İcracı bir Sektör Meclisi istiyoruz

RÖPORTAJ: ERKAN YILMAZ

TOFED Genel Sekreteri Mevlüt İlgin, “TOBB bünyesinde 59 sektör meclisi var. 59 sektör meclisinin çoğunluğu ağlama duvarından başka bir şey değil. Biz sigortacılar, petrolcüler meclisi gibi yetki belgesi veren, denetleyebilen bir sektör meclisi istiyoruz. Bizim amacımız iki ayda bir toplanıp orada ağlayıp, sızlamak değil. Bu olmadığı takdirde biz kanunla kurulmuş Türkiye Karayolu Yolcu Taşımacıları Birliği’ni (TÜRTAB) hayata geçirmek için çaba göstereceğiz” dedi.

Karayolu Yolcu Taşımacılığı Sektör Meclisi iki yıl aradan sonra ilk toplantısını 29 Temmuz Çarşamba günü gerçekleştirdi. Meclis toplantısında yaşanan tartışmalar, gündeme alınan konuları, sektörün deneyimli sivil toplum yöneticileri arasında yer alan TOFED Genel Sekreteri ve Karayolu Yolcu Taşımacıları Derneği (KAYOD) Başkanı Mevlüt İlgin’e sorduk… Sayın İlgin, sorularımızı içtenlikle yanıtladı.  

SEKTÖR MECLİSİ BUGÜNE KADAR NEDEN TOPLANAMADI?

■ Öncelikle, akılları kurcalayan bir konuyu sormak istiyorum... Sektör Meclisi iki yıldır kimin başkan olacağına karar veremediği için mi toplanmıyordu?

- Öncelikle Sektör Meclisinin içinde oluşan bir nedenle toplanmaması diye bir şey yok. TOBB yönetiminin göreve devam edip etmemesine yönelik bir durum söz konusuydu. TOBB yönetiminde, Anayasa Mahkemesi’ne iki dönemden fazla görev alınamaz düzenlemesinin iptaline yönelik başvurunun sonucunun beklenmesi görüşü hakim oldu. Bu süre içerisinde sadece biz değil, 59 sektör meclisi -birkaçı hariç ki, onlar da yaptırım gücüne sahip sektör meclisleriydi- toplanamadı. Çünkü TOBB yönetiminin yenilenmesinin ardından sektör meclisleri, bir yönetmelik çerçevesinde  yenileniyor. Buna rağmen, sektör meclisi yıllık raporlar sunulmasına yönelik bir iki kez bir araya geldi.  Her yenilenme talebimizde TOBB yönetimi beklememizi istedi. Daha sonra TOBB yönetiminin beklediği karar çıktı ve TOBB ve ona bağlı odaların seçim süreci başladı. O da bir yıl sürdü. Sonra da sektör meclislerinin seçimine sıra geldi.  

ÜYE OLUŞUMUNA ELEŞTİRİLER VAR

■ Sektör meclisinin üyelerinin oluşumuna yönelik bazı eleştiriler var. Bu eleştirileri nasıl değerlendiriyorsunuz? 

- Sektör meclisinin üyelerinin oluşumu TOBB tarafından belirleniyor. Sektör Meclisleri Oluşturma Yönetmeliği var. Bu, bizim sektörümüze yönelik biraz esnetildi, çünkü yolcu taşımacıları tek bir guruptan oluşmuyor. Karayolu Yolcu Taşımacılığı Sektör Meclisi toplam 40 üyeden oluşuyor. TOBB; Ulaştırma Bakanlığı’na, şehirlerarası ve turizm alanında en çok özmal araca sahip firmaları yazıyla soruyor. Şehirlerarasında ve turizm taşımacılığında ilk ona giren firmalar üye olarak yer alıyor.  Türkiye’nin en büyük 4 büyük terminal işletmesinin -İstanbul, Ankara, Bursa ve İzmir- yöneticileri… Özel halk otobüsçülerden bir temsilci, İTO’dan bir temsilci, İzmir Servisçiler Odası’ndan bir yönetici üye olarak yer alıyor. Şehirlerarası ve turizm taşımacılığı alanındaki federasyonlardan da birer üye geliyor. 

TOFED SEKTÖR MECLİSİ’NE EGEMEN DEĞİL 

■ Sektör meclisi, TOFED’in egemenliği altında mı? Diğer alanlardan yeterli temsilci bulunmadığına yönelik itirazlar var da…

- TOFED, Türkiye karayolu yolcu taşıma mesleklerinin en büyük çatı örgütüdür. Başka federasyonlar da var, ama nasıl ki, Türk Tabipler Birliği doktorların çatı örgütü ise TOFED de öyledir. TOFED 101 dernek ve 300 bin civarı ile üyeyle bu sektörün çatı örgütüdür. Bizim muhaliflerimiz bile bizim üyelerimizdirler. Bizim dışımızda UYOF, TOF gibi federasyonlar ve çok saygıdeğer yöneticiler var. Bunların varlıklarını biz başımızın gözümüzün üstünde kabul ediyoruz. Hatta onlarla birtakım birlikler, konseyler oluşturduk. Bütün bu büyüklüğüne, genişlemesine, kamuoyunun bunu tanımasına dünyadaki 17 ülkede işbirliği örgütlenmesine rağmen TOFED, diğer federasyonlarla eşit ölçüde sektör meclisinde temsil ediliyor. 

■ TOFED olmasaydı bu sektör meclisi de olmayacaktı…

- Bunu da iddia ediyorum. Çünkü daha önce Ulaştırma ve Lojistik Meclisi denilen muazzam bir yapının içinde küçücük bir bölüm olarak yer alıyorduk. Yolcu taşımacılarının o meclisin içinde kendini ifade etmesi mümkün değildi. 1 milyon 700 bin K belgeli kamyon içerisinde 8 bin otobüsün lafı mı olur. TÜRSAB gibi, TMMOB gibi, Eczacılar Odası gibi bize; oda statüsü, birlik statüsü verin diye direttiğimizde “birlik” sözü verildi. Daha sonra TOBB Başkanı Sayın Rıfat Hisarcıklıoğlu, TOFED yönetimini davet ederek, birlik kurma iddianızdan vazgeçin, biz size kanunla kurulmuş birliğin yetkileriyle donatılmış meclis oluşturalım teklifi yaptı. Yolcu taşımacıları Ulaştırma ve Lojistik Sektör Meclisi’nden ayrıldı ve yeni bir sektör meclisi oluşturuldu. Şimdi, D1 ve D2 alanında hizmet veren en büyük firmaların neredeyse tamamının TOFED üyesi olması ve bu firma sahiplerinin TOFED’de yönetici pozisyonunda olması, meclise TOFED’in egemen olduğu anlamına gelmiyor. Bu firmaların yöneticileri sektörde en büyük firma kategorisi içinde yer aldığı için meclise üye olarak geliyorlar.  Türkiye’nin 4 büyük terminali Ankara, Bursa, İstanbul, İzmir, temsilcileri TOFED’e üye ise TOFED ne yapsın, itiraz mı etsin buna? Uluslararası bir örgütlenme olan ve kanunla kurulan IPRU’dan üyenin bulunması mı yanlış? Bu mantıkla bakılması yanlış. Meclisin oluşumunda eksiklikler var. Buna da bir şey demiyoruz. Dört dörtlük değil tabii ki. Biz icracı sektör meclisleri gibi, üyelerin atama ile değil seçimle gelmesini istiyoruz. Sektör meclisinin şu andaki yapısı ile biz, sorunlarımızı bürokratlara iletme imkanı bulabiliyoruz. Bu anlamda bizler çözüm önerilerimizi daha kolay şekilde bürokrasiye anlatabiliyoruz. Ama biz bu haliyle kalmasını istemiyoruz. Biz daha icracı bir sektör meclisi talep ediyoruz. Böyle bir seçim olduğunda, bakalım, kim kaç kişi nasıl temsil edilecek? TOFED, bu meclisin kurulmasında öncülük etmiş bir federasyon. Herkes burada eşit şekilde temsil ediliyor. 

MEYVE VEREN AĞAÇ TAŞLANIR

■ Peki, niye TOFED egemen diye bir görüş oluşuyor? 

- Çünkü sadece meyve veren ağaç taşlanır. Boş ağacı kimse taşlamaz. Şunu anlatayım; İlk 10 büyük firma içinde firma sahiplerinin neredeyse tamamı TOFED üyesidir. Ama firmaların bir kısım yöneticileri de UYOF’a bağlı… UYOF, profesyonel yöneticiler derneğidir. Biz diyor muyuz UYOF çoğunluk sağladı. Demiyoruz. Turizm Taşımacıları Derneğinin mecliste temsil edilmesini isteyen de TOFED’dir. TTDER daha çok İstanbullu turizm taşımacılarına hitap eden saygın bir sivil toplum örgütüdür. Bunun dışında kalan taşımacıları da örgütlemek için TURDER kuruldu zaten. Ama TURDER yok sektör meclisinde.  

İCRAAT İÇİN YETKİLİ BİR MECLİS

■ Sizce bu sektör meclisi, beklentilere uygun icraatlar hayata geçirebildi mi? 

- TOBB bünyesinde 59 sektör meclisi var. 59 sektör meclisinin iki üç tanesi hariç, gerisi ağlama duvarından başka bir şey değil.  Kanunla kurulmuş Türkiye Karayolu Yolcu Taşımacıları Birliği (TÜRTAB) beklentimiz hala var. Biz TOBB’un yönlendirmesiyle sektör meclisi oluşumunu kabul ettik. Ama bizim amacımız iki ayda bir toplanıp orada ağlayıp, sızlamak değil. Biz icracı bir TOBB Meclisi istedik. Biz de Sigortacılar Meclisi, Petrolcüler Meclisi gibi yetki belgesi verebilir, denetleyebilir konumuna gelmek istiyoruz. Bunun için, ilgili Bakanlık ve TOBB arasında yapılan anlaşma çerçevesinde, kanuni düzenlemeler yapılıyor. Son çıkan Torba Kanunlardan birinde bu yetki devrinin yapılabileceğine yönelik düzenleme de çıktı. Biz de Ulaştırma Bakanlığı ve TOBB’un bir araya gelerek sektör meclisinin daha aktif daha faal çalışmasını sağlayacak protokolün yapılmasını istiyoruz. Bu yapılmadığı takdirde biz kanunla kurulmuş Birliği, TÜRTAB’ı tekrar kamuoyunun gündemine getireceğiz.

- Sektör meclisinde 3 federasyon bulunuyor: TOFED, TOF, UYOF. Mustafa Yıldırım’ın TOF Başkanlığı devam ediyor. Aynı zamanda Metro Turizm’in Yönetim Kurulu Başkanı. Bakın, Meclis Başkanı da seçildi. TOFED Genel Başkanı Mehmet Erdoğan, Başkan Yardımcısı; UYOF Genel Başkanı İmran Okumuş, Başkan Yardımcısı; TÖHOB temsilcisi ve İTO Yönetim Kurulu Üyesi Hakan Orduhan da Başkan Yardımcısı olarak görev yapıyor. Mecliste hiçbir karar çoğunluk esasına göre alınmıyor; her karar oy birliği esasına göre alınıyor. 

GÜNDEMDEKİ KONU OTOGAR ÇIKIŞ ÜCRETLERİ 

■ Gündeme gelen konular arasında hangisi öne çıktı?

- Toplantıda yolcu taşımacılarının 14 gündem maddesi vardı. Bu gündem maddelerinden ikisine; mevzuat ve sorunların tespitine yönelik kalıcı komisyonlar kuruldu. Bu komisyonun başkanlığına Sayın Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı getirildi. En çok konuşulan konulardan birisi otogar ücretleri oldu. Bununla ilgili de üç federasyonun kriter belirlemesi ve bu kriterler çerçevesinde Ulaştırma Bakanlığı’na gidilmesi kararı alındı. Türkiye’de özel işletmenin elinde olan otogarların sayısı belli. Özel otogar işletmeciliğini de öldürmeyecek bir fiyat belirlenmeli. Sadece otobüsçünün dediğini yaparsan otogar işletmeciliği avantaj olmaktan çıkar. Kimse gelmez, otogar işlemez. Otogar işletmeciliğini teşvik de edecek, ama kontrol de edecek; dolayısı ile ortalamasını bilen farklı bir yöntem bulmamız lazım. Otogarları işletenler de bu sektörün mensupları; dolayısı ile bunların da çıkarları ile beraber mutabakata varıp Bakanlığa öneri götürelim. Şimdi burada TOFED çoğunluktaymış, azınlıktaymış, mantığı yanlış.

GALİP ÖZTÜRK FAKTÖRÜ

■ Sayın Galip Öztürk’ün buna müdahale edeceği düşünülür. Bu çalışmaya TOFED’in ön ayak olmasını Galip Bey’in istemeyeceği akla gelir hemen?  

- Ben 11 yıldır TOFED’in genel sekreteriyim. Ondan önce de 5 yıl da UATOD’un genel sekreterliğini yaptım. Galip Bey’in, şunu böyle yapın, şöyle yapın diktesi olmamıştır. Bak, bu saçlar bembeyaz olmuş, bunlar un değil. Tecrübe. Bugüne kadar Avrasya’nın kar dağıtımından tut birçok konuda Galip Bey alelacele kararlar alır. İçinde bulunduğum ya da bulunmadığım birtakım heyetler, sektörden aklı başında 5-6 insan giderler Galip Bey ile konuşurlar. Ve her zaman makul, mantıklı bir çizgiye çekerler. Bu her zaman böyledir. Çocukların okunmasından tut, uluslararası birliklerine kadar, Galip Öztürk dışında elini cebine atıp alın şunu da yapın diyen bir vatandaş yok; bulunursa hepimiz peşinden gidelim. Hem her türlü fedakarlığı yapsın, hem de hiç kazanmasın. TOFED, Galip Bey ne isterse yapar algısı yanlıştır. Mantıklı şeyler söylediğinde Galip Bey’in dediği oluyor zaten. Sen mantıklı bir şey yapıyorsan, Galip Bey de mantıklı şeyler düşünüyorsa, denk düşüyor. Şu anda Metro Turizm Yönetim Kurulu Başkanı da olan Mustafa Yıldırım, 3 sene TOFED genel başkanlığı yaptı. Söyleyebilir mi; benim şu işime karışmış? Yok böyle bir şey. Hatta bir sefer, benim yanımda şikayet de etti Mustafa Yıldırım’dan: ‘Sen 17 kez Ulaştırma Bakanlığına gittin; insan, döner bir bakar Türkiye’nin en büyük firmasıdır, derdi sorunu var mı, beni Edirne’ye sokmuyorlar. Sen TOFED Başkanısın niye bununla ilgilenmiyorsun?’ Haklısın dedi. 

OTOGARLARIN YAPIMINA KARIŞMALIYIZ

Diğer sektör meclisleri üç ayda bir toplanıyor. Biz iki ayda bir toplanacağız. Otogar ile ilgili iki tane alındı. 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ile Belediyeler Kanunu birbiri ile çelişiyor. 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu, otobüsçülerin özel girişim ruhunun önünü açan, özel terminal yapım işletilmesinde belediyelerin rolünü azaltan bir ruha sahip. Ama Belediyeler Kanunu’nda otogarların yapımı, yer tespiti, işletmesi, işlettirilmesi gibi konularda belediyelere görev vermenin ötesinde, imtiyaz da vermiş ayrıca. Bu tıkanıklıklar, bu karışıklıklar, o Kanundan kaynaklanıyor. Biz Anadolu Yakası’ndaki otogarı Samandıra’da yapıp bitiriyorduk. Arsayı aldık, her şeyi yaptık. Belediye, ‘olmaz’ dedi. Önce karar aldı, sonra kaldırdı. Kararı alan da Belediye Meclisi, kaldıran da. Neymiş uzakmış! Şimdi yakın düştü orası. Oysa biz, şimdi bu otogarı yapıp bitirmiştik bile; sektör rahatlamış, Harem de kalkmıştı. Ben yaparım mantığıyla sen bu otogarı bana yapıyorsun. Ben toplantıda Talat Bey’in huzurunda söyledim, bize deli gömleği giydiriyorlar, bırakmıyorlar bir prova bile yapalım. Ben de otobüsçüyüm. Sen bana yaptığın otogarı bırak, yerini yurdunu, genişliğini büyüklüğünü ben belirleyeyim… Beraber belirleyelim en azından. Hazırladığımız teklif oybirliğiyle kabul edildi. Otogarların yapımından işletmesine kadar belediyeler tek yetkili kurum olmaktan çıkmalıdırlar. Ulaştırma Bakanlığı’nın koordinasyonunda bir komisyon kurulmalı; nerede otogar yapılır, nasıl yapılır bittikten sonra kim işletecek, işletmenin kurallarını, esaslarını her şeyini belirlemeli. Otobüsçü çok para kazanıyor sanıyorlar… Oysa otobüs sektörü artık daralan, küçülen, demiryolu taşımacılığıyla, havayolu taşımacılığıyla entegre olursa ancak kurtulabilen bir taşımacılık haline geldi. Onun için, diyorum ki biz kara, hava, deniz taşımacılığına entegre olabilecek yerlerde daha basit, daha ucuz, hatta gerekirse şehrin merkezinde terminal kuralım. ■

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Karayolu Yolcu Taşımacılığı Sektör Meclisi toplantısı

TOFED Genel Sekreteri Mevlüt İlgin


Erkan Yılmaz, Mevlüt İlgin’le söyleşisini TOFED Genel Merkezi’nde gerçekleştirdi.