklarda talebe göre 1200 TL-1100 TL’ye 650 TL’ye kadar da bilet fiyatları inebiliyor. Maalesef kışın bu fiyatlara da hazırlıklı olmamız gerekiyor. Ulaşım tarihinde ilk defa uçak bilet fiyatları, otobüs bilet fiyatlarının altında kaldı. Önümüzdeki kış daha da altında kalabilir. Tabii bunun karşısında akaryakıt fiyatları çok yüksek. İşcilik maliyeti, otoban, köprü, otogarlar, sigorta, bakım ve yatırım giderlerinin bunun içerisine koyduğunuz zaman otobüsçü de haklı.
Bizim karlılığımızın büyük bir kısmı giderlerimizde saklı
Bugün yüksek ciro elde eden firmalar bunu bir kazanç olarak görmemeli. Buradan yola çıkarak, bizim gelirlerden çok giderler üzerinde durmamız gerekiyor. Özellikle servis gideri sektör için çok ciddi maliyet oluşturuyor. Artık taşınamaz bir yük haline geldi. Bu konuda sektörde belli ittifakların yapılması gerekiyor. Bazı şirketler bunu yapabiliyor, bunun daha da genişlemesi gerekiyor. Bütün firmalar nezdinde servis hizmetlerini konsolide etmek gerekiyor. Bir servisin firmaya maliyeti 100 bin TL. 10 tane servis aracı olan bir firmanın aylık maliyeti 1 milyon TL. Böyle bir kazanç yok. Bizim karlılığımızın büyük bir kısmı giderlerimizde saklı. Onu çıkarıp almamız lazım. Otogarlarda yer hizmetlerini şirketler ortaklaşa yapabilirler. Her şirketin sabaha kadar emanetçi, güvenlikçi çalıştırmasına gerek yok. Hatta bilet satış personeli bile ortaklaşa şekilde çalışması sağlanabilir. Belki bu nokta da bu tür ittifatkların kurulması kaçınılmaz hale geldi.
Büyük şirketler için bu çok fazla sorun olmayabilir ama küçük ve orta ölçekli şirketlerin istihdam yükünü azaltmak için bu yönde bir adım atmaları mecburiyeti olacak gibi görünüyor. Günde 2 otobüs kaldıran bir şirketin 24 saat boyunca 5-6 personel istihdam etmek şansı olmayacak.
Mantık sınırlarını aşan rekabet var
Yaşanan maliyet artışlarına rağmen sektörde mantık sınırlarını aşan bir rekabet var. İzmir’e 300 TL’ye yolcu taşıyan bir firmanın para kazanabilmesi mümkün mü! Bu arada sektörde yazlık firmaların da kurulduğunu görüyorum. Bu sürecin çok fazla devam edeceğini düşünmüyorum. Buna bir önlem alınabilir mi! Buna yönelik bir engelleme yapılmalı mı, yapılmamalı. Tartışmaya açık bir konu. Ticareti engellemek doğru değil. Ama bu durum haksız ve yıkıcı rekabete neden oluyor. Bakanlık kışın hiç sefer yapmayan bu firmaları takip altına almalı ve gereğini yapmalı.
Mevzuat çalıştayı
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Sayın Abdülkadir Uraloğlu ile 4 Ağustos 2023 tarihinde bir görüşme gerçekleştirdik. Önümüzdeki günlerde bir çalıştay yapılmasını konuştuk. Mevzuata yönelik ihtiyaçlarımızın olduğunu ifade ettik. Sayın Bakan Uraloğlu’ da ‘Ulaştırma Hizmetleri Düzenleme Genel Müdürü Sayın Murat Baştör’e talimat vereceğini söyledi. İstanbul Ticaret Odası tarafından da böyle bir talep geldiğini aktardı. Biz de İTO içinde bu talebi dile getirdiğimizi söyledik. Önümüzdeki günlerde mevzuat ile ilgili sorunlarımızı ve mevzuatlar arasındaki çelişkileri gidermek için çalışma yürüteceğiz.
Sayın Bakan Uraloğlu ile Anadolu Yakası Terminali ile ilgili de bir görüşme yaptık. Mehmetçik Vakfı arazisi ile ilgili. Daha sonra tekrar görüşeceğiz. ■