25.08.2014, 11:59

Demiryolunda ucuz popülizm

Demiryolları’nın en son açıkladığı bilgiye göre, iadesiz biletler 35 liraya satın alınabiliyor. Bu da otobüs fiyatının neredeyse yarısı; kullanan öder mantığı bir tarafa bırakıldı. Dünyada demiryolunu yaygınlaştırmış gelişmiş ülkelerde sübvansiyonlar, hizmet almayanlar o hizmet için bedel ödemesin diye kaldırıldı. Dünyada, özellikle devlet eliyle yürütülen hizmetlerde veya işlerde geçerli olan mantık, kullanan bedelini ödeyecek, sübvansiyon olmayacak. Türkiye, demiryolları konusunda Cumhuriyet tarihinde ikinci hamleyi yaptı ve hızlı demiryoluna adım attı. Ama demiryollarının geliştirilmesi, bu mantıkla mümkün değil. Bir hükümet döneminde popülist bir şekilde yürütülür başka kaynaklardan yatırım yapılır ve demiryolu belirli bir mesafeye gelebilir ama demiryollarının geliştirilmesi kendi kaynaklarını yaratması ile mümkündür. Böyle bakıldığı zaman, daha ilk adımda, popülist fiyatlar uygulanarak fiyatların 35 liraya kadar çekilmesini beklemiyorduk doğrusu. Demiryollarımız pahalı olsun demiyoruz, ama mantık olarak uçak ile otobüs arası bir noktaya oturtulması lazım. Doğrusu da budur. 

Ulaştırma sistemleri bir bütündür 

Ulaştırma sistemleri birbirini tamamlayan, birbirini destekleyen entegre olan bir yapı içinde sürdürülebilir yapılardır. Diğer taşıma sistemlerine yük yükleyerek, demiryolu taşımacılığına kaynak yaratmak akıl işi değil. Onları çökertirsiniz. Bu ülkeye havayolu da denizyolu da demiryolu da lazım. Karayolu da lazım. Bu dört sistem, denizi az kullandığımız için bir yana bırakırsak, İstanbul-Ankara hattı bizim omurgamız. İstanbul-Ankara hızlı treninde bilet ücreti bana göre 80 lira olması lazım. Bana göre trenin en alt fiyatı, otobüsün en üst fiyatından yüzde 10 yüksek olması lazım. Biz 67 liraya otobüs bileti satıyorsak trende indirimsiz fiyatın 90 lira olması lazım ve yüzde 30’dan fazla da indirim yapılmaması lazım. Çünkü vatandaş, haklı olarak, “Benim yaşım 65 değil benim cezam niye? Ben üretiyorum vergi veriyorum ben niye cezalandırılıyorum. Belki ben 65 yaşına kadar yaşamayacağım siz benim hakkımı neden 65 yaş üzerindeki insanlara yediriyorsunuz?” diye sorar. Bu sorular insani sorulardır. Aslında ucuz seyahat ettiğini sanan insanlar o bedeli ödüyorlar. Devlet onu başka vergilerden alıyor. 

Kullanan ödesin

Hep söylüyorum: kullanan ödesin, vergi adaletsizliği çıkmasın. Havayollarında özel sektör, önce THY’den sonra Anadolu Jet’ten çok ciddi bir tokat yedi. Türk sivil havacılığı, bu şartlarda gelişemez. Havacılık riskli bir meslek. Rakibiniz devlet veya devlet kuruluşları olursa, yaşama şansınız çok zor. Ulaşım insan hayatının yüzde 30’u. Giderek artan bir ulaşım kat sayımız var. 

Almanya demiryolunun getirdiği sübvansiyonlar ve ağır yükleri ortadan kaldırmak için kısa mesafelerde otobüs taşımacılığına geçişi serbest bıraktı. Yani olmayan modeli Türkiye’de çok iyi olan taşımacılık sistemini geliştirme cihetine gitti. Demiryolundan kısa mesafelerde yolcuyu yüksek düşük yoğunluklu taşımaları az sayıda taşımaları otobüsle yapalım, trenlere çok büyük kaynak ayırmayalım. Tren seferlerimizi de optimize edelim; verimli hale getirelim ve zarar etmeyelim. Yılda 10 milyar euro sübvansiyon yapan Almanya, bugün 3-4 milyar Euro’ya kadar düştü. Türkiye, Avrupa Birliği ne aday ülkelerden bir tanesi böyle bakıldığı zaman ekonomisin çarklarının doğru dönebilmesi için de, kaynaklarını doğru yönetmesi lazım. 

Vergi adaletsizliği 

Bizde vergi adaletsizliği var. Siz demiryollarındaki yatırımları zararları karşılamak üzere; çeşitli vergilere, ÖTV’ye zam yaparak oluşan açığı kapatacaksınız. 10 gün bayramda vatandaş bedava seyahat ediyor, bunlar güzel jestler, vatandaşın hoşuna gidebilir ama bunların bedelini kim ödüyor, dönüp ona bakmak lazım. Özel sektörü demiryoluna davet ediyorsunuz yönetmelik hazırlıyorsunuz, ama bir tarafta rakibiniz devlet. Olmaz. Artık devletin ticaretten çekilmesi lazım. Bir taraftan her şeyi özelleştireyim diyeceksiniz diğer taraftan taşıma sistemlerini devlet eliyle yürüteceksiniz, bu olmaz. Devlet altyapı yapar, düzenler ve denetler; ticareti de tüccar yapar. 

Taşımacılar kendilerini geliştirmeli

Türk taşımacıları, dünyadaki büyük taşımacılar karşısında KOBİ ölçeğindedir. Bunun nedeni de devletin politikalarıdır. Kalkınmaya gelişmeye ve dünyaya açılmaya fırsat vermiyorlar. Yani Türkiye’deki taşımacı kuruluşlar kendilerini daha fazla geliştirebilirler. Diğer taşıma sistemlerine girebilirler, ortaklık kurabilirler. Konsorsiyum kurarak demiryoluna, havayoluna girebilirler. Bu fırsatlar olmadığı için de Türkiye’de devlet her zaman taşımayı tekelinde tutmaya çalışıyor ve popülizm aracı olarak görüyor. Demiryolu taşımacılığı 10 gün bedava. Şimdi iadesiz biletler 30 lira, 65 yaş üstü 35 lira, öğrenci de öyle; peki, biz ne taşıyacağız? Bize canın cehenneme ne taşıyorsan taşı gözü ile bakılmaması lazım. Çünkü biz alternatif sistemiz. Demiryollarının karşısında havayollarının karşısında değiliz. Onların hem alternatifi hem tamamlayıcısıyız. Biz olmasak onlar, yolcuyu hedefine taşıyamaz. Onun için Türkiye’de ulaştırma politikalarında, ulaştırma yatırım politikaları, ulaştırma işletme politikalarının kökten değiştirilmesi ve bu anlayışın terk edilmesi gerektiğine inanıyorum. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Manisa FK 12 17
11. Esenler Erokspor 12 17
12. Ümraniye 12 17
13. Pendikspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Deportivo Alaves 13 13
16. Las Palmas 13 12
17. Getafe 13 10
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 13 9
20. Valencia 11 7