Amaaan petrol!

Petrol, çok öncelerden beri önemlidir. Öyle ki bir zamanlar pek çok yerdeki aydınlatma aracı petrol ürünü olan gazyağını kullanan lambalar olmuştur. Keza bu gazyağı ısınma, yemek pişirme gibi pek çok yerde kullanılmıştır. İlaç olarak dahi kullanıldığını bilenler az olmamalı. Önemine de bağlı olarak ülkemiz, geçmişte Ajda Pekkan’ın seslendirdiği Atilla Özdemiroğlu’nun “Aman Petrol” isimli şarkısıyla Eurovizyon’a katılmıştı. Sonuç pek başarılı olmasa da bu durum önemlidir. 

Petrolde adaletsizlik

Petrol bir yeraltı kaynağı. Dünyanın bazı yerlerinde var, bazı yerlerinde yok. Zaten ülke içinde dahi dağılımları rasgele. Ama şimdi biraz tartışılmaya başlasa da ülkenin her yerindeki kaynaklar tüm ülkenin sayıldığı için problem yok. Ama dünyanın farklı bölgelerindeki yeraltı kaynakları tüm insanlığın sayılamıyor. Böyle olunca da petrolü fazla olanlar bunu satıp zengin olurken, buna bedel ödeyenler zorluk çekiyor. Petrol zengini olan ülkelerin bunun geliriyle ulaştıkları zenginlikle övünmeleri de söz konusu. Aslında bu zenginlikte kendilerinin övünebilecekleri bir katkıları da yok.

Ben petrol konusundaki ülkeler arası adaletsizliğe hep üzülmüşümdür. Öyle ki bu ülkelerin çıkardıkları petrolü başka ülkelerin altından bile çekebilecekleri aklıma gelmiştir. Yerin altına dikey gitmek zorunlu mu bilmem ama komşu ülkelerde eğik bir kazıyla aynı petrole ulaşsalar olmaz mı? Ya da mümkün olsaydı petrolce zengin ülkenin dünya üzerindeki yerinin zıt tarafındaki ülkeler dike yakın bir yol ile Dünyanın merkezini geçip o petrole ulaşsalardı… 

Artan adaletsizlikler…

Petrole ilişkin ülkeler arası adaletsizliğin yanında ek adaletsizlikler de söz konusu. Bazı ülkelerde petrol gelirlerinin tüm halkça eşit veya adil paylaşımı yok. Özel sıfatları olan bazı kişiler aslan payını alabiliyor. Bunun getirdiği zenginlik lüks ve şatafat ile bunlara bağlı övünmeler beni hep rahatsız eder. 

Bir de şu var: Bazı insanlar o kadar bencil ki petrol zengini bölge küçük bir ülke olarak dizayn ediliyor. Böylece oranın biraz uzağındaki insanlar bile bu paylaşıma dahil edilmiyor. Böylece daha da zengin olup daha da çok övünüyorlar. Yani daha fazla haksızlık!

Alternatifler…

Bu adaletsiz kazanca kızmama bağlı olarak bazı hayallerim olmuştur. Petrolün tükenmesi de buna dahildir. Tabii, petrolün çevreye olumsuz etkileri de kızgınlıklarımı arttırmıştır. Petrolün tükenmesi dışında değerini düşürecek alternatif enerjilerin bulunması da adalete yönelik hayallerim arasındadır. 

Son dönemde petrole alternatif kaynaklar hızla çoğalıyor. Önce doğalgaz var. Onun da petrolden pek bir farkı yok. Olsun, petrole zarar veriyor ya! Aslında ikisinin birbirine zarar veriyor olması daha da iyisi. Bu arada çevre etkisi bakımından petrolden bile kötü olan kalitesiz kömür kaynakları bile bende sempati yaratabilmiştir. 

Yeni kaynaklar

Tabii, beni esas sevindiren çevreye zararı az, hatta yok diyebileceğimiz güneş, rüzgar, deniz dalgası gibi enerji kaynaklarının öneminin artması. Su kaynaklarını kullanan çevreci hidrolik santralleri de çok severim, ama son dönemlerde artık doğayı tahrip etme noktasına geldikleri için aram pek iyi değil. Nükleerde de kafam hayli karışık.

Son zamanlarda kayagazı, hidrolik-kırma gibi yeni enerji kaynakları var. Ne kadar çevreci oldukları tartışılır ama adaletsizlik kaynağı kirli petrolün saltanatını sarstıkları için sevindim. 

Bütün bunlara da bağlı olarak petrole talebin azalacağını, böylece petrolün hem daha az hem de düşük fiyatla satılacağını düşünerek hayli moral kazandım. Böylece dünya üzerindeki bir adaletsizlik giderilecek veya azaltılacaktı. Bu arada petrol/doğalgaz üreticisi olup bunlar sayesinde zenginleşen ülkelerin genelde kızdığım ülkeler olması yanında bir kısmının bende hiç sempatisi bulunmaması, hatta bunun da ötesi söz konusu. 

Hayallerim gerçek oldu…

Son dönemlerde beni çok sevindiren gelişmeler yaşanıyor. Ham petrol tüketimi azalıyor, ham petrol fiyatı düşüyor, haksız gördüğüm zenginler kaybediyor. İşin ilginç yanı nüfus, sanayileşme, otomobil sahipliği artarken; kayagazı, hidrolik-kırma gibi yöntemler henüz büyük ve ucuz üretim başarıları gösterememişken bunlar oluyor. Şüphesiz ki petrol fakiri ülkemizin ödediği dövizin, cari açığın azalması da beni sevindiriyor, ama keyfim bundan da öteye… 

Aslında petrol fiyatının neden düştüğüne ilişkin açıklamalar beni pek tatmin etmiyor, ama ne olursa olsun düşsün. Bazı ülkelerin petrol gelirlerini düşürüp bunları cezalandırmak için fiyatların yine diğer bazı ülkelerce düşürüldüğü de söyleniyor, buna da üzülemem.

Tabii, bunun tehlikeli sonuçları da olabilir. Düşen fiyatların alternatif temiz kaynakları zora soktuğunu, petrol geliri azalan bazı ülkelerin zora girip karışıklıklar yaşanabileceğini, bundan petrol üretiminin olumsuz etkilenip fiyatların hızla yükselebileceğini söyleyenler var. Bekleyip göreceğiz. 

Taşımacılar cephesi

Ülkemizde akaryakıt üzerinde önemli bir vergi yükü var: Adaletsiz bir dolaylı vergi. Dünya şampiyonuyuz bu adaletsizlikte. Daha dün okudum, ülkemiz vergi geliri artışında önemli bir başarı göstermiş ve Portekiz’den sonra dünya ikincisi olmuş. İyi bir vergi sistemi ve kayıt dışılığın önlenmesiyle bu başarı sağlansaydı iyiydi, ama değil. 

Petrol fiyatındaki düşüş akaryakıt fiyatlarına da yansıdı. Benzin ve motorinde yüzde 15’e varan ucuzluk oldu. Petrol fiyatına bağlı olmayan ÖTV olmasaydı bu indirim petrol fiyatına paralel olarak yüzde 30-40’lara varabilirdi, ama ÖTV var. Tabii, ÖTV ödemeyen bazı sektörler bu yüksek indirime kavuştular. Buna havayolu, denizyolu gibi taşımacılar da dahil. Karayolu kullananlar düşük oranla yetinmek zorunda. 

Bazıları diyebilir ki ÖTV de sabit olmayıp oransal olsun. Bu durum, fiyatlar düşerken iyi sonuç verir, ama fiyatlar yükselirken baş edilemez hal alabilir. 

Bilmem, otobüsçüler ve ÖTV’li yakıt kullanan diğer taşımacılar mevcut durumu nasıl karşılıyor. Ucuzluk seyahat sayısını artırabilir, taşımacıların işine gelebilir. Tabii, bu ucuzluk kendi aralarındaki rekabetle taşıma fiyatlarını düşürebilir. Keza ucuz petrol özel araç kullanımını cazip kılabilir. Bir de ÖTV’siz akaryakıt kullanıp bu ucuzluktan daha kârlı çıkanlar fiyatlarını düşürerek diğerleri için daha büyük tehdit oluşturabilirler. Siz, esas gümbürtüyü o zaman seyredin. ■