Hız Kesicinin İptali Kime Yarar?

20 Ağustos 2022 Cumartesi Gaziantep otoyolunda 3'ü itfaiyeci, 2'si sağlık görevlisi ve 2'si gazeteci toplam 16 vatandaşımızın yaşamını yitirdiği üzücü trafik kazasından sonra yapılan incelemede otobüsün takograf kayıtlarından kaza anındaki hızının 130km/h olduğu bildirildi. 

Bundan sonra aklıma şu sorular geldi:
- Otobüs üzerinde fabrika çıkışı takılı ve 100km/h hıza ayarlı olan Hız Kesici (Speed limitor) ayarını kimler bozuyor?
- Mevcut şehirlerarası otobüslerin % kaçında bu hız kesici devre dışı?
- Bu hız kesicilerin usulsüz ayarı veya iptali neden önlenemiyor? 
- Otobüslerin hız sınırını aşıp aşmadığı neden denetlenmiyor?
- Otobüs sahipleri ve sürücüleri aşırı hızın ne kadar riskli olduğunu bilmiyorlar mı? 
Hızın artışı aracın hareket sırasında taşıdığı ve çarpışma sırasındaki hasarı artıran kinetik enerjiyi karesiyle orantılı artırır. Hızın 100km/h’dan 130km/h’a çıkartılması bu enerjiyi ve tahrip gücünü %69 artırır. 
Öte yandan bir makina mühendisi olarak benzer bir otobüste yüksek hızın yakıt tüketimine etkisini merak ettim ve hesapladım. 

Hesaplarımın sonucu aşağıda:
Yuvarlanma ve rüzgar dirençlerini hesaplayınca yatay bir yolda sabit hız 100 km/h’dan 130 km/h’a çıktığında toplam direnç kuvveti %51 artıyor. Bu direnç kuvvetinin anlık yakıt tüketimine etkisi de %95 artış oluyor.
- 100 km/h'da :   17 – 20 L/100km  (Broşür bilgileri)
- 130 km/h’da :   33 – 40 L/100km  (%95 daha fazla)

Bu tabloyu gördükten sonra aklıma şu iki soru geldi:
- Bu sistem bu aşırı yakıt tüketimiyle nasıl para kazandırır?
- Fazla yakıt maliyetini ve kaza riskini kim üstlenir?

Ülkemiz Avrupa’da şehirlerarası yolcu taşımacılığında otobüsleri en yaygın kullanan ülke. Buradan elde ettiğimiz geribildirim ve deneyimler ürettiğimiz otobüslere de destek oluyor. 
Türkiye Avrupa’nın birinci otobüs üretim merkezi. Avrupa’nın otobüs ihtiyacının çoğunu bizim üreticilerimiz karşılıyor. Bu bizi gururlandırıyor. Bu otobüsleri uluslararası mevzuatlara uygun şekilde mühendisler tasarlıyor, geliştiriyor ve üretiyor. Bu otobüsler üretim bandından hız kesicileri 100 km/h’a ayarlı olarak çıkıyor ve ihraç ediliyor. Bizde ise bu hız kesicilerin ayarı hemen bozuluyor ve kimse bunu önleyemiyor. Neden? 

Bu üzücü kazalar bu sektörün yurtiçi ve yurtdışındaki güvenirliğine çok zarar veriyor. ■