21.11.2023, 14:51

Kentte ve Kentlerarası Ortamda Ulaştırmanın İnsan ve Canlı Hayatı İle İlişkileri - 3

Dünyadan örneklere baktığımızda; Moskova’nın Şehir Yapısı itibariyle, kendine özgü bir dili, tarihi tecrübeyi, kronolojiyi(Çarlık Dönem, Sovyet Dönem, Federal Dönem) tamamıyla yansıttığını görürüz. Bir diğer Rusya Şehri St.Petersburg; aşırı soğuk iklimi, Kuzey Kutbuna yakın konumu ve buna bağlı iklim özellikleri paralelinde eşsiz bir şehirlenmeyi( kültürlenmeyi) ortaya koyabilmiştir. Aynı şekilde Finlandiya’nın başkenti Helsinki; bataklıkların kurutulması, savaşlar, kıtlıklar vs. eşliğinde gelişen tarihi çerçevesinde ‘yeşilin eşsiz güzelliğini yansıtan’ bir şehirleşmeye ulaşabilmiştir. Yenidünyanın keşfiyle Kuzey Amerika’nın sakinleri haline gelen günümüz Kanada vatandaşlarının üzerinde yaşadığı Vancouver, Toronto gibi şehirler yaşam kalitesi en üst düzeyde olan, konfor ve hizmet parametreleri itibariyle en yüksek yaşam kalitesini yansıtan özelliklere sahip olup, ulaşım problemlerini bütünüyle çözmüş durumdadır. Geneli itibariyle dünyada Kuzey Şehirleri; daha az nüfus yoğun yapıları, göç yolları üzerinde olmayışları(tarihin daha yavaş aktığı) gibi konumlanmaları itibariyle ve Batı-Kuzey’in yeryüzünde yakaladığı ekonomik-teknik-kültürel üstünlük çerçevesinde sorunlarını minimize etmede daha avantajlı konumdadırlar. Bir başka; Anglo-Sakson (Kuzey-Batı İttifakı) Kültürü şehri örneği ise dünyanın en güney ucundaki Avustralya’nın Sidney, Canberra (Kanbera) ve Yeni Zelanda’nın Wellington (Velingtın) şehirlerinde görülebilmektedir. Bu şehirlerde; alışılmışın dışındaki iklimleri, yüksek hayat standartları, az nüfuslanmaları itibariyle yine bir Batı Uygarlığı ortak dilinin örneklerini sunmaktadır.

İstanbul başta olmak üzere şehirlerimiz; Osmanlı Selçuklu ve daha öncesinden bu yana, Camii figüründen avlu tasarımına, halkın toplanma yeri anlayışından sokak dizaynına (çıkmaz sokaklar), evlerin cephe oluşumundan kapılarımızın tasarımına, şehir planlamasının engebeli ve düz arazide yayılış şeklinden topografyayla bütünleşme tarzına kadar ‘incelikli bir dili ve tasavvuru’ ortaya koymaktadır. Öyle ki; kapılarımız başlı başına birer sanat eserini meydana getirirken, kitlelerin toplandığı ortamlar ‘meydanlar’ değil ‘çınaraltı’lar olarak kendini göstermiştir. Meydanlar; geneli itibariyle Batı’ da ‘güneşin az olduğu iklimlerde’ halkın güneşi en doğrudan alabileceği(güneşleneceği, ısınacağı) alanlar mantalitesine dayanır. Bu anlamda; bizdeki ‘çınaraltı’ların işlevi daha farklıdır. Mühendislik kelimesi bizde ‘hendese: yer’ kökenli olup, yeryüzünün geometrisinin ilmini ifade ederken, Batı’ da mühendis kelimemizin karşılığı ‘engineer’ olup ‘engine’ kök kelimesindendir ve ‘balans, cihaz ve en nihayetinde ‘motorize’ kelimesi ile açılımlanır. Bütün bu bağlamda; aslında yeryüzü ile barışık, onunla savaşmayan, ondan hâsıl olan bir tekniği ifade eden, doğayla rekabet etmeyen ama onla uyum(insicam, harmoni) içerisinde bir imarı ifade eden bir sürecin ortaya konuşudur. Hal böyle iken; bizde Camii ve benzeri yapılardaki genel ‘kubbeli’ tasarımında, yer altı, yeryüzü (ru-i zemin) ve gök arasında bir uyuma(ulaşıma) temellenmiş bir düşüncenin(dilin) ürünü olduğunu söyleyebiliriz ki, bu şekilde üç düzlem arasında bütünleşik bir yapının göğe ulaşan aşkınlığıyla tamamlandığını okuyabiliriz. Günümüz modern yapılarının, özellikle, salt betonarme gökdelen tasarımlarının,, gerçek anlamda ‘göğü delen’ ‘yerle barışık olmayan’ ve ‘doğa ile rekabet halinde’ bir dile sahip olduğunu söyleyebiliriz. Hâlbuki bütün bunların yanı sıra, günümüz modern Batılı kentlerin birçoğunda, yeşil ile barışık ‘çok katlı’ alternatif yapı tasarımlarının varlığı da bir gerçekliktir. Bütün bunlar; şehircilik-ulaşım-mimari’nin birbirini olumlu-olumsuz anlamda sürekli besleyen süreçler olduğunu ve ancak geçmiş-bugün-gelecek, ulaşım-planlama-şehircilik, akademi-piyasa, teori-uygulama vb. hususlarda entegrist bir yaklaşımın bizim ‘sürdürülebilirlik kavramı’ mızı şekillendirmemizde bizleri perspektif sahibi yapabileceğini ifade etmeliyiz. Dolayısıyla –her işi yaparım- mantığından uzak bir şekilde ve bununla beraber, gerçek zanaatkârların-tasarımcıların-reformistlerin ‘Mimar Sinan’ örneğinde olduğu gibi, iyi bir mimar, iyi bir mühendis, iyi bir sosyal gözlemci, iyi bir matematikçi ve iyi bir aksiyoner zirve kişilikler olduğunu hatırlardan çıkarmamalıyız.

Devam edecek...

Yorumlar (0)
banner116
banner117
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 21 57
2. Fenerbahçe 22 54
3. Samsunspor 22 43
4. Eyüpspor 22 39
5. Göztepe 22 35
6. Beşiktaş 21 35
7. Başakşehir 22 33
8. Kasımpaşa 22 31
9. Trabzonspor 21 29
10. Alanyaspor 22 28
11. Rizespor 22 27
12. Gaziantep FK 21 26
13. Antalyaspor 22 26
14. Konyaspor 22 24
15. Sivasspor 22 23
16. Kayserispor 21 20
17. Bodrum FK 22 17
18. Hatayspor 22 10
19. A.Demirspor 21 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 24 51
2. Karagümrük 23 42
3. Gençlerbirliği 24 40
4. Erzurumspor 24 40
5. Ahlatçı Çorum FK 24 38
6. Keçiörengücü 24 37
7. Bandırmaspor 24 37
8. İstanbulspor 23 36
9. Esenler Erokspor 24 34
10. Amed Sportif 24 34
11. Boluspor 23 33
12. Pendikspor 23 33
13. Ümraniye 23 32
14. Ankaragücü 23 30
15. Sakaryaspor 23 30
16. Manisa FK 24 30
17. Igdir FK 24 29
18. Şanlıurfaspor 23 28
19. Adanaspor 24 19
20. Yeni Malatyaspor 24 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 24 57
2. Arsenal 24 50
3. Nottingham Forest 24 47
4. Chelsea 24 43
5. M.City 24 41
6. Newcastle 24 41
7. Bournemouth 24 40
8. Aston Villa 24 37
9. Fulham 24 36
10. Brighton 24 34
11. Brentford 24 31
12. Crystal Palace 24 30
13. M. United 24 29
14. Tottenham 24 27
15. Everton 24 27
16. West Ham United 24 27
17. Wolves 24 19
18. Leicester City 24 17
19. Ipswich Town 24 16
20. Southampton 24 9
Takımlar O P
1. Real Madrid 23 50
2. Atletico Madrid 23 49
3. Barcelona 23 48
4. Athletic Bilbao 23 44
5. Villarreal 23 40
6. Rayo Vallecano 23 35
7. Real Sociedad 23 31
8. Girona 23 31
9. Osasuna 23 31
10. Mallorca 23 31
11. Real Betis 23 29
12. Celta Vigo 23 28
13. Sevilla 23 28
14. Getafe 23 27
15. Las Palmas 23 23
16. Espanyol 23 23
17. Leganes 23 23
18. Valencia 23 22
19. Deportivo Alaves 23 21
20. Real Valladolid 23 15