14.04.2022, 11:39

Güç kimde?

Sektörün meslek erbapları için, “şoför koltuğuna bir kez poposu değen, kolay kolay bu meslekten uzaklaşamaz” denir.

Bir kaptan, sadece onun dikkat ve tecrübesine emanet edilmiş yolcuları taşımaz. Hem onlar hem de ailelerine karşı taşıdığı sorumluluğun yanı sıra işini layıkıyla yapmanın gururunu da birlikte taşır. 

Pek çok yörede insanlar, anne, baba, eş ya da çocuğunu, sağ salim ulaştırması ve teslim etmesi için otobüs kaptanına özellikle ricada bulunur. Yine değerli eşyalarını otobüs ile gönderen insanlar şoföre güvenir ve teslim ederler.

Çok değer verdiğim büyüklerimden biri “İnsanlar, otobüs şoförüne, canını, malını, namusunu teslim edebilmeli” derdi. Genetiği böyle gelişen bir sektörün çekirdeğinde, bu güvenin halâ var olduğunu biliyorum. 

1963 yılında kendine emanet edilen delikanlıyı, Galatasaray Lisesine kadar götürüp kaydını yaptıran ve ebeveyni gibi sahip çıkan Varan Turizm’in kurucusu rahmetli Hüseyin Nevzat Pekuysal’ın davranışını anlatan hikâye internette pek popüler oldu. 

Ben de uzun zamandır yazma dışında bir görevim olmasa bile sektöre olan ilgimi sonlandıramıyorum. Bugün hâlâ yoldaki araçların yolcularını saymaya çalışıyorum. Yolda kalmış bir otobüs görmek canımı sıkıyor. Yolda kalan veya kaza yapan otobüsün markasından çok, işletmeci logosu çok daha ön planda olduğu için ilgili-ilgisiz herkes, “Aa, xxx firmasının otobüsü yolda kalmış veya kaza yapmış” deniyor. 

Otobüsün yolda kalması üretici ve işletmeciler için kabul edilemez bir durumdur. Çünkü üretici ve işletmecilerinin en önem verdiği ilk iki ana unsur konfor ve güvenliktir. Yolda kalan bir otobüs hem üretici hem de kullanıcı için bu iki imajı da yerle bir eder. Bu yüzden kaza yapan araçların logoları kapatılmaya çalışılır. Yolda kalmak her zaman sıkıntı yaratır. Bu durum, yolcu, gönderici ve karşılayan için geçerlidir. Peki, yolda kalan araçlar eskidiği, yenilenemediği için mi sorun çıkarıyor?

Otobüs firmalarının araç güncelleme periyodları ile ilgili eleştirilerde bulundum geçmişte. Hâlâ iddiam odur ki, 1-2 yılda otobüs eskimez. Faydalı kullanım sürecinin, en az beş yıl olması gerektiğini iddia ettim. Geçmişte bir ara 18 aya kadar düşen bir araç yenileme furyası vardı ki, çok anlamsızdı ve yıkıcı bir durum oluşturdu. Ne acıdır ki, bazı yazıhaneci ve ayakçılar, otobüsün marka ve modelini kullanarak avantaj sağlamaya çalışırlardı. Otobüsçüye zarar veren davranışlardan bir tanesi de budur. 

Bir otobüsçünün peşin araç almasını beklemek hayalcilik olur. Otobüsçü kullandığı aracını peşinat olarak sayar, üzerine borçlanır ve çalışarak bunu ödemeye çalışır. Gündemde kalabilmek, aracının güncelliğini yitirmesini önlemek için böyle yapmak zorundadır ve bu yüzden de her zaman borçludur.

Ekonomik verilerin, kazanç ve maliyet dengesinin olumsuz değiştiği son zamanlarda, politika faizi ile gerçek piyasa faizinin farklı olması, ayrıca kurların azması da fiyatları tırmandırdı, makas otobüsçü aleyhine açıldı. Bu sebepten bireysel otobüsçülerin neredeyse hiç kalmadığına inanıyorum. Bunun yerine firmalar ön plana çıktı, bireyseller de maraba durumuna düştü.

Eğer yolda kalan otobüsler firmaların ise bu bir ayıp, maraba durumuna düşen otobüsçünün ise daha vahim. Güncelleme yapılamıyorsa bile, bakım ve onarımından asla imtina edilmemesi gereklidir. 

Havada arızalanan bir uçak için sonuçların ne olacağını herkes bilir. Ölümle sonuçlanması kaçınılmaz bu durum, yolda kalan otobüs için daha farklı değildir. Can kaybı olmasa bile büyük bir imaj ve prestij kaybı olur. Otobüsçü her zaman diri, aktif ve zinde; otobüsler de her zaman bakımlı, verimli ve güncel olarak kalmak zorundadır.

Tip, renk ve logo olarak üniform bir hale gelen filoların dış görünüşleri kadar içlerine de önem vermesi gerektiğine inanıyorum. Güvenlik, imajdan önemlidir. Geçen sayıda yazdığım gibi her ne sebeple olursa olsun motoru ve şanzımanı dağıtmamaya dikkat etmekæ lazım. 

Türkiye’deki otobüs meslek örgütlerinin farkında olması gereken bir şey, toplam sermaye, işgücü, üretilen katma değer ve sarf malzemesi olarak bir araya gelindiğinde Türkiye’nin en büyük holdinglerini sollayacak kadar büyük olduğudur. Buna tedarikçiler ve yan kollarını dâhil etmiyorum bile. Bunun farkına varılsa, her şey değişecek. Farkındalığı yaratacak olanlar tüm kalıpları kırabilir.

Son olarak, “Muhtaç olduğun kudret damarlarındaki asil kanda mevcuttur” demiş Atam, gençliğe. Bu ifadeyi alanımıza uyarlarsak, şimdi (muhtaç hale düşmemek için) sahip olunan gücün farkına varılıp, silkinip sektörün kendine gelme zamanı…
Unutmayalım ki “Zamanın ruhunu” yakalamak ve hatta kaçırmamak önemlidir… ■

Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Manisa FK 12 17
11. Esenler Erokspor 12 17
12. Ümraniye 12 17
13. Pendikspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Deportivo Alaves 13 13
16. Las Palmas 13 12
17. Getafe 13 10
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 13 9
20. Valencia 11 7