Röportaj - Erkan Yılmaz

Serbest rekabetin sağlanmasına yönelik çok önemli hamleler

Rekabet Kurulu 18 Ağustos 2023 tarihli açıklamasında Obilet Bilişim Sistemleri AŞ hakkında yürütülen soruşturma alınan taahhüt üzerine sonlandırıldığı belirtildi. Taşıma Dünyası olarak bizde hem Rekabet Hukuku alanında yıllardır başarılı çalışmalar yürüten ve ayrıca otobüs sektörünün uzun yıllardır bizzat işletmeci ve firma sahibi olarak içinde olan, sektörün yaşadığı sorunları yakından bilen Avukat Umut Kahraman ile görüştük ve Rekabet Kurulu’nun 18 Ağustos 2023 tarihli açıklamasının ne anlama geldiğini ve bundan sonraki sürecin nasıl işleyeceğini öğrenmek istedik. 

Obilet’e, 2021 yılının başında da şikayet üzerine soruşturma açıldığını belirten Kahraman, kararın ilk olmadığını, 2022 yılının Eylül ayında da Kurulun, Obilet yetkililerinden alınan taahhütle benzer mahiyette bir kararla ceza tayin etmeden soruşturmayı sonlandırdığını söyleyerek Obilet’in en yakın rakibi Biletall’ı devralmasına da şartlı onay veren Kurul’un çevrim içi online satış platformlarını yakından takip ettiğini özellikle vurguladı.

Rekabet Kurulu’nun soruşturma süreci

Bu defa Rekabet Kurulu’nun, 16.06.2022 tarihli ve 22-27/433-M sayılı karar uyarınca Obilet’in bilet satışına aracılık hizmeti için otobüs firmalarına uyguladığı bilet satışı komisyon oranlarını aşırı olarak belirlemek ve biletleme yazılımı hizmeti, otobüs biletlerinin platformlar üzerinden satışı ve sefer verilerinin platformlara dağıtımı pazarlarında rakiplerini dışlamak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini; otobüs biletlerinin platformlar üzerinden satışı pazarında imzaladığı sözleşmeler ile de 4054 sayılı Kanun’un 4.  maddesini ihlâl ettiği iddiasıyla soruşturma başlattığını söyleyen Umut Kahraman, 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesinin anlaşma ve uyumlu eylem yasağıyla, 6. maddesinin ise hâkim durumun kötüye kullanılması yasağı ile ilgili olduğunu belirtip, Obilet ve Obilet tarafından devralınmasına Rekabet Kurulu tarafından “şartlı” olarak onay verilen Biletall’ın aleyhinde rekabetçi endişeler bulunduğunu ve Kurul’un da yaptığı araştırma ve incelemeler neticesinde rekabetin engellendiğine dair ciddi bulgulara ulaştığının anlaşıldığını vurguladı. 

Taahhüt müessesesine başvuru çok isabetli 

Bu soruşturmada da Obilet yetkililerinin taahhüt müessesesine başvurmalarının çok isabetli bulduğunu söyleyen Avukat Umut Kahraman, taahhüt süreci sonucunda 15.06.2023 tarihinde Rekabet Kurulunca dosyanın müzakeresi neticesinde  Obilet'in 4054 sayılı Kanun’un 4. ve 6. maddelerini ihlâl edebileceği değerlendirilen davranışları bakımından, Rekabet Kurumu kayıtlarına 30.05.2023 tarihli ve 39157 sayılı yazı ile giren nihai taahhüt metni kapsamında sunduğu nihai taahhütlerin, dosya kapsamında tespit edilen rekabet sorunlarını giderebilecek nitelikte olması nedeniyle kabul edilmesine ve nihai taahhüt metnindeki taahhütlerin Obilet ve fiili durumda Obilet’in kontrolü altında bulunan Biletall bakımından bağlayıcı hâle getirilerek Rekabet Kurulu’nca Obilet hakkında yürütülmekte olan soruşturmanın sonlandırılmasına karar verildiğini belirtti.

Rekabet karşıtı zararların büyümeden önlenmesi ve rekabet ihlallerinin tespiti

Burada taahhüt kurumu hakkında da kısaca bilgi vermek gerektiğini belirten Kahraman, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 4. veya 6. maddesi kapsamında ortaya çıkan rekabet sorunlarının giderilmesine yönelik olarak tasarlanan taahhüt müessesesinin, 24.06.2020 tarihinde yürürlüğe giren 7246 sayılı Kanun ile Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da yapılan değişiklikler çerçevesinde hukukumuza kazandırıldığını, taahhüt müessesesi kapsamında, hakkında ön araştırma ya da soruşturma yürütülen teşebbüs ve teşebbüs birliklerinin açık ve ağır ihlaller hariç olmak üzere, incelemeye konu rekabet sorunlarının giderilmesi için gönüllü olarak taahhüt sunabileceklerini vurguladı. Sunulan taahhütlerin Rekabet Kurulu tarafından değerlendirildiğini ve rekabet sorunlarını giderebileceğine kanaat getirilen taahhütler ilgili teşebbüsler ya da teşebbüs birlikleri bakımından bağlayıcı hale getirilerek soruşturma açılmamasına veya açılmış bulunan soruşturmaya son verilmesine karar verilebildiğini belirten Kahraman, taahhüt müessesesi ile olası rekabet karşıtı zararların büyümeden önlenmesi ve rekabet ihlâllerinin tespiti için gerekli olan ayrıntılı inceleme süreçlerinin kamu ve hakkında inceleme yürütülenler bakımından yol açabileceği zaman ve kaynak maliyetlerinden tasarruf edilmesinin sağlandığını söyledi.

10 maddelik taahhüt 

Kurulun son kararında Obilet tarafından sunulan nihaî taahhüt metninde 10 kalem altında sıralanan taahhütlere bakıldığında Obilet’in eylemlerinin ciddi rekabetçi endişeler taşıdığı ve taahhüt yoluna başvurmaması durumunda Rekabet Kurulu tarafından önemli yaptırımlara tabi tutulabileceğini söyleyen Kahraman, henüz gerekçeli kararın açıklanmadığını ancak verilen taahhütlerden anlaşıldığı kadarıyla Obilet’in taşımacı firmaları akdettiği anlaşmalarda yer alan çeşitli yaptırım tehditleri ile rakibi olan diğer çevrim içi satış platformlarıyla çalışmamaları hususunda zorlamış olabileceğini, bu suretle ayrımcılık ve dışlayıcı davranışlarla biletleme yazılımı hizmeti, otobüs biletlerinin platformlar üzerinden satışı ve sefer verilerinin platformlara dağıtımı pazarlarında rakiplerini dışlamak suretiyle 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini, otobüs biletlerinin platformlar üzerinden satışı pazarında imzaladığı sözleşmeler ile 4054 sayılı Kanun’un 4. maddesini ihlâl ettiği yönünde ciddi endişelerin Kurul tarafından bulunmuş olabileceğini ve soruşturmanın aleyhine sonuçlanmasının kuvvetle muhtemel olduğunu, Obilet’in sunduğu söz konusu 10 maddelik nihai taahhüt metninin Kurul tarafından uygun bulunup onanmasıyla şimdilik cezaî bir yaptırımla karşılaşmayacağını ancak Kurul tarafından sürecin yakından izlenmeye devam edileceğini belirtti. 

Hakim durumun kötüye kullanılması

Obilet’in rakiplerini pazar dışına itmeye yönelik olduğu iddia edilen davranışlarının rekabet hukuku teorisinde yerini bulan ve Kurul’un soruşturma dosyalarında sıkça rastlanılan tipik hâkim durumun kötüye kullanılması örnekleri olduğunu belirten Kahraman, Rekabet Kurulu’nun müzakereler sonucu Obilet’ten aldığı taahhüt metnindeki 10 maddenin her birinin serbest rekabetin sağlanıp devamına yönelik çok önem arz eden hamleler olduğunu vurguladı.

Nihai tüketicinin menfaatinin korumak

Kurul raportörlerinin her zaman olduğu gibi çok titiz ve ayrıntılı incelemeler yaparak sorunu tüm yönleriyle ortaya koyduğunu ve soruşturmanın taahhütle sonlandırılmaması halinde ciddi yaptırımlara tabi tutulabileceklerini ön gören Obilet yetkililerin de son derece yerinde bir hamleyle taahhüt müessesesine başvurduklarını belirten Avukat Umut Kahraman, rekabet hukukunun ve bu kapsamda Rekabet Kurumunun nihai amacının kendisine verilen yetkileri kullanarak mal ve hizmet piyasalarındaki rekabetçi sürecin tehdit edilmesini engellemek ve nihai tüketicinin menfaatini korumak olduğunu vurgulayarak, rekabetçi sürecin korunması yoluyla kaynakların etkin dağılımının sağlanmasının ve toplumsal refahın arttırılmasının Rekabet Kurumu’nun misyonunun temel dayanağını oluşturduğunu bu kapsamda da soruşturma sürecinde Obilet’i ve kontrolü altındaki Biletall’ı  taahhüt verme yoluna zorlayarak rakip çevrimiçi bilet satış platformları aleyhine “hâkim durumunu kötüye kullanmak” suretiyle yol açabilecekleri rekabetçi endişelerin önünün alındığını belirtti. 

Gerekçeli karar henüz yayınlanmadı

Kahraman, Kurul tarafından gerekçeli kararın henüz yazılıp yayımlanmadığını, taahhüt metninde yer alan maddelerin hangi koşullar çerçevesinde metne konulduğunun gerekçeli kararla birlikte daha isabetli değerlendirilebileceğini söyledi. Düzenleyici bir kurul olan Rekabet Kurumu’nun ve soruşturmaları karara bağlayan Kurul’un kendilerinden beklenen toplumsal faydayı gereği gibi sağladığını belirten Kahraman rekabetçi piyasaların günün sonunda hem pazardaki oyuncular olan teşebbüslere hem de nihai tüketiciye büyük faydalar sağladığını, Rekabet Kurumu’nun yasadan kaynaklı görev ve yetkileri sayesinde piyasalarda serbest rekabet ortamının sağlanıp muhafaza edildiğini belirtti. 

Rekabet Hukuku’nun dünyada ve ülkemizdeki gelişimi 

Rekabet Hukuku’nun dünyadaki ve ülkemizdeki gelişimine de değinen Kahraman, Amerika’da 150 yılı, Avrupa’da 100 yılı aşan bir geçmişe sahip olan rekabet hukukunun Türkiye’de ise ‘70’lerden itibaren Ticaret Hukuku altında bir alt disiplin olarak çalışılmaya başlandığını, kurumsal olarak ayrı bir hukuk disiplini altına alınmasının ise Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’un 1994 yılında kabul edilmesiyle gerçekleştiğini, 1997’de Rekabet Kurumu’nun ve Kurum bünyesinde soruşturmaları yürütüp karara bağlayan Rekabet Kurulu’nun göreve başlamasıyla faaliyetlerinin arttığını, akla gelebilecek tüm mal ve hizmet piyasalarında ve alt pazarlarında ilgili teşebbüslere şikayet üzerine ya da Kurul tarafından re’sen soruşturmalar açıldığını, karayolu yolcu taşımacılığı sektörünün ve bağlı pazarlar olan terminal işletmeciliği pazarının da Kurul’un yakın takibine girdiğini ve birçok soruşturmanın karara bağlandığını belirtti. Rekabet Hukukundaki rekabet kavramı ile Ticaret Hukuku alanında yer bulan haksız rekabet kavramının yakın zamana kadar hukukçular tarafından dahi karıştırılabildiğini belirten Avukat Umut Kahraman, Kurul kararlarının etkinliğinin teşebbüsler ve tüketiciler tarafından yakından hissedilmesi ile toplumsal bilincin arttığını ve rekabet hukukunun hak ettiği değeri ve ilgiyi artık gördüğünü, bunun da serbest rekabet ortamının devamı için çok gerekli olduğunu söyledi. ■

Avukat Umut Kahraman kimdir?
1979 yılında Karadeniz Ereğli’de doğan Kahraman, 1997 yılında Karadeniz Ereğli Anadolu Lisesi’nden, 2002 yılında da İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun olmuş, aynı Üniversitenin Sosyal Bilimler Enstitüsü’nde Kamu Hukuku alanındaki yüksek lisansını, “Karayolu Yolcu Taşımacılığında Rekabet İhlâlleri” başlıklı teziyle tamamlamış, İstanbul Üniversitesi İşletme İktisadı Enstitüsü Karayolu Yolcu Taşımacılığı İhtisas Programından da başarıyla mezun olmuştur. Yaklaşık 70 yıldır ve 5 nesildir taşımacılık sektörünün içinde olan bir aileye mensup olan Umut Kahraman öğrencilik yıllarından itibaren avukat ve yönetici olarak sektöre hizmet vermiş, Rekabet Kurulu tarafından taşımacılık ve terminal işletmeciliği pazarlarında yürütülen soruşturmaların birçoğunda avukat olarak yazılı ve sözlü savunmaları bizzat gerçekleştirmiştir. Rekabet Hukuku alanındaki çalışmalarına devam eden Umut Kahraman aynı zamanda taşımacılık, turizm, inşaat, hazır beton ve örtülü tarım alanlarında şirketleri ile ticari faaliyetler yürütmektedir. Kahraman, evli ve iki çocuk babasıdır.

Rekabet Kurulu Obilet ile ilgili kararını açıkladı

Obilet.com Kurucu Ortağı ve CEO’su Yiğit Gürocak: Sektörle ilgili yapıcı adımlar atıp, yurtdışında büyümeye odaklanmak istiyoruz