Kentleşme Olgusu ve Eğilimlerinin Raylı Sistem Yatırımları Ekseninde Değerlendirilmesi - 3

Tarihi İpek Yolu üzerinde yeni demiryolu ağı projeksiyonları paralelinde de önemli bir konuma sahip olan ülkemiz, Asya’dan Avrupa’ya ya da Çin’den Londra’ya ulaştırma koridorları üzerinde stratejik bir geçişi meydana getirecek olan Marmaray yatırımını gerçekleştirmektedir. Marmaray; Boğazın iki yakasını birbirine tüp tünelle bağlayan bir sistem olmaktan öte, kentiçi birçok hattın transfer merkezi olmasının yanı sıra, geniş bir uluslar arası ağın önemli bir parçası olan yüksek hızlı demiryolu hatlarımızın bağlandığı özel bir proje niteliğindedir.

Yüksek hızlı demiryolu

Türkiye’de yüksek hızlı demiryolu yatırımları, Ankara-Eskişehir Yüksek Hızlı Demiryolu (YHD) hattının inşası ile başlamış olup takibinde Ankara-Konya YHD hattı, Konya-Eskişehir YHD hattı ve Eskişehir-İstanbul YHD hattı tamamlanarak işletime alınmış, Ankara-Kayseri YHD hattı, Ankara-Afyon-İzmir YHD hattı ve Ankara-Yozgat-Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars YHD hattının inşa çalışmaları devam etmektedir. Ankara-Sivas YHD hattının önemli bir bölümü devam etmekte olup çalışmalar Erzincan etabında devam etmektedir. Yine aynı şekilde Kars-Tiflis-Bakü YHD hattının da çok yakın bir gelecekte açılması öngörülmektedir. Ankara-Adana YHD hattı, Ankara-Malatya-Diyarbakır YHD hattı değerlendirilen diğer projelerdir. Kars-Tiflis-Bakü YHD hattı ile Ankara-Yozgat-Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars YHD hattı bütünleşerek, Ankara’dan ve hatta İstanbul’dan Bakü’ye kadar kesintisiz demiryolu işletimi sağlanabilecektir. Dolayısıyla; Türkiye, Pekin’den Londra’ya kadar geniş bir coğrafyanın bağlantı noktasında olup Bakü-Tiflis-Kars-Erzurum-Erzincan-Sivas-Yozgat-Ankara-Eskişehir-İstanbul-Bulgaristan demiryolu hattı bu büyük ağın Türkiye’deki ana eksenini teşkil etmiş olacaktır. 

Pekin-Londra arası bağlantı ‘İpek Demiryolu’ olarak da addedilmekte olup Çin, Tayvan, Singapur, Hindistan, Pakistan, Bangladeş, Afganistan, Myanmar, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Türkmenistan, İran, Azerbaycan, Gürcistan, Ermenistan, Türkiye ile Balkanlar, Doğru Avrupa ve Orta-Kuzey Avrupa ülkelerini kapsayan geniş bir sahayı birbirine bağlayacaktır. İpek Demiryolu çerçevesinde, Doğu Asya-İç Asya-Güney Asya-Ön Asya ile Avrupa’nın birçok bölgesinde inşa çalışmaları hızla devam etmekte olup, 29 Ekim 2013 itibariyle açılışı yapılan Marmaray da bu güzergahın en önemli halkalarından birisini teşkil etmiş olmaktadır. 

İstanbul’da ulaştırma değerlerinden, toplu ulaşımın mevcut durumdan daha yüksek oranda kullanılabileceği ve kullanılması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bunun için de; ulaştırma türlerinin çeşitlendirilmesi ve türel dağılımın dengelenmesi, türler arası entegrasyonun sağlanması (toplu ulaşımın farklı türleri arası entegrasyon, ulaşımın farklı türleri arası entegrasyon, toplu ulaşım ile bireysel ulaşım arası entegrasyon vb.) gereklidir. İstanbul’da trafik tıkanıklığının katlanılabilir düzeylere çekilmesinde raylı sistem ve özellikle de metro yatırımları hayati bir öneme sahiptir. İstanbul’da 2004’ten günümüze önemli oranda metro ve hafif raylı sistem hattı inşası devam etmekte olup geçtiğimiz yıl itibariyle Kadıköy-Kartal Metro Hattı işletime alınmıştır. Bu hat çok yakın bir geçmişte Pendik’e uzandı. Kadıköy’den Pendik’e kadar uzatılan hat burada, Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Demiryolu (YHD) hattı ile entegre olacaktır. Böylelikle; Ankara-Eskişehir-İstanbul YHD hattı ile Pendik’ten Kadıköy’e (Ayrılıkçeşme) metro vasıtasıyla, oradan da Marmaray ile Kazlıçeşme’ye kesintisiz ulaşım imkanı oluşturuyor. İleri tarihlerde, Marmaray’ın, banliyö hatlarının rehabilitasyonunun da tamamlanmasıyla Halkalı’ya Marmaray ile ulaşım sağlanacak, Halkalı-Bulgaristan YHD hattının da devreye girmesiyle, YHD, Marmaray ve kentiçi raylı sistemler vasıtasıyla, Ankara’dan Bulgaristan’a kadar demiryolu ile kesintisiz bağlantı sağlanmış olacaktır.

Marmaray Projesi’nin 29 Ekim 2013 itibariyle açılan Ayrılıkçeşme-Kazlıçeşme istasyonları arası, mevcut banliyö hatlarının rehabilitasyonuyla, Gebze’den Halkalı’ya kadar bir ulaşım imkanı sağlamış olacaktır. Marmaray; Kadıköy-Kartal-Pendik metro hattı, Ankara-İstanbul YHD hattı, Yenikapı-Aksaray hafif raylı sistem hattı, Yenikapı-Taksim metro hattı ve Halkalı-Bulgaristan YHD hattını birbirine entegre eden ve birbirine transferini sağlayan bir proje olup İstanbul özelinde şehrin iki ucunda doğu-batı aksıyla birleşimi sağlamakta, yöresel bazda Ankara-Edirne arası bağlantının, ulusal bazda Kars-Edirne arası bağlantının, bölgesel bazda Azerbaycan’dan Doğu Avrupa’ya kadar bir bağlantının, kıtasal bazda ise Pekin’den Londra’ya kadar olan geniş bir coğrafyanın bağlantısının en önemli noktalarından birini teşkil etmektedir. Marmaray’ın açılışının takibindeki ilk 15 günde toplam 5 milyon yolculuk gerçekleştirilmiştir. Bu rakamlar, başlangıç için fevkaladenin üzerinde olmakla beraber, halkın ilk kez deneyimlediği bir ulaştırma türü olması ve ilk 15 gün ücretsiz olması göz önünde bulundurulduğunda, henüz nihai bir göstergeye ulaşıldığı söylenemeyecektir. Yine de bugün günün pik saatlerine göre değişiklik gösterse de İstanbulluların Marmaray’ı, hem güvenli oluşu hem de hızı dolayısıyla tercih ettiğini gösteriyor. 

Marmaray, gerek İstanbul’un trafik tıkanıklığı sorunundaki etkisi, gerek şehirlerarası yolcu taşımacılığındaki yeri ve gerekse de bölgesel ve uluslararası yük taşımacılığındaki işlevi itibariyle kilit noktadaki bir projedir. Tam kapasite olarak çalışması, ilgili etaplarının tamamlanması ve entegre hatların sağlanmasıyla birlikte, şehrin güneyinde, doğu-batı ekseninde ulaşımda önemli bir işlev yerine getirecek olan Marmaray, aynı zamanda Boğaz hattı ve çevresinde önemli bir etki alanı oluşturacaktır. Sonuç olarak; Marmaray, banliyö hatlarının tamamlanmasıyla birlikte Gebze-Halkalı arası şehrin ulaşımında güney aksı teşkil edecek, büyük bir talebi karşılayacaktır.

Hepinize huzurlu sağlıklı mutlu ve başarılı günler dilerim. ■