06.05.2023, 15:05

Hat ve seferler değişirken

Karayolu taşıma mevzuatında tüm taşımalarla ilgili ortak düzenlemeler yanında, yolcu ve yük taşımacılığına ilişkin özel hususlar yer almaktadır. Yük taşımacılığı çok daha büyük bir sektör olmakla birlikte mevzuatta yolcu taşıma ile ilgili düzenlemeler çok daha fazladır. Bunun nedeni şüphesiz ki, taşınanın insan olmasıdır. 

Yolcu taşımacılığında da taşıma mesafesi, taşıma aracı gibi etkenlere göre taşımalar özellik arz etse de en önemli husus taşımanın tarifeli veya tarifesiz oluşudur. Bu aşamada, tarifesiz diğer hatlarla grup veya turizm taşımaları tüm yolcu taşımalarının çok büyük bir kısmını tutsa da tarifeli taşımalar özel düzenlemeleriyle mevzuatta çok geniş biçimde yer alıyor. 

Tarifeli taşımalar ücret tarifesi, zaman tarifesi gibi tarifelere tabi olmanın ötesinde, esas olarak hat-güzergah tarifesine tabidirler. Tarifeli seferler bir noktada başlayıp belirli bir güzergahı takip ederek hattın diğer ucuna ulaşırlar. Bunun için özel izin yani hat güzergah tarifesi alınması, özel haller dışında da buna uyulması zorunludur. 

Yük ve yolcu taşıma belgeleri farklı olduğu gibi tarifeli ve tarifesiz taşıma belgeleri de farklıdır. Tarifeli ticari taşımalar sadece D1, B1 ve D4 belgeleriyle yapılabilir. Buna rağmen bazı D2 belge sahiplerinin uzun olmayan mesafelerde (D1 veya D4 gibi) yolcu taşıdıklarına ilişkin şikayetler çoğu zaman yapılmaktadır. Bunun da takibi gerekir. 

Hat açma

İki nokta arasında tarifesiz sefer yapılması için önce yeterli bir talep bulunmalıdır. Bu talep güzergah üzerindeki indirme-bindirmelerle en az bir seferi tatmin edecek boyutta olmalıdır. Aksi halde bunun yaşatılması zorlaşır adeta dolmuşçuluk türü bir anlayış hâkim olmaya başlar. 

Çeşitli faktörlere bağlı olan yolcu talebi, pek çok hatta en çok mevsimlik faktörlerden etkilenir. Bazıları kışın veya özel etkinlik dönemlerinde canlanırken çoğu hatlar yaz mevsiminde canlanır hatta kışın kapatılan hatlar yaz gelince yeniden devreye girer, mevcut seferler de arttırılır. İşte şimdi bu mevsimdeyiz. Seçim dönemiyle birlikte hareketliliğin artmasını bekleyebiliriz. 

Şubat ayında acı bir deprem felaketi yaşadık. Depremin yaşandığı illerdeki insanlarımız burada yaşam imkanını kaybedince başka illere göç ettiler; bunlar arasında Ankara, İstanbul, Mersin, Antalya, İzmir ve Ege bölgesi ilk akla gelen yerler. Deprem bölgeleriyle göç edilen yerler arasında önemli bir yolcu potansiyelinin olması beklenebilir. Bu da, bu ihtiyaçlar için yeni hatlar açılmasını veya seferlerin arttırılmasını gerektirebilir. Deprem konutları yapılınca gidenler yerine dönene kadar bu ihtiyaç sürebilir, bir kısmı ise hiç dönmeyebilir de. Bu arada, bu ihtiyacın, diğer modlardaki, özellikle de havayolundaki taşıma imkanlarına ve uygulanan ücretlere de bağlı olduğunu düşünmeliyiz. 

Seyahat süresi

Karayolu yolcu taşımacılığının en olumsuz yanının uzun hatlarda çok fazla seyahat süresi gerektirmesi olduğunu biliyorum. Bu süreyi kısaltmak için hız kuralları çerçevesinde yapılabilecekler sınırlıdır. Uzun seyahatin olumsuzluklarını gidermek üzere seyahati ikiye bölmek bir noktadaki dinlenme sonrası ikinci bir araca aktarma yapmak akla gelebilir. Ancak yorgunluğu azaltsa bile bu çözüm çok daha fazla zaman gerektirir. Bu nedenle başka arayışlar gerekebilir. 

Bilindiği gibi hat-güzergah tarifelerine kayıt yaptırarak tüm ara noktalarda indirme-bindirme yapmak mümkündür. Bu da seyahat sürelerini ayrıca arttırmaktadır. Tek taşımacının olduğu hatlarda tüm yerleşim birimlerinin ihtiyacının karşılanması açısından posta treni misali sefer gerekebilir. Ancak birden fazla firmanın, birden fazla seferle çalıştığı hallerde ara noktaların sayısının azaltılması doğru olabilir. Daha önceki yazılarımda, sınırlı sayıda noktada yolcu indirme-bindirmesi yapılabilen ekspres sefer anlayışını getirmek, gerekirse bunu mevzuata koyma yönündeki düşüncelerimi ifade etmiştim. Zaten piyasa belli ölçüde bunu düzenliyor. Seyahat süresinin kısaltılıp yolculara duyurulduğu seferler ve firmalar daha çok ilgi görüyor. Özellikle de az duraklı hızlı taşıma imkanı veren otoyolların olduğu bölgelerdeki hatlarda bunu görüyoruz. Pek çok firma İstanbul’daki birkaç noktada yolcularını topladıktan sonra Ankara-İzmir-Bodrum gibi varış noktalarına ekspres bir anlayışla sefer yapıyor. Mola ihtiyaçları dışında seferin kesintisiz olarak sürdüğünü görüyoruz. Otoyolların da çoğalmasına bağlı olarak hizmet kalitesi de bu yönde artacaktır. 

Arz ve talep

Yönetmelikte hat ve sefer yapma düzeni belirlenmiş; burada arz-talepten de söz ediliyor. Bu ifade mevzuat hazırlayanlara ve otobüsçülere cazip geliyor. Hatta hatlardaki firma sayısının ve seferlerin dondurulmasını savunanlar var; böylece, kapıların diğer taşımacılara kapandığı bir dünya çok güzel görünebilir. Bunun, kaynakların boşa harcanmasını önleyip ekonomiklik getireceği de düşünülebilir. Özellikle de serbest piyasa ekonomisini bilmeyenler veya benimsemeyenler bunun cazibesine kapılıp güçlü savunucusu olabilirler. Şüphesiz ki, hat ve sefer açabilme yeterli taşıt ve diğer imkanları gerektirir. Hepsi bu kadarla sınırlıdır. Bunun ötesini serbest piyasa düzenlemelidir. Bunu sadece ben söylemiyorum, Taşıma Kanunu’nu yapan TBMM iradesi de bunu istiyor. Bunu unutmamak gerekir. Eğer yanlış olduğunu düşünüyorsanız bunu değiştirmelisiniz. Ya buna aykırı düşünen hükümetler veya partilerin iktidara gelmesini sağlayacaksınız, bunu yapamıyorsanız böyle bir parti kurup halkın oyuyla iktidara gelip serbest piyasa düzenine son vereceksiniz. Tercih sizin. 

Tüm çalışanların 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Gününü kutluyorum. Buna sadece özel sektörde çalışanlar değil hiç şüphesiz ki kamu görevlileri de dahil. Bu arada 1 Mayıs’ı Bahar Bayramı olarak görenlerin de Bahar

Bayramı’nı kutladığımı belirtmek isterim. Tabii, baharla birlikte doğa bilincinin ve doğa sevgisinin de düşünülmesi şartıyla. ■

Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7