25.08.2014, 11:59

Demiryolunda ucuz popülizm

Demiryolları’nın en son açıkladığı bilgiye göre, iadesiz biletler 35 liraya satın alınabiliyor. Bu da otobüs fiyatının neredeyse yarısı; kullanan öder mantığı bir tarafa bırakıldı. Dünyada demiryolunu yaygınlaştırmış gelişmiş ülkelerde sübvansiyonlar, hizmet almayanlar o hizmet için bedel ödemesin diye kaldırıldı. Dünyada, özellikle devlet eliyle yürütülen hizmetlerde veya işlerde geçerli olan mantık, kullanan bedelini ödeyecek, sübvansiyon olmayacak. Türkiye, demiryolları konusunda Cumhuriyet tarihinde ikinci hamleyi yaptı ve hızlı demiryoluna adım attı. Ama demiryollarının geliştirilmesi, bu mantıkla mümkün değil. Bir hükümet döneminde popülist bir şekilde yürütülür başka kaynaklardan yatırım yapılır ve demiryolu belirli bir mesafeye gelebilir ama demiryollarının geliştirilmesi kendi kaynaklarını yaratması ile mümkündür. Böyle bakıldığı zaman, daha ilk adımda, popülist fiyatlar uygulanarak fiyatların 35 liraya kadar çekilmesini beklemiyorduk doğrusu. Demiryollarımız pahalı olsun demiyoruz, ama mantık olarak uçak ile otobüs arası bir noktaya oturtulması lazım. Doğrusu da budur. 

Ulaştırma sistemleri bir bütündür 

Ulaştırma sistemleri birbirini tamamlayan, birbirini destekleyen entegre olan bir yapı içinde sürdürülebilir yapılardır. Diğer taşıma sistemlerine yük yükleyerek, demiryolu taşımacılığına kaynak yaratmak akıl işi değil. Onları çökertirsiniz. Bu ülkeye havayolu da denizyolu da demiryolu da lazım. Karayolu da lazım. Bu dört sistem, denizi az kullandığımız için bir yana bırakırsak, İstanbul-Ankara hattı bizim omurgamız. İstanbul-Ankara hızlı treninde bilet ücreti bana göre 80 lira olması lazım. Bana göre trenin en alt fiyatı, otobüsün en üst fiyatından yüzde 10 yüksek olması lazım. Biz 67 liraya otobüs bileti satıyorsak trende indirimsiz fiyatın 90 lira olması lazım ve yüzde 30’dan fazla da indirim yapılmaması lazım. Çünkü vatandaş, haklı olarak, “Benim yaşım 65 değil benim cezam niye? Ben üretiyorum vergi veriyorum ben niye cezalandırılıyorum. Belki ben 65 yaşına kadar yaşamayacağım siz benim hakkımı neden 65 yaş üzerindeki insanlara yediriyorsunuz?” diye sorar. Bu sorular insani sorulardır. Aslında ucuz seyahat ettiğini sanan insanlar o bedeli ödüyorlar. Devlet onu başka vergilerden alıyor. 

Kullanan ödesin

Hep söylüyorum: kullanan ödesin, vergi adaletsizliği çıkmasın. Havayollarında özel sektör, önce THY’den sonra Anadolu Jet’ten çok ciddi bir tokat yedi. Türk sivil havacılığı, bu şartlarda gelişemez. Havacılık riskli bir meslek. Rakibiniz devlet veya devlet kuruluşları olursa, yaşama şansınız çok zor. Ulaşım insan hayatının yüzde 30’u. Giderek artan bir ulaşım kat sayımız var. 

Almanya demiryolunun getirdiği sübvansiyonlar ve ağır yükleri ortadan kaldırmak için kısa mesafelerde otobüs taşımacılığına geçişi serbest bıraktı. Yani olmayan modeli Türkiye’de çok iyi olan taşımacılık sistemini geliştirme cihetine gitti. Demiryolundan kısa mesafelerde yolcuyu yüksek düşük yoğunluklu taşımaları az sayıda taşımaları otobüsle yapalım, trenlere çok büyük kaynak ayırmayalım. Tren seferlerimizi de optimize edelim; verimli hale getirelim ve zarar etmeyelim. Yılda 10 milyar euro sübvansiyon yapan Almanya, bugün 3-4 milyar Euro’ya kadar düştü. Türkiye, Avrupa Birliği ne aday ülkelerden bir tanesi böyle bakıldığı zaman ekonomisin çarklarının doğru dönebilmesi için de, kaynaklarını doğru yönetmesi lazım. 

Vergi adaletsizliği 

Bizde vergi adaletsizliği var. Siz demiryollarındaki yatırımları zararları karşılamak üzere; çeşitli vergilere, ÖTV’ye zam yaparak oluşan açığı kapatacaksınız. 10 gün bayramda vatandaş bedava seyahat ediyor, bunlar güzel jestler, vatandaşın hoşuna gidebilir ama bunların bedelini kim ödüyor, dönüp ona bakmak lazım. Özel sektörü demiryoluna davet ediyorsunuz yönetmelik hazırlıyorsunuz, ama bir tarafta rakibiniz devlet. Olmaz. Artık devletin ticaretten çekilmesi lazım. Bir taraftan her şeyi özelleştireyim diyeceksiniz diğer taraftan taşıma sistemlerini devlet eliyle yürüteceksiniz, bu olmaz. Devlet altyapı yapar, düzenler ve denetler; ticareti de tüccar yapar. 

Taşımacılar kendilerini geliştirmeli

Türk taşımacıları, dünyadaki büyük taşımacılar karşısında KOBİ ölçeğindedir. Bunun nedeni de devletin politikalarıdır. Kalkınmaya gelişmeye ve dünyaya açılmaya fırsat vermiyorlar. Yani Türkiye’deki taşımacı kuruluşlar kendilerini daha fazla geliştirebilirler. Diğer taşıma sistemlerine girebilirler, ortaklık kurabilirler. Konsorsiyum kurarak demiryoluna, havayoluna girebilirler. Bu fırsatlar olmadığı için de Türkiye’de devlet her zaman taşımayı tekelinde tutmaya çalışıyor ve popülizm aracı olarak görüyor. Demiryolu taşımacılığı 10 gün bedava. Şimdi iadesiz biletler 30 lira, 65 yaş üstü 35 lira, öğrenci de öyle; peki, biz ne taşıyacağız? Bize canın cehenneme ne taşıyorsan taşı gözü ile bakılmaması lazım. Çünkü biz alternatif sistemiz. Demiryollarının karşısında havayollarının karşısında değiliz. Onların hem alternatifi hem tamamlayıcısıyız. Biz olmasak onlar, yolcuyu hedefine taşıyamaz. Onun için Türkiye’de ulaştırma politikalarında, ulaştırma yatırım politikaları, ulaştırma işletme politikalarının kökten değiştirilmesi ve bu anlayışın terk edilmesi gerektiğine inanıyorum. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7