Bayram çok bayram tadında geçmeyecek

Sektörümüzün yüzünün güldüğü dönemlerdir bayramlar. Her sektör çalışanı bayramı bayram gibi yaşamayı umutla bekler. Pandemi sürecinde bayramı bayram gibi yaşayamadı sektörümüz. Tam pandemi sürecini atlatıyoruz, bu yıl sezonu da Ramazan Bayramı coşkusuyla açarız beklentisi içine girmişken yaşanan ekonomik olumsuzluklar sektörümüzü derinden etkiliyor. Öyle görünüyor ki, bayram,bayram tadında geçmeyecek. Şu an yolcu talebi beklentilerin çok altında. Bunda bayram tatilinin 9 günü uzamamasının da etkisi var, ama temel neden ekonomik koşullar. 

Ek taşıt kaydı

Alım gücünün düşmesi ile vatandaşlar seyahatlerini ya yapmaktan vazgeçtiler ya da daha uzun bir tatil sürecinde değerlendirmeyi bekliyorlar. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı, geçmiş bayram dönemlerinde olduğu gibi D1 ve B1 belgelerinde D2 ve B2 belgelerindeki taşıtları kullanma izni verdi. Ancak yolcu düşüklüğü nedeniyle ek taşıt talebi de ancak yüzde 15-20 civarında olabilir. 

Okulların tatiliyle hareketlilik artar

Bayramdan sonra da hareketliliğin yine çok yüksek seviyeye geleceğini de düşünmüyorum. Okullar kapandıktan sonra hareketlilik bir ölçüde artar, bunun en büyük nedeninin de özel otomobille seyahat edenlerin otobüse yöneleceği düşüncesi. Çünkü otomobille yapılan seyahatler 4 kişinin altındaysa, artan yakıt fiyatları ile çok ağır maliyetler getiriyor. Otobüse talep biraz daha artabilir, ama yolcu talebi yine de eski yıllardaki gibimi olur? Ben beklemiyorum. Bu bayram değil ama Kurban Bayramı daha hareketli olur. 

Bu arada, vurgulanması gereken en önemli konu; otobüsçünün artık tek ayaklı seferlerde kazanç sağlaması mümkün değil. 

Artan maliyetlerin uzak mesafeleri daha da yoğun etkilediği görünüyor.Artan otobüs bilet fiyatları ile uçak bilet fiyatları arasında makas çok daraldı. Rize Havaalanı açıldığında uçak bilet fiyatları 550-600 liraydı, bu hafta baktığımda 750 lira olmuş. Otobüs bilet fiyatları 450-500 TL civarında. Böyle oluncada uçağa yönelim oluyor tabii.

EPDK kararı ile maliyetarttı 

Sektörün çok ciddi ağır yaralar aldığı bu süreçte EPDK, indirimlere yönelik bir düzenleme yaptı. 26 Mart’ta yapılan bu düzenleme ile akaryakıt alımında yapılacak indirimlerde bayilerin katılımı yasaklandı ve indirimlerin sadece dağıtım şirketleri tarafından verilebileceği belirtildi. Yüzde 6 civarında bir indirim imkanı yüzde 3’ler seviyesine düştü. Bir otobüsün aylık 10-12 ton mazot tükettiği düşünülürse bugün ki 22 tl mazot fiyatını aldığımızda 250 bin TL’ye yakıt mazot tüketimi oluyor. Yüzde 3’lük indirim oranı kaybolduğunda aylık 7500 TL civarında yakıt gideri artmaktadır. Böylesine zor bir dönemde bu karar tüm taşımacılar için gerçekten ağır maliyetler getiriyor. EPDK kararı ile gelen bu maliyet uçak ve trenin fiyat rekabeti ile savaşan sektör bunu bilet fiyatlarına yansıtamayacak. Bu durum sektörü daha da zora sokacaktır. EPDK’ya, bu kararını tekrar gözden geçirmesi gerektiğine inanıyoruz. 

18 koltuklu taşıt kullanımı 

18 koltuklu taşıtlarla ilgili taşıt kartlarının süresi 5 Mayıs’a uzatılmıştı. Benim öngörüm; bayram sonrasına yine geçici olarak belli bir süre daha uzatılacağı yönünde. 

Suriyelilerin bayram ziyareti

Her bayram döneminde Suriyeli vatandaşların ülkelerine gidişleri bir hareketlilik getirirdi. Ancak bayrama çok kısa süre kala gidişlerin kısıtlanacağı açıklaması yapıldı. Bu da zaten sıkıntıda olan o bölge firmalarını yoğun olarak etkiledi.

Azerbaycan taşımaları

Öte yandan pandeminin etkisinin azalması ile artık bütün sınır kapılarından çıkışlar yapılabilirken Azerbaycan’a otobüs seferleri yapılamıyor. Pandemi ile Azerbaycan, bunu yasaklamıştı ve yasak hâlâ sürüyor. Pandemi öncesinde 10 dolayında firma Azerbaycan’a taşıma yapabiliyordu. TOFED olarak Bakanlığa yazı yazdık, Bakanlıktan geçtiğimiz hafta içinde gelen cevapta konunun Azerbaycan’a tarafına iletileceği ve toplantı talebinde bulunulacağı belirtildi.  
Herkesin bayramını kutlar, sağlık ve mutluluk dolu nice bayramlar dilerim. ■