14.04.2022, 11:39

Güç kimde?

Sektörün meslek erbapları için, “şoför koltuğuna bir kez poposu değen, kolay kolay bu meslekten uzaklaşamaz” denir.

Bir kaptan, sadece onun dikkat ve tecrübesine emanet edilmiş yolcuları taşımaz. Hem onlar hem de ailelerine karşı taşıdığı sorumluluğun yanı sıra işini layıkıyla yapmanın gururunu da birlikte taşır. 

Pek çok yörede insanlar, anne, baba, eş ya da çocuğunu, sağ salim ulaştırması ve teslim etmesi için otobüs kaptanına özellikle ricada bulunur. Yine değerli eşyalarını otobüs ile gönderen insanlar şoföre güvenir ve teslim ederler.

Çok değer verdiğim büyüklerimden biri “İnsanlar, otobüs şoförüne, canını, malını, namusunu teslim edebilmeli” derdi. Genetiği böyle gelişen bir sektörün çekirdeğinde, bu güvenin halâ var olduğunu biliyorum. 

1963 yılında kendine emanet edilen delikanlıyı, Galatasaray Lisesine kadar götürüp kaydını yaptıran ve ebeveyni gibi sahip çıkan Varan Turizm’in kurucusu rahmetli Hüseyin Nevzat Pekuysal’ın davranışını anlatan hikâye internette pek popüler oldu. 

Ben de uzun zamandır yazma dışında bir görevim olmasa bile sektöre olan ilgimi sonlandıramıyorum. Bugün hâlâ yoldaki araçların yolcularını saymaya çalışıyorum. Yolda kalmış bir otobüs görmek canımı sıkıyor. Yolda kalan veya kaza yapan otobüsün markasından çok, işletmeci logosu çok daha ön planda olduğu için ilgili-ilgisiz herkes, “Aa, xxx firmasının otobüsü yolda kalmış veya kaza yapmış” deniyor. 

Otobüsün yolda kalması üretici ve işletmeciler için kabul edilemez bir durumdur. Çünkü üretici ve işletmecilerinin en önem verdiği ilk iki ana unsur konfor ve güvenliktir. Yolda kalan bir otobüs hem üretici hem de kullanıcı için bu iki imajı da yerle bir eder. Bu yüzden kaza yapan araçların logoları kapatılmaya çalışılır. Yolda kalmak her zaman sıkıntı yaratır. Bu durum, yolcu, gönderici ve karşılayan için geçerlidir. Peki, yolda kalan araçlar eskidiği, yenilenemediği için mi sorun çıkarıyor?

Otobüs firmalarının araç güncelleme periyodları ile ilgili eleştirilerde bulundum geçmişte. Hâlâ iddiam odur ki, 1-2 yılda otobüs eskimez. Faydalı kullanım sürecinin, en az beş yıl olması gerektiğini iddia ettim. Geçmişte bir ara 18 aya kadar düşen bir araç yenileme furyası vardı ki, çok anlamsızdı ve yıkıcı bir durum oluşturdu. Ne acıdır ki, bazı yazıhaneci ve ayakçılar, otobüsün marka ve modelini kullanarak avantaj sağlamaya çalışırlardı. Otobüsçüye zarar veren davranışlardan bir tanesi de budur. 

Bir otobüsçünün peşin araç almasını beklemek hayalcilik olur. Otobüsçü kullandığı aracını peşinat olarak sayar, üzerine borçlanır ve çalışarak bunu ödemeye çalışır. Gündemde kalabilmek, aracının güncelliğini yitirmesini önlemek için böyle yapmak zorundadır ve bu yüzden de her zaman borçludur.

Ekonomik verilerin, kazanç ve maliyet dengesinin olumsuz değiştiği son zamanlarda, politika faizi ile gerçek piyasa faizinin farklı olması, ayrıca kurların azması da fiyatları tırmandırdı, makas otobüsçü aleyhine açıldı. Bu sebepten bireysel otobüsçülerin neredeyse hiç kalmadığına inanıyorum. Bunun yerine firmalar ön plana çıktı, bireyseller de maraba durumuna düştü.

Eğer yolda kalan otobüsler firmaların ise bu bir ayıp, maraba durumuna düşen otobüsçünün ise daha vahim. Güncelleme yapılamıyorsa bile, bakım ve onarımından asla imtina edilmemesi gereklidir. 

Havada arızalanan bir uçak için sonuçların ne olacağını herkes bilir. Ölümle sonuçlanması kaçınılmaz bu durum, yolda kalan otobüs için daha farklı değildir. Can kaybı olmasa bile büyük bir imaj ve prestij kaybı olur. Otobüsçü her zaman diri, aktif ve zinde; otobüsler de her zaman bakımlı, verimli ve güncel olarak kalmak zorundadır.

Tip, renk ve logo olarak üniform bir hale gelen filoların dış görünüşleri kadar içlerine de önem vermesi gerektiğine inanıyorum. Güvenlik, imajdan önemlidir. Geçen sayıda yazdığım gibi her ne sebeple olursa olsun motoru ve şanzımanı dağıtmamaya dikkat etmekæ lazım. 

Türkiye’deki otobüs meslek örgütlerinin farkında olması gereken bir şey, toplam sermaye, işgücü, üretilen katma değer ve sarf malzemesi olarak bir araya gelindiğinde Türkiye’nin en büyük holdinglerini sollayacak kadar büyük olduğudur. Buna tedarikçiler ve yan kollarını dâhil etmiyorum bile. Bunun farkına varılsa, her şey değişecek. Farkındalığı yaratacak olanlar tüm kalıpları kırabilir.

Son olarak, “Muhtaç olduğun kudret damarlarındaki asil kanda mevcuttur” demiş Atam, gençliğe. Bu ifadeyi alanımıza uyarlarsak, şimdi (muhtaç hale düşmemek için) sahip olunan gücün farkına varılıp, silkinip sektörün kendine gelme zamanı…
Unutmayalım ki “Zamanın ruhunu” yakalamak ve hatta kaçırmamak önemlidir… ■

Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7