banner92
banner139

UKOME’de temsil sorununa geniş bakış

banner113

İnsanların yaşamlarında çeşitli amaçları vardır. Bunları gerçekleştirmek için de çeşitli faaliyetlerde, çabalarda bulunurlar. Ancak bireysel faaliyet ve çabalar çoğu zaman amaçları gerçekleştirmeye yetmez. Böyle olunca bir araya gelmek yani örgütlenmek gerekir.

banner114
GÜNDEM 26.02.2020, 14:36 26.02.2020, 15:30 Taşıma Dünyası
UKOME’de temsil sorununa geniş bakış
Dr. Zeki DÖNMEZ

İnsanların amaçlarının bir kısmı gelir elde etme üzerinedir. Yani mesleki amaçlıdır. Diğerleri ise kişisel bir gelir amacı olmayan sosyal fayda gözeten faaliyetler olarak görülebilir. Böyle olunca, örgütlenmelerde gelir amaçlı mesleki örgütlenmeler ve bireysel fayda gözetmeyen sosyal örgütlenmeler karşımıza çıkar. 

Öncelerde mesleki örgütlenmeler ağırlıklıyken günümüzde sosyal örgütlenmeler hızla yaygınlaşmakta ve insanlar bu türden faaliyetlerle daha çok tatmin olmaktadırlar. 

Dernekler 
Sosyal amaçlı örgütlenmelerin genel adı ‘dernek’ olarak karşımıza çıkar. Bu dernekler bazen tekrar örgütlenme yoluna giderek üst örgüt olarak federasyonları oluştururlar. Hatta bu federasyonlar da konfederasyon düzeyinde daha üst örgütler oluşturabiliyorlar. 

Mesleki örgütlenmelerin bir kısmı da dernek statüsündeki yapılardır. Diğerleri ise özel kanunları olan yarı resmi diyebileceğimiz örgütlerdir. Bunlara sivil toplum örgütü denmede tereddüt oluşabilir. Kanunla kurulan örgütlerin de karmaşık yapıları vardır. Bunların isimlerindeki ortaklık en üst birime ‘birlik’ adı verilmesi şeklinde karşımıza çıkar. Bunun Türkiye Esnaf Sanatkârlar Konfederasyonu gibi adında birlik geçmeyen az sayıda istisnası vardır. Bu arada kanunla kurulup doğal olarak birlik sayılma durumunda olmayan bazı mesleki derneklerin de adlarına birlik kelimesini katarak adeta kendilerini payelendirme gibi çabaları içinde olduğunu görmekteyiz. Bilinmeli ki, isimleri ne olursa olsun kanunla kurulmayan mesleki sivil toplum örgütlerinin hukuki statüsü dernektir. Hatta bu derneklerin oluşturacağı federasyon ve konfederasyonlar da asla birlik benzeri statüde olmayıp yine dernek statüsündedirler. Bunların hepsine dernekler mevzuatı hükümleri uygulanır. 

Birlikler 
Kanunla kurulan çeşitli mesleki örgütlerin yani birliklerin farklı yapıları ve kapsamları vardır. Bunlar çoğunlukla meslek sahibi kişileri kapsarlar. Bununla da bir ekonomik değer yaratmakla birlikte doğrudan ekonomik faaliyetlerle ilgili özel örgütlenmeler oluşturulmuştur. Bunları Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ile Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) olarak sayabiliriz. Karmaşık yanları olan konuyu basitçe anlatmaya çalışalım. 

TOBB-TESK ayrımı 
Ekonomik gücü sınırlı faaliyet alanı küçük olan kısaca esnaf tabir edebileceğimiz meslek mensupları TESK bünyesinde örgütlenmektedirler. Bunlar; en altta odalar, üstünde bunların oluşturduğu federasyonlar ve en üstte de konfederasyon yapısına sahipler. Meslek mensuplarının ayrı odalar kurabilmesi ve federasyon oluşturabilmesi açısından olumlu bir yapıları vardır. Ancak farklı odaların yerel birlikteliğini sağlayamazlar. Bu eksikliği gidermek üzere yerel de esnaf ve sanatkâr birliği isimli yapılar kuruluyor. 

Daha güçlü olan kısaca tüccar veya sanayici diyebileceğimiz meslek mensupları ise TOBB içinde yer alıyorlar. Bunda aynı ilde/ilçede olan meslek mensupları ayrım gözetmeksizin bir oda oluşturuyorlar: Ticaret ve Sanayi Odası.  Mensubu çok olan yerlerde bunların ticaret odası ve sanayi odası şeklinde ayrıldığını görüyoruz. Bir de pek özel olan deniz ticaret odaları var. Bunlar, yerel sorunların çözümünde güçlü birer örgütken farklı mesleklerin özel sorunlarını ele alacak yapıları bulunmuyor. Bunu aşmak için bu odalar içinde meslek komiteleri oluşturulması yoluna gidiliyor. Ancak bunlar da yerel de kaldığından aynı meslek mensuplarının ülke genelinde temsilini sağlamak için özel yapılar kuruldu. Bunlara sektörel meclisler diyoruz. İhtiyaçlara göre yeni meclislerin oluşturulduğunu görüyoruz. Bugün için 61 sektör meclisi bulunuyor. 

Yukarıdaki açıklamalara bağlı olarak taşımacıların bir kısmı TESK bünyesinde yer alırken bir kısmı da TOBB bünyesinde bulunuyor. Bu durum hem yük hem de yolcu taşımacılığı için geçerli. Bir de bu taşımacılığın kara, hava, deniz ve demiryolu taşımacılıklarını da ekleyelim. 

Temsilde zorluklar 
Taşımacıların yük-yolcu taşımacısı olması, kullandığı taşıma modu aynı moddaki aynı taşımacıların (karayolu yolcu gibi) yaptıkları taşımaların türleri ve bölgeleri bakımından farklılıklar göstermeleri örgütlenme ve temsil konularında sorunlar ve çözüm çabaları getiriyor. Karayolu taşımacılarının yük ve yolcu diye ayrı sektör meclisleri ayrılmaları böyle oldu. Bu da yetmiyor. Benzer sorunlar diğer sektör meclislerinde de yaşanıyor. Çözüm amaçlı olarak Sektör Meclisleri Yönetmeliği’nde yeni bir değişiklik yapıldı. 40 üye sınırlı mecliste kamu görevlisi sayısı bire indirilerek diğerlerine daha fazla temsil imkanı verildi. Üstelik kamu görevlilerinin ilgili, ilgisiz her toplantıya katılıp zaman kaybetmeleri sorunu da çözülmüş oldu. Sadece ilgili olan bir temsilci toplantıya katılacak. Peki, bu yetecek mi? Bekleyip göreceğiz. 

UKOME’de temsil 
TOBB bünyesi içindeki temsillerin çözümünde mevzuat engelleri daha az. Bu nedenle çözüm mümkün olabiliyor. Belki bunu TESK için de söyleyebiliriz. Ancak yapı dışına çıkan temsillerde bu kadar kolay olmuyor. Eskiden beri yaşanan bir temsil sorunu var. UKOME’lerde taşımacıları kim temsil edecek. Bugüne kadar bu hak TESK içindeki TŞOF ve onun bağlısı odalarca kullanılıyordu. Ancak bu durum ticaret odası üyesi taşımacıları temsile yeterli değil. Bu nedenle bir haksızlık olduğu söylenebilir. Üstelik daha büyük boyutlu olan ticaret odası üyesi taşımacıların sorunları ve çözüm yolları da farklı olabiliyor. Bunun çözümü tabiî ki TESK-TŞOF temsilcisi yerine TOBB temsilcisini almak değil. Bunun yerine ilave olarak TOBB’un o ildeki biriminden (ticaret odası veya ticaret ve sanayi odası) bir temsilcinin de UKOME’ye katılması olabilirdi. Halen TESK-TŞOF içinde yaşandığını bildiğimiz hangi taşıma türü veya odasından temsilci gideceği sorununun TOBB bağlısı oda içinde de yaşanması mümkün, ama geçelim. 

Son UKOME değişikliği
Ticaret odalarına kayıtlı taşımacılar adı geçen temsil sorununun çözümü için UKOME Yönetmeliği’nde kendilerine de temsil imkanı veren değişiklik yapılması taleplerini doğrudan veya TOBB yoluyla İçişleri Bakanlığı’na önceden ilettiler. Bu türden bir değişiklik beklerken farklı bir durum ortaya çıktı.19 Şubat 2020 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan değişiklikle UKOME Yönetmeliği temsil açısından değişmiş ama taşımacıların bu talebi karşılanmamıştı. Yeni düzenlemenin fayda ve mahsurlarını tartışmak bir yana bırakılsa bile taşımacıların bu sorunun çözümünün bir başka bahara kaldığı açıkça görülüyor.  ■

UKOME’de temsil başka bahara

Yorumlar (0)
banner92
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 13 23
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 12 14
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Ümraniye 13 18
11. Keçiörengücü 13 18
12. Pendikspor 13 18
13. Esenler Erokspor 12 17
14. Manisa FK 13 17
15. İstanbulspor 13 17
16. Gençlerbirliği 12 15
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 13 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Getafe 14 13
16. Deportivo Alaves 13 13
17. Las Palmas 13 12
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 14 9
20. Valencia 11 7