Kentiçi Ulaşım ve Trafik Güvenliği - 2

Kullanım alanları

AUS kapsamında, gelişmiş bilgi ve iletişim teknolojileri kullanılarak ulaşımla ilgili önemli sorunlara çözümler üretilebilmektedir. AUS uygulamaları vasıtasıyla farklı ulaşım türleri arasında koordinasyon sağlanarak ideal trafik şartları oluşturulabilmekte, yolcu ve yük hareketleri ile ilgili hizmetlerin etkinliği ve hızı arttırılabilmektedir. AUS kullanım alanları aşağıdaki gibi özetlenmiştir:

• Karayolu güvenliği ve emniyetinin iyileştirilmesi

- Akıllı hız kontrolü

- Korumasız yol kullanıcı destek

- Yol ve hava koşulları izleme ve uyarı

- Olumsuz durumlar ve olay tespit ve uyarı

- Çarpışma uyarı

- Acil araç öncelik hakkı

- Sürücü izleme ve görüş iyileştirme

- Elektronik denetleme

- Zararlı yük ve kargo izleme

- Acil durum yol işaret ve önceliği

• Ulaşım tıkanıklıklarının giderilmesi veya azaltılması

- Ulaşım ağı ve verimliliği ile bağlantılı olanlar: Trafik kontrol yönetimi, güzergah yardımı, değişken hız kontrolü, otoyol katılım kontrolü, olay tespit ve yönetimi, sürücü bilgilendirme

- Talep yönetimi: Erişim kontrolü, ücretli yol, tıkanıklık fiyatlandırması

- Türel dağılımın değişimi: Seyahat planlama, eş zamanlı trafik bilgilendirme, toplu taşıma öncelikli geçiş hakkı 

• Çevre koruma ve etkilerinin ortadan kaldırılması: AUS, trafik tıkanıklığını azaltması, özel taşıt kullanıcılarının toplu taşımaya kaymasını sağlaması

• Ulaşım sistemi verimliliğinin arttırılması ve işletme koşullarının iyileştirilmesi

- Filo yönetimi

- Bilgisayar destekli taşıt yönlendirme

- Otomatik taşıt konumu

- Otomatik kargo takibi

- Sürücü takibi

• Ulaşım sisteminde konforun artırımı

- Güncel trafik ve toplu taşıma

- Değişken güzergah bildirimi

- Otomatik taşıt konumu

- Otoyol ve toplu taşıma sistemlerinde elektronik ücret ödeme sistemleri

Yukarıda özetlenen ana başlıklardaki uygulamalar sayesinde; düzenli ve güvenli bir trafik düzeni elde edilecek, kazaların ve trafik sıkışıklığının önlenmesinde önemli mesafeler alınmış olacaktır.

Yaygınlaştırılması…

Ülkemizde AUS’nin planlı ve sistemli bir yapıya kavuşturularak yaygınlaştırılması için bir strateji belgesi hazırlanmasına karar verilmiştir. Akıllı Ulaşım Sistemleri Strateji Belgesi, karayollarında AUS kullanımını arttırmak için bir yol haritası oluşturulması amacıyla, UDH Bakanlığı koordinasyonunda, Karayolları Genel Müdürlüğü, Kalkınma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Büyükşehir Belediyeleri, üniversiteler, ilgili özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının katılımı ve katkılarıyla hazırlanmıştır. Bu bölümde anlatılan ülkemizdeki AUS uygulamaları, hazırlanan AUS Strateji Belgesi’nden alınmıştır.

Sınıflandırılması…

Yapılan araştırmalarda AUS uygulamalarının her zaman mevzuat ve politikanın önünde gittiği görülmektedir. Önce teknolojiler geliştirilmiş, ardından bu teknolojiyi kullanan uygulamalar icat edilmiş, ancak ve ancak o uygulamaların yerel olmaktan çıkıp yaygınlaşmaya başlamasından sonra uygulamanın kullanım politikası, stratejisi ve mevzuatı ortaya konulmuştur. Bu sebeple bazı uygulamalar mevcut birkaç tasnif yönteminin hiçbirine göre net bir şekilde sınıflandırılamamaktadır. AUS’ye dair genel kabul görmüş bir sınıflandırma olmamakla birlikte kullanım alanlarına göre uygulamalar şu başlıklar altında sınıflandırılabilir:

1. Yolcu Bilgi Sistemleri

2. Trafik Yönetim Sistemleri

3. Toplu Taşıma Sistemleri

4. Elektronik Ödeme Sistemleri

5. Yük ve Filo Yönetim Sistemleri

6. Sürücü Destek ve Güvenlik Sistemleri

7. Kaza ve Acil Durum Sistemleri

8. Demiryolları İşletim ve Yönetimi

Ülkemizde demiryolu araçlarında kullanılan akıllı sistemler, genellikle yurtdışı üreticilerden temin edilmektedir. Ancak bilhassa savunma ve demiryolu sektöründe çok başarılı Ar-Ge çalışmaları olan bir yerli firmamız, raylı sistem araçları için birçok akıllı sistemi geliştirerek, üretime başlamıştır. Bu akıllı sistemler YHT setleri de dahil olmak üzere değişik tür araçlarda başarıyla kullanılmaya başlanmıştır. 

İstanbul’da… 

İstanbul özelinde konuya baktığımızda, son yıllarda ‘modlararası entegrasyon ve dengeli modal dağılım’ konularında iyileştirici çalışmalar yapıldığı bilinmektedir. Ancak buna karşın henüz istenilen seviyeye gelinememiş olup, genel anlamda orta ve uzun vadeli hedefler kapsamında nispeten iyileştirmeler gerçekleştirilebilmektedir. Bunları örneklendirmek gerekirse; yapılan metro yatırımları genel anlamda bahsini ettiğimiz konularda bir iyileştirmeye işaret etmektedir, ancak bunun yanı sıra kentiçi deniz ulaşımında istenen seviyeye gelinememesi, tam tersine modal dağılımda deniz ulaşımının payının düşmesi göze çarpmaktadır. İstanbul gibi kendine has bir iç su yolu olan ve denizle iç içe olan bir şehirde, ulaştırmada denizyolundan faydalanılamaması ve modal dağılımda denizyolunun ancak yüzde 1,5’lar seviyesinde yer alması düşünülemez. Burada; İstanbul’un çok yönlü ve çok merkezli olarak sürekli büyümesi, bu çerçevede şehrin birçok bölgesinin karasal bir alanda büyümesi gerçekliği elbette ki göz önünde bulundurulmalıdır.

Ulaştırma payları…

İstanbul’da modal dağılıma bakıldığında, metroya yapılan yatırımlarla kentiçi ulaşımda demiryolunun payı yüzde 30’lara çıkartılabilir, denizyolu içinse İstanbul’daki modal payda olması gereken oran yüzde 20’lerdir. Bu çerçevede, İstanbul’un ulaştırma sisteminde modal dağılım planlamaları yapılmalı, tüketim kültürünü destekleyici oluşumların ve kararların, İstanbul’da dengeli modal dağılımı olumsuz yönde etkileyeceği dikkate alınmalıdır. Bu çerçevede Kablolu Sistem yatırımları için öncelenmiş olan Çamlıca-Altunizade-Zincirlikuyu-Mecidiyeköy teleferik hattı ilerleyen süreçte Boğaz’a paralel düşünülen kısa ve uzun mesafeli teleferik hatları, İstanbul’un belirli bölgelerdeki şehir gelişimleri göz önünde bulundurularak tasarlanmış hatlar olarak göze çarpmakta, birçok farklı ulaştırma türünün bir araya geldiği/geleceği transfer (aktarma) merkezleri ise bulunduğu bölgenin gelişimini radikal bir şekilde etkileyecektir. 

Trafik güvenliği…

Önceki yazılarımızda ifade ettiğimiz gibi; trafik güvenliğinin arttırılması ve istenen düzeye taşınması; ‘Ulaşım Modları Arası Dengeli Dağılım ve Entegrasyon’ esas alınarak sağlanabilir ve bu bağlamda da; hangi ulaşım modu olursa olsun ‘toplu ulaşım seçeneği’nin güçlendirilmesi, çeşitlendirilmesi ve öne çıkarılması hayatidir. Toplu ulaşımın tercih edilirliği; ihtiyacı karşılayabilir olması (arz-talep yönetimi ve yönlendirmesi), tüketim kültürünün doğru yöne kanalize edilebilme kabiliyeti, yenilikçi ve teknik donanımlı olması ve hizmet parametreleri (dakiklik, konfor, güvenlik, maliyet) ile doğrudan ilintilidir. Söz gelimi; Japonya’daki tüketim kültürü; bir işadamının bir toplu ulaşım aracı olarak ‘metro’yu kullanmasını tolore edip olağan karşılamaktadır. Ama bununla beraber; Japonya’nın söz konusu toplu ulaşımında konfor ve güvenlik başta olmak üzere ‘hizmet parametreleri’nin üst düzeyde sağlandığını da görebilmekteyiz. Bu da; ‘bütüncül algı ve entegrasyon’ yaklaşımının önemini ortaya koymaktadır. Burada; olumlu yönde hızla gelişmekte olan ‘ulaştırma sistemi’miz ve özelde ‘modal dağılım’ ve ‘toplu ulaşım’ konularımızı, kullanıcılara, her geçen gün, daha fazlasıyla, ‘hizmet parametrelerinden birini üst düzeyde elde etmek adına bir diğerinden feragat etmeksizin’ sağlamanın koşullarını oluşturmalıyız. Bu bağlamda ortaya koyduğumuz güzel örneklerin ve eylemlerin, hızlanarak devam edeceğine inancım tamdır. 

Hepinize huzurlu, sağlıklı, mutlu ve başarılı bir hafta dilerim. ■