Eski Kafa Yeni Sistem

Savaş olgusu İnsanlık tarihi kadar eskidir. İlk savaş Hz. Adem’in oğulları Habil ile Kabil arasında olmuş ve Habil’in Kabil’i öldürmesi ile sonuçlanmıştır.  

Tarihte, kavimler birbiriyle hep didişme, menfaat çatışması ve üstünlük kurma mücadelesi içerisinde olmuştur. İlk günden bugüne savaşlar hiç bitmemiş ve hala devam etmektedir. Geçmişteki ilkel silahlar, evrimleşmiş, barutun keşfi ile daha etkin ve imha eder hale dönüşmüştür. Teknolojik gelişmeler silahın çeşitlenmesi, farklılaşması, gelişmesi ve etkinliğini sağlamıştır. 

Günümüzde, uluslararası veya ulusal düzeyde olsun, siyaset, ticaret, spor ve diğer tüm alanlarda sürekli bir rekabet, ötesinde bir savaş yaşanmaktadır. Yukarıda konvansiyonel savaşlardaki gelişmelerden söz ederken zaman geçtikçe diğer savaşların da değişim-gelişimi ve mücadele etme biçimleri ile etkileri farklılaşmıştır. Geçmişte daha basit yöntemlerle rekabet söz konusu iken bugün her alanda çok daha gelişmiş yöntemlerin kullanımı söz konusudur. 

Karayolu yolcu taşımacılığı sektörü, kendi içerisinde rekabetin yoğun olarak yaşandığı ve rekabettin öldürücü etkilerinin kullanıldığı ve görüldüğü alanlardan biridir. Türkiye’deki otobüsçülük tarihi içinde Şehirlerarası, Turizm ya da Servis taşımacılığı gibi alanlarda hiç fark etmeksizin rekabet hep olagelmiş, çoğunlukla da yıkıcı ve haksız rekabet argümanları kullanılmıştır. Doğaldır ki rekabetin adil olabilmesi herkes için koşullarının birebir aynı olması ile mümkündür.    

Ulaştırma Bakanlığı tarafından, hava ve deniz taşımacılığına verilen ÖTV indirimi, karayolu taşımacılığından esirgenmişti. Bunun en büyük sebebi, karayolu taşımacılığı firmalarının buradan edindikleri avantajı, birbirlerine karşı kullanmalarına mâni olmak ve birbirlerini öldürmek için kullanılır endişesiydi. 

Karayolu taşımacılığı, uzun zaman sahipsiz ve kanunsuz bir şekilde gelişti ve büyüdü. Sistemi düzenleyecek ve denetleyecek mekanizmalar oluşmadı, Karayolları Taşıma Kanunu bile ancak 2000’li yılların başında yapılabildi. Tabii ki bazı defoların oluşması son derece normaldir. Sektöre sahip çıkma vaadiyle çıkan kişi ya da derneklerce de sektör yasal alanlarda yeterince temsil edilemedi.

Yakıtın legal olmayan yollardan elde edilmesi yüzünden, haksız ve yıkıcı rekabetler hep oldu. Ayrıca, yüzlerce alıcının olduğu yerde sadece üç tane üreticinin oluşturduğu oligopol pazar da bir sorun olarak değerlendirilmelidir. 

Tüm olumsuzlukların var olduğu böyle bir ortamda karayolu firmaları hiç de azımsanmayacak büyüklükte bir hacme ulaşmışlar ve hava ve deniz taşımacılığına sağlanan avantajlardan hiç istifade etmeden yoğun iç rekabet koşullarında bile devasa büyümeyi başarmışlardır. 

Akaryakıt konusunda yeni bir sistem yeni yılda devreye giriyor. Böylece pekçok şey kayıt altına alınacak, hatta belki ileride güzergahlar bile kontrol edilebilecek. UTTS sisteminin iyi tarafları kadar olumsuzlukları olduğunu savunanlar da var. Ancak ülkemizde her türlü yeniliğe itiraz ve radikal değişikliklere baştan hep karşı çıkıldığını biliyoruz. 

Sektörde tüm bu kontrol mekanizmaların devreye girmesi ile rekabet sona ermeyecek tabii. Ancak geçmişteki gibi yıkıcı ve adil olmayan fiyat rekabeti yerine çok daha nitelikli, teknoloji ve hizmet rekabetine dönüşmesi dileğimizdir. Bunun için firmaların öncelikle eğitim ve insan kaynağına yönelmeleri, profesyonelleşmeleri, illegaliteden uzaklaşmaları, sadece yeni araç yatırımı ile yetinmeyip teknolojik gelişmeleri takip edip hayatlarına ivedilikle ve mutlaka dahil etmeleri gerekiyor. Eski kafaların yeni sistemi yönetmeleri söz konusu değildir. Değilse, Dinozorlar gibi ne denli büyük olurlarsa olsunlar yok olup gitmeleri işten bile olmayacaktır. 

Devletin kayıp ve kaçaklarla mücadeleyi son dönemde çok daha etkin bir şekilde yapmaya başladığını görülüyor, eleştiri noktalarından bir tanesi de, bir tarafta kayıp kaçak mücadelesi yapılıyorken, diğer tarafta da kamusal alanlardaki müsrifliktir.   

“İğneyi kendine batır, Çuvaldızı başkasına” özdeyişindeki gibi umarım her alanda adil bir düzenin kurulabilmesi sağlanabilir. ■