Toplu ulaşım ücretlerinde artış Ağustos ayına kaldı. Personel servisinde şoför yaşı 69, okul taşıtında yaş sınırı 15 oldu

Özel Haber/ Erkan YILMAZ

İstanbul Büyükşehir Belediyesi UKOME Toplantısı 27 Temmuz 2023 Perşembe günü gerçekleştirildi. Toplantıda İstanbul Büyükşehir Belediyesi Toplu Ulaşım Hizmetleri Müdürlüğü’nün toplu ulaşım ücretlerine yönelik yüzde 57’lik artış teklifini sunduğunu belirten Aziz Baş, “Bakanlıklar temsilcileri İBB’nin yüzde 57’lik zam teklifinin çok olduğunu ve artışın kendi yaptıkları hesaplamalara göre yüzde 32 civarında olması gerektiği yönünde bir görüş ifade ettiler. Bu rakamı görüşmeler sırasında biraz daha arttırarak yüzde 40’a getirdiler. İBB’nin de Bakanlık yetkililerinin de sunduğu teklifler çok düşük. Bu işin gerçek değerini yansıtmıyor. Tabii yapılan görüşmelerde uzlaşma sağlanamadı ve alt komisyonda tekrar görüşülmesi kararı alındı. Ben bu kararın alınmasını bekliyordum, beni şaşırtmadı” dedi.

Ücret artışlarının hesaplandığı formül mantık dışı

Aziz Baş, özellikle dikkat çekmek istediği konunun, yıllardır zam teklifinin mantık dışı bir formül uygulaması ile hazırlandığını UKOME üyelerine anlatmaya çalıştıklarını ancak bir türlü sonuç alamadıklarını söylüyor: Toplu ulaşım zamlarına yönelik yapılan hesaplamalardaki formüle itirazımı yıllardır dile getiriyoruz. Bu formül içerisinde asgari ücret, akaryakıt ve enflasyon yer alıyor. Bizim asgari ücret ve akaryakıttaki maliyet artışlarının hesaplamada yer almasına sözümüz yok. Hiçbir zaman da olmadı, olmaz da zaten. Ama hesaplama içinde enflasyonla ilgili uygulama yıllardır hatalı bir sistem üzerinden gidiyor. Enflasyon hesaplaması TUİK verileri üzerinden yapılıyor. Oysa TUİK’de enflasyon verilerini gıda esaslı bir sepet üzerinden oluşturuyor. Bunlar bizi çok ilgilendirmeyen argümanlar. Bizim enflasyonumuz taşıma modlarının argümanları üzerinden yapılmalı. Bunu yıllardır dile getiriyoruz ama dikkate alınmıyor. Araç fiyatı yüzde 200, yüzde 300, sigorta maliyetleri yüzde 200 artış gösterdi. Artı lastik, bakım diğer argümanlarımız nereden bakarsanız bakın yüzde 50-yüzde 100 hatta yüzde 200, 300 artışla değişkenlik gösteren seviyelere sahip. Ama TUİK verileri yüzde 30’luk barem üzerinden değerlendiriliyor. Mantık dışı olan ve sıkıntı yaratan durum bu. Taşımacı esnafını yıllardır mağdur eden bir yöntem bu. Bu formül geçmişte oluşturulmuş ve bugünlere kadar gelmiş . Ancak son yıllarda yaşadığımız durum bu formülün çok dışında. Bizim yaşadığımız maliyet artışlarına göre bir formül oluşturulmalı. Bugün Merkez Bankası Başkanı, yaptığı toplantı ile yıl sonu enflasyon tahminlerini yüzde 58 olarak açıkladı. Bunun dikkate alınması gerekiyor. Bugün motorine 1 lira 42 kuruş yine zam geliyor. Biz toplantıda Temmuz ayının aylık enflasyon ortalamaları içinde en yüksek ay olacağını dile getirdik. Ücret artışının Ağustos ayındaki toplantıya kalması bizim elimizi güçlendirecek ve Temmuz ayı enflasyonu da hesaplamaların içinde olacak. Önümüzde Ben bugün bu artışlar üzerinden fiyatı alsam okullar açıldığında bu fiyatlar ile çalışmak mümkün olmayacak” dedi.

Ücret artışı Ağustos UKOME’sine kaldı

Ağustos ayı UKOME’sinin çok erken yapılmasını beklediğini de belirten Aziz Baş, “Benim beklentim Ağustos ayının ilk haftası toplantının yapılacağı ve bir karara varılacağı. Temmuz ayı verileri ile yeni hesaplamalar da artışlar içinde yer alacak. Belediye yüzde 57 teklifini belki yüzde 60-65 seviyesine çıkartacak ama bizim için yine de bu artışlar yeterli değil. Bizim yaptığımız hesaplamalar da maliyet artışlarının ortalaması yüzde 115’leri bulmuş durumda. Toplu ulaşımın her kesimine aynı zammı verecekler. Maliyetlerimiz birbirine yakın. Sigorta benim 10 bin ise otobüsün 30 bin, benim bakımım 10 bin ise yine otobüsün 20 bin, taksinin 5 bin değişkenliklerimiz örnek olarak bu şekilde ama maliyet artışlarımız aynı. Temmuz ayı enflasyon baremi kesinlikle taşıma hizmeti maliyetleri üzerinden alınmalı. Bizim tek derdimiz bu. Başka bir derdimiz yok. Kimse bu hesaplama yöntemine sıcak bakmıyor. Çünkü ücretler yükselecek ve zaten yükselmesi gerekiyor. Bakın; 500-600-700 bin TL’ye alınan servis, bugün 2 milyon 200 bin TL. Bir sene önce 1 halk otobüsü 2.5 milyon TL’ydi. Şimdi 6 milyon TL. Bir sene 5-6 milyon TL’ye alınan şehirlerarası otobüs, 13 milyon TL şu anda. Bu duruma kim yetişebilecek, yazık, günah bu insanlara” dedi.

Bu sektör ayaklarının üstüne bassın, tek derdimiz bu

“Bir tarafı mağdur ederek sürdürülebilir bir yapı oluşturmak mümkün değil” açıklamasını da yapan Aziz Baş, “Hizmet alanı düşünelim tamam ama bizlerde bu sektörde hizmet sunanlarız ve bizimde ailelerimiz, çocuklarımız ulaşım hizmeti alıyor. Ben yapıyorum diye kendi payıma bakmıyorum ki, benim de hizmet aldığım yerler var. Bu hizmetin sürdürülebilir olması gerekiyor. Bir tarafı mağdur ederek, sürdürülebilir bir yapı oluşturmak mümkün değil. İETT, özel halk otobüsleri İBB tarafından sübvanse ediliyor. Başka türlü halk otobüslerini çalıştıramazlar. O zaman bizi de desteklesinler. İETT ve özel halk otobüs tarafındaki sübvansiyon kadar servis taşımacılığında bir iyileştirme yapılsın. Bu sektör ayaklarının üstüne bassın, tek derdimiz bu. Çalışan insan emeğinin karşılığını alamazsa yapmayacak bu işi ve nitekim de yapmıyor. Eğer gerçekleri gözlerimizi kapamaya devam edersek, önümüzdeki süreçte kaos olacak. İşini yönetebilen ayakta kalacak, yönetemeyen çökecek, batacak ve sektörden gidecek. Bu mesleklerin sonunu mu getirelim! Yazık, günah değil mi yıllardır bu insanlar bu işi yapıyorlar. Bir şekilde hayatlarını idame ettirmek zorundalar. Naapacak bu insanlar? Bir süre sonra aracını müşteri bulursa satacak ve bu meslekten çıkacak. Bu meslekten çıkması çözüm noktası mı? İkinci el galericiler de araç dolu..- İnsanlar niye araç alsın ki! Krediler de kapalı. Vergiler çok arttı. Motorlu Taşıtlar Vergisi’ni Ocak ve Temmuz ayında ödedik. Şimdi yapılan düzenleme ile Ağustos ayında birinci taksit, Kasım ayında ikinci taksit olmak üzere bir kez daha ödeyeceğiz. Okul taşıtları iki aydır çalışmıyor. Çalışmadığı ayda ikinci kez vergi ödemek zorunda olacaklar” dedi.

Personel servislerinde şoför yaşı 69 oldu, okul servislerinde değişmedi

UKOME Toplantısı’nda personel servislerinde şoför yaşının 69 olmasına yönelik kararın alındığını da belirten Aziz Baş, “Personel servisinde şoför yaşının aşağıya çekilmesini ne de yukarı çıkartılmasına da bir tek UKOME’deki emniyet yetkilisi kabul etmedi. Ancak karar oy çokluğuyla geçti. Biz okul servislerinde de uygulanmasını istedik ama okul servisleri için 66 yaşından gün almamış olarak kaldı. Ulaştırma Bölge Müdürlüğü yetkilisi toplantıda 69 yaş uygulamasının şehirlerarası yolcu taşımacılığı için geçici bir süreyle getirildiğini, bu yıl sonunda son bulacağını ama tekrar uzatılmasının planlandığını söyledi. 69 yaş şartının personel servisleri içinde uygundur görüşünü sundu. Bu işin bir şekilde netleştirilmeli ve Okul Servis Araçları Yönetmeliği’de değiştirilmeli ve okul araçlarında da şoför yaşı 69’a çıkarılmalı. Şoför konusu taşımacılığın her alanında artık çok sıkıntılı bir süreç. Öyle güzel, mesleğini seven, güven duyduğumuz öyle kıymetli kaptanları işten ayırmak zorunda kaldık ki, çok üzücü. Okul taşıtlarında şoför yaşının 69’a çıkarılması için de hem alt komisyonlarda hem de UKOME toplantılarında ısrarla gündeme getirmeye devam edeceğiz” dedi.

Devlet okullarında servis aracı bulmak çok zor olacak

Okul servislerinde araç yaşı da 15’e uzatıldı” açıklamasında da bulunan Aziz Baş, “Okul servis araç yaşı 12’den 15’e uzatıldı. Araç bulma sıkıntısı da var. Bakımı yapılmış araçlar niye kullanılmasın. Bakanlığın genelgesinde personel servis araç yaşı 19. Yıpranmaya bakarsanız, personel servis araçları daha fazla yıpranıyor. Çünkü 12 ay çalışıyor. Öğrenci servis araçları ise 8.5-9 ay çalışıyor ama yaş skalası daha düşük. Mantıksız bir uygulama bu. Güvenlik donanımları anlamında da okul araçları çok daha fazla donanıma sahip. Alış maliyeti açısından da okul araçları daha yüksek fiyattan satılıyor. Maliyeti, donanımı, hizmet kalitesi yüksek ama kullanım ömrü personel servisinden düşük. İnsanlar da diyor ki, ‘ben okul taşıtı almayacağım.’ Önümüzdeki Eylül ayında özellikle devlet okulları için uyarıyorum; özel okullarda da bu sıkıntı olacak ama özellikle devlet okullarında çok daha fazla sorun olacak ve veliler çocuklarını taşıtacak, servis aracı bulamayacak. 15 yaş için bir süre söylenmedi ama UKOME kararı ile uzatıldı. İllaki bir süre olacaktır. Yönetmelikte hala okul taşıtları için yaş sınırı 12. Bir süre sonra tekrar 12 kuralı devreye girebilir” dedi.