Otobüsçülük kritik eşikte

TOBB Karayolu Yolcu Taşımacılığı Sektör Meclisi Başkanı Mustafa Yıldırım, 23 Kasım Çarşamba günü Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde gerçekleştirilecek Sektör Meclisi toplantısı öncesinde Taşıma Dünyası’na açıklamalarda bulundu. 

Sektörün dengesi bozuldu 

Sektör için önemli bir haftaya girdiğimize dikkat çeken Yıldırım, “Sektör Meclisi olarak TBMM’de, geniş katılımlı, bütün ilgili bakanlıkların temsilcilerin ve komisyon başkanları ve bürokratların katılımı ile bir toplantı yapacağız. Karayolu yolcu taşımacılığının ve ülkemizin içinde bulunduğu durum ve bunun yarattığı olumsuz şartlar, otoyol, köprü geçişleriyle artan maliyetler, artan ve artacak olan akaryakıt fiyatları önemli sıkıntı olarak karşımıza çıkıyor.  Bir taraftan ulaşım yatırımlarına yapılan yatırımlar, sistemler arası dengeleri sağlamaya çalışırken bizim sektörün dengesini bozdu.  Çok modlu taşımacılığa geçiş, tamamen otobüsçülüğün aleyhine gelişiyor. Yine taşıma modlarına yapılan sübvansiyonlar, sağlanan avantajlar bize mali yük ve fatura olarak geri dönüyor. Halk otobüsçülerinin ücretsiz seyahatlerle ilgili yaşadıkları da gündemimizde. Sosyal devlet vatandaşın cebinden para alarak, bağış yapmaz. Ücretsiz taşımalara yönelik bedelleri taşımacılar ödüyor. Onlara yardım ediyoruz deniliyor, ama onlar da zamanında ödenmiyor. Şehiriçi servis taşımacılığında iflaslar yaşanıyor. Tabii, bütün bunları bizim ne yapmamız gerektiğini ve bizim için ne yapılması gerektiğini, mevzuat düzenlemeleri başta olmak üzere maliyetleri düşürme konusundaki adımları TBMM’de konuşacağız” dedi.

Otobüsçülük bölgesel hale dönüşüyor 

Otobüs işletmeciliğinin hızlı şekilde bölgesel hatlara doğru çekildiğini belirten Yıldırım, “Uzun mesafelerde otobüsle seyahatin bittiği ve biteceği yıllardır söylediğimiz bir gelişmeydi.  Bunları yaşamaya başladık. Bunlar doğal. Ulaşım modlarına önemli yatırımlar yapılmasıyla birlikte otobüs işletmeciliği uzun hatlardan bölgesel hatlara doğru hızla çekilecek.  Bir taraftan diğer taşıma sistemleri gelişiyor, bir taraftan otobüs işletmeciliği bölgesel bir hale geliyor.  Belki, zaman içinde banliyö türü taşımacılığa kadar da gerileyecek” dedi. 

Ulusal ulaşım sisteminin 3 halkası olan demiryolu, limanlar ve hava meydanları ile ilgili sürecin UDH Bakanlığı tarafından yönetildiğini vurgulayan Yıldırım, “Sistemin dördüncü halkası olan otogarların yerel yönetimler tarafından yanlış konumlandırılması ve projelendirilmesi bizim önemli sıkıntılarımızın başında geliyor. Sistemden koparılıyoruz. Havaalanlarından yolcu alamıyoruz, Sabiha Gökçen Havalimanı örneğinde olduğu gibi” dedi. 

Otogarlar yeniden yapılandırılmalı

Yavuz Sultan Selim ve Osmangazi Köprüsü’nün getirdiği maliyet yükünün sık sık dile getirildiğine, ancak Bakanlık tarafından buna yönelik bir geri adım da atılmadığına dikkat çeken Yıldırım, “Bu şartlar böyle devam edecekse, İstanbul’un ulaşım coğrafyasını yeniden şekillendirmemiz gerekecek. Kalkış-varış noktalarını, hatta sefer planlamalarına kadar bu süreci yeniden yapılandırmak lazım” diye konuştu. 

Yıldırım, ulaştırma ana planının hızla hazırlanması gerektiğini vurguladı: “Ulaşımda hız, konfor, ekonomik ve güvenlik taleplerini karşılayacak, kapasite kullanımını ve verimliliği artıracak şekilde bir Ulaştırma Ana Planı hazırlanması lazım. Bu, Türkiye’nin ulaştırma kimliği de olacak. Tabii, bakanlıklar arası ve koordinasyon ve mesleki STK’ların katılımı ile yapılması gereken bu çalışma, bir ulusal ulaşım kimliği oluşturacak. Bizim artık yerel yönetimlerin aldığı keyfi kararların esiri olmamamız lazım.” 

Kurul oluşturulmalı 

Yolcu Taşımacılığı Kurulu’nun hayata geçmesine yönelik talepleri de dile getirmeye devam edeceklerini vurgulayan Yıldırım,  “Bütün yolcu taşımacılık unsurlarının yer alacağı bu kurulun da bir an önce hayata geçmesi, mevzuatların bu kurulla birlikte, görüşler alınarak hazırlanması büyük önem taşıyor” dedi. 

Kanunu ve Yönetmelik ihtiyaca yetmiyor 
“Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği de bugünkü yapıda ihtiyaçlarımıza cevap veremez hale geldi ve acilen yeni bir düzenleme çalışması yapılması gerekiyor” diyen Yıldırım, “Yeni bir Taşıma Kanunu ve Yönetmeliğine ihtiyacımız var. Düzenlemeler arasında çelişkiler var.  Bunun bir çözüme kavuşturulması gerekiyor” dedi.

Yıldırım, “Kombine Taşımacılık Mevzuatının çıkarılması ve mevzuatı, bizim bu sistemler arası geçişi hızlandıracak ve kolaylaştıracak bir hale getirmemiz gerekiyor. Yani her modun kendi yolcusunu taşıyacağı düzenlemelerin yapılması lazım. Havayolları yere indirdiği yolcuları kendileri taşımamalı. Kombine Taşıma Mevzuatının ayrıntılı bir şekilde ele alınarak hazırlanması 2017 yılı ilk yarısı içerisinde bitirilmesi gerekiyor” dedi. 

Otobüs işletmeciliği organizatörlüğü 

Sektörün en önemli sorunlarından birini, ortak taşıma imkanının olmaması olarak değerlendiren Yıldırım, “Taşıma işleri organizatörlüğünde bir organizatör birden fazla şirketle ve yahut da birden fazla modla anlaşma yaparak kendi adına fatura kesebiliyorsa, bunun yolcu taşımacılığında da yapılabilmesi lazım. Otobüs şirketlerinin kendi aralarında anlaşmasına, D1 yetki belgelerinin korunarak ortak taşıma yapılmasına imkan tanınması gerekiyor. Bayramlardaki D1 ve D2 ortak taşıma sürecinin B1 ve D1 arasında da olması gerekiyor.  Bu imkan ortak kapasitenin verimli kullanımına da büyük katkı sağlayacak. Boş sefer yapılmasını önleyecek. Kaynak israfı önlenecek” dedi.  

Umarım 250’ye düşmeyiz…

Mustafa Yıldırım, yaşanan ekonomik zorluklar sürecinde Türkiye’den umutlu olduğunu, ama 2017’den umutlu olmadığını ifade etti: “Türkiye bir süreç yaşıyor ve bu süreçte hepimizin birlik ve beraberlik içinde hareket etmesi lazım. Kaynakları israf etmememiz lazım. Rekabeti mantık sınırlarına, hizmete taşımamız lazım. Para ile rekabet etme dönemi bitti. Şirketlerin sefer planlarını buna göre yapması lazım. 2017’nin iyi bir yıl olmayacağı kesin. Ayak seslerini duyuyoruz. Dolara bağlı olarak petroldeki artışlar, maliyetlerin artışı, otoyollar ve köprülerin fiyat artışlarının bizi taşıyacağı bir nokta var. 2017’ye 330 civarında şirketle giriyoruz. Umarım 2017’den çıkarken 250’ye düşmeyiz. Şu anda en büyükler daha büyük zorluklar yaşıyor. Küçükler daha dinamik, hızlı karar alabiliyorlar.”  

Otobüsçülükte devrim zamanı 

Gelişen şartlar nedeniyle tasarruf tedbirlerinin artırılması gerektiği konusuna değinen Yıldırım, “İstihdamda daralma olacak. Ben hep söylüyorum; otobüsçülüğün üzerindeki bu acente sistemini  artık kaldırmamız gerekiyor. Otobüsçünün yükünü almanın yolu, otobüs biletinde hizmet bedeli sistemini getirip, acente komisyon sistemini kaldırmaktır.  Herkesin acentesi olsun, firmaya ait acente olmaz. F1 belgelerinde 10 firma sınırı kaldırılmalı. Havayollarında böyle bir sınır var mı? Herkes herkesin biletini satabiliyor. Uçak firmalarının kendi acentesi yok. Hizmet bedeli ile biletler satılıyor. Böyle bir durumda acenteler mağdur olur, düşüncesi de  yanlış. Eğer olmazsa mağdur olacaklar. Firmalar acentelerin kiralarını ve maaşlarını ödeyemez hale gelecek. Otobüs firmaları artık acente yükünü taşıyamaz. Görev yaptığım şirketin sadece İstanbul’da 200 acentesi var. Bunların şirkete maliyeti çok ağır. 1 milyar TL ciro yapan şirketin 150 milyon TL acente komisyonu maliyeti olmaz. Acenteyi yaşatmak için otobüsçüyü ezemezsiniz. Bu sektör acente yükünü üstünden atmaz, bilet satışında akıllı sistemleri maksimum ölçüde kullanan bir anlayışa yönelmezse, otoyol, feribot, köprü fiyatları böyle devam ederse, 2+1 araçlarda bilet ücretlerini ayarlamazsa, ortak servise geçmezse  hizmet veremez hale gelecek. Bugün bir otobüsün maliyetini 40 kişi ancak karşılıyor. 41’inci kişiden para kazanabiliyorsunuz.  Bu, eskiden 30 yolcuydu. 2017 yılı projelerimizin hayata geçirilmesine yönelik marşa basma dönemi olmalı. Otobüsçüler kendi devrimini yapmazsa, kendisi devrilecek” dedi.

Meclis Başkanı Yıldırım, üzerine söylentiler yayılan İstanbul Otogarı’nın işletim süresinin uzaması ile ilgili de konuştu: Otogarın işletim süresinin uzatılmasına yönelik girişimler var. Otogarın yeri doğrudur. Bu otogarın ıslah edilmesi gerekiyor. Bu otogarın yatırımcıları mağdur durumdadır, bunun dikkate alınması lazım. ■