Erdem

Tarihin başlangıcından beri, "İnsanın ve yaşamın anlamı nedir?" sorusuna verilen cevap, başlangıçta "erdemli olmak" olarak belirtilmiştir. Örneğin mutluluk, yaşamın temel amacıdır ve mutluluğa ulaşmanın yolu erdemli olmaktan geçer. Bu düşünceye göre erdemli olmaksa ancak bilgi sahibi olmakla mümkündür. Ayrıca erdemli olmak bilgi sahibi olmak demektir.

*

Antik Çağ'da Sokrates, Platon, Aristoteles felsefi etkinliklerinin önemli bir bölümünü erdem konusu üzerine yürütürler. Mutluluk ve erdem birbirleriyle ilintili iki önemli kavramdır. Sokrates, yaşamın ve dolayısıyla ahlaksal eylemlerin amacının mutluluk olduğunu belirtirken, bunun bilgi ile mümkün olduğunu ileri sürer. Dolayısıyla erdemli olmak bilgi sahibi olmakla olanaklıdır ve bu da mutluluk sağlayacaktır. “Komşun farkına vardığında utanacağın bir şey yapma” yaklaşımı, erdemli olmayı, mutluluğun temeline bu şekilde yerleştirir. Bilgi insanı erdemli yapar buna göre, çünkü ahlaki anlamda doğru davranmayı sağlayacak olan şey bilgidir.

*

Bilgi, daha sonraları giderek ahlak felsefesinin kavramlarından biri olarak yer edinmiştir. Buna göre erdem, hangi davranışların insanca ya da kabul edilir olduğunu belirten bir kavramdır. Ahlaki doğruluk erdemli olmakla bu anlamda bir tutulur. Bu genel tanımın ötesinde ahlak felsefeleri farklı şekillerde bir erdem anlayışı geliştirmişlerdir. Birçok filozof, erdemi bu anlamda felsefenin merkezine yerleştirmiştir. Buna göre erdem, istenç veya iradenin ahlaksal iyiye yönelmesidir.

*

Erdem hiçbir baskı altında kalmadan, hiçbir düşünce sisteminin veya dini inancın ahlak sistemi değildir. Ahlaki seviyenin en üstüdür ve ruhtur. Bu ruh ki erdemi yaşama amacı yapar, mutluluğa ulaştırır.

*

Erdemli insan yaşamını aklı ile yöneten, tüm karar ve davranışlarına aklı ile yön veren insandır. Erdem bilgidir.

*

Platon, erdemi bilgi olarak tanımlar, ancak bilgi sahibi olan erdem sahibi olur. Bilgi, değişmez olanın bilgisidir, o da akılla korunur ve bilge doğru bilgiye sahip kimsedir” der.

*

Erdem, kendini yenileyebilmektir, güvenilir olmaktır. Dayanışma, tolerans ve tevazudur.

Erdem, kararlılık, paylaşımcılıktır. Topluma ve çevremize hizmettir.

*

Erdem adil olmaktır. İyi, doğru ve güzele gidiştir. Dolayısıyla erdemli olmak bilgi sahibi olmakla olanaklıdır ve bu da mutluluk sağlayacaktır. Bir temel ilkeye dayanır: "komşun farkına vardığında utanacağın bir şey yapma".

*

Erdem, herhangi bir dışsal baskı olmaksızın gerçekleştirilen özgür bir davranıştır. İnsanoğlu istenci ve aklı nedeniyle, iyiyi, güzeli, doğruyu ve erdemleri seçebilecek konumdadır. Seçim yapmak, yaşamı deneyimlemede en önemli kavramdır.

Erdem, özgürlüğe giden yolda, cesaretin yol arkadaşıdır. İnsanın kendini tanıması, kendini bilmesidir. Eylemlerimizin tüm sorumluluğunu üstlenmektir. 

*

Erdem cumhuriyettir. Cumhuriyet Erdemdir.

*

Hepimizin, Cumhuriyet Bayramı kutlu olsun… ■