Küresel Düzeyde Enerji Konuları ve Ulaştırma - 4

Enerji talebi yönetimi, uygun kaynaklar bazlı olarak muhafaza, planlama, izleme, tasarım, uygun ödenek, etkin ve verimli kullanım için inanılmaz derecede önemlidir. Bu da; bugünün ve geleceğin yeşil dostu çevresi için makroekonomik değişken modellerinin kullanımı yolu ile gelecek enerji gereksinimlerinin hesaba katılması, muhafaza ölçütleri, kaynakların öncelenmesi, verimlilik stratejisi, emisyon azatlımı, planlama, tasarım, izleme, uygulama ve fayda maliyet analizleri ile teknik ve davranışsal çözümlerin bir proses alaşımıdır. Bu tarz çalışmalar kapsamında yerel ve küresel yeşil dostu ekonomilerin geliştirilmesi ve başarılması için günümüzdeki ve gelecekteki durumun anlaşılması adına dünya genelinin ve Çin’in enerji konuları ve CO2 emisyonları ortaya konmuştur. 

Enerji tüketimi projeksiyonu; sürdürülebilir bir gelecek adına maksimum verimlilik, maliyetinin minimizasyonu, kullanılabilir enerji kayıplarının azaltılması ve CO2 emisyonlarının düşürülmesinin teşviki için vazgeçilmez derecede önemlidir. Bu tarz çalışmalar kapsamında regresyon analizleri, önceki hataların ve önceki sürecin lineer bir kombinasyonu olarak tek değişkenli ve eşit yerleşimli zaman dizileri verisi hesaplamalarında en popüler modelleme tekniklerinden birisinde kullanılan katsayının hesaplanması için yapılmaktadır. Bu karşılaştırmalı çalışma temel olarak IEA, EIA, ESCAP ve NBSC gibi kurumlardan alınan ikincil verilere dayanmaktadır. 

1980-2011 yılları arasındaki zaman serileri analizinde ARMA (p, q) modeli eşitliği kullanılmıştır. Bu eğilim analizleri; Çin’in perspektifinde ve küresel perspektifte, yenilenebilir enerji kaynaklarının gelecekteki durumunun yanı sıra enerji üretimi ve tüketimi ile CO2 emisyonu hesaplamaları için yapılmaktadır. 

1980-2010 yılları periyodunda küresel düzeyde birincil enerji üretimi, yıllık %1,88’lik büyüme oranı ile 10343,98 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 18318,99 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) yükselmiş olup aynı dönem için yıllık %1,99’luk büyüme oranı ile 10193,26kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 18379,53 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) yükselen birincil enerji tüketiminden nispeten düşük kalmaktadır. 2025 yılı için ise bu değerlerin üretim ve tüketim için sırası ile yıllık ortalama %2,49’luk artış ile 26745,20 kömür eşdeğeri metrik ton (Mtce) ve yıllık ortalama %2,38’lik artış ile 26412,54 kömür eşdeğeri metrik ton (Mtce) olması beklenmektedir.

Diğer taraftan Çin’in birincil enerji tüketimi; 2012 yılında (4156,24 Mtce) 2011 yılına (3963,57 Mtce) kıyasla %4,9 oranında bir artış göstermiş olup bu değer 1992 yılına (767 Mtce) kıyasla 5,5 katlık bir artış anlamına gelmektedir. Bu değerin 2050 ve 2100 yıllarında sırası ile 4324 Mtce ve 5666 Mtce olması beklenmektedir. Aynı zamanda son 30 yıldan bu yana ekonomideki sanayileşme paralelinde kademeli olarak enerji talebinde bir artış tecrübe edilmektedir. Son yıllarda tüketime bakıldığında sırası ile 2007 yılında 2354,45 Mtce, 2008 yılında 2850 Mtce, 2009 yılında 3353,20 Mtce ve 2010 yılında 3631,68 Mtce olduğu görülmektedir. 2000 yılından beri yıllık %8,98’lik bir artış eğilimi göstermekte olup 2004-2030 yılları arasında yıllık ortalama %5,5’lik Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) büyümesinin ortalama %3,2’sini, 2004-2015 yılları arasında %4,5’ini ve 2015-2030 yılları arasında ise %2,2’sini oluşturacaktır. Bütün bu analizler birincil enerji tüketiminin yıllık %5,65’lik bir oranla olağanüstü bir artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. Sonuç olarak bu durum 2025 yılında toplamda 15 katın üstündeki bir büyüme oranına rağmen, üretimde 2985 Mtce’lik bir açığa neden olacaktır. Detaylar Şekil 2’de gösterilmiştir.

 

1980-2010 yılları arasında, sanayi sektörü dünya genelinde birincil enerji tüketiminde, %33’ten %28’e düşmüş olmasına rağmen, baskın sektör olmaya devam etmektedir. İlgili detaylar Şekil 2’de verilmektedir. Bunun yanı sıra söz konusu dağılımda ticaret ve ulaştırma sektörlerinin payı söz konusu yıllar arasında sırası ile %20’den %21’e ve %23’ten %27’ye yükselmiş olup konut sektörünün payı ise sabit olup %24’tür. Öte yandan Çin’de konut sektörü 1980’li yıllar boyunca toplam birincil enerji sistemlerinin (TPES) %49 ile neredeyse yarı yarıya kaynağı iken bunu %38 ile sanayi, %5 ile ulaştırma ve %8 ile de ticari sektörler tamamlamaktadır. Konut kaynaklı enerji tüketimi 1980’den 2010’a kadar yıllık %1,3’lük artış ile 343,3 Mtce’den 507,4 Mtce’ye yükselirken 2025 yılına kadar ise yıllık ortalama %0,8’lik artış oranı ile 570,6 Mtce olması beklenmektedir. Aynı zamanda 2010 yılı itibari ile ulaştırma sektörü en yüksek tüketimli sektör olarak ortaya çıkmış olup bunun nedeni, hiçbir değişim olmayan ticaret sektörüne kıyasla %27’lik önemli bir düşüş kaydedilen sanayi ve konut sektörü unsurlarına karşın, %35’lik toplam birincil enerji sistemi (TPES) kullanım oranlarıdır. İlgili detaylar ise Şekil 3’de verilmiştir. 

Dünya enerji arzı kaynakları; petrol tarafından domine edilmekte olup 1965’te 1516,16 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) yıllık %2,20’lik ortalama artış oranı ile 2012 yılı itibari ile 4130,53 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) yükselmiştir. Ayrıca aynı dönemde doğalgaz tüketimi yıllık ortalama %3,53’lük artış ile 593,81 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 2987,06 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce), kömür tüketimi %3,08’lik artış oranı ile 1429,04 kömür eşdeğeri metrik tondan(Mtce) 3730,08 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce), nükleer enerji yıllık ortalama %10,89’luk artış ile 5 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 560,39 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) ve yenilenebilir enerji kullanımı da yıllık ortalama %3,54’lük artış ile 210,21 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 1068,56 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) yükselmiştir. İlgili detaylar Şekil 4’te verilmiştir. 

 

 

Bu analizler kömür tüketiminin 2025 yılı itibari ile yıllık ortama %3,53’lük büyüme oranı ile 5855,72 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) yükselebileceğini göstermekte olup kömür en yüksek arza sahip kaynak durumundadır. Bunun yanı sıra 2025 yılı itibari ile petrol enerjisinin yıllık ortalama %0,04’lük büyüme ile 4154,88 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce), doğalgazın yıllık ortalama %2,06’lık büyüme ile 3896,14 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce), yenilenebilir enerjinin yıllık ortalama %4,7’lik (en yüksek oran) büyüme ile 1940,86 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) ve nükleer enerji arzının da yıllık ortalama %0,16’lık büyüme ile 547,72 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) çıkması beklenmektedir.

 

Buna paralel olarak aynı zaman sürecinde Çin’de karma enerji tüketimi unsuru kömür tarafından domine edilmekte olup %6,32’lik artış oranı ile 114,42 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 1873,31 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) yükselmiş olup %6,89’luk büyüme oranı ile 4453,95 kömür eşdeğeri metrik ton (Mtce) ile en yüksek arz kaynağına dönüşeceği tahmin edilmektedir. Bunun yanı sıra yenilenebilir enerji üretiminde de önemli bir gelişim ortaya çıkmaktadır. Yıllık ortalama %8,79’luk büyüme oranı ile 5 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 226,69 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) çıkmış olup yıllık ortalama %13,35’lik artış oranı ile yükselme eğilimini arttırarak 1153,42 kömür eşdeğeri metrik ton (Mtce) olması beklenmektedir. Aynı zamanda petrol ve doğalgaz arzları da sırası ile yıllık ortalama %8,78’lik artış ile 10,96 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 483,67 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) ve %11,5’lik büyüme oranı ile 0,99 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 129,45 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) yükselmiş olup sırası ile %5,89’luk artış oranı ile 1017,8 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) ve %15,06’lık büyüme oranı ile 852,37 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) yükselmeleri beklenmektedir. Çin’de nükleer enerji üretimi 1993 yılında başlamış olmasına rağmen nipeten düşük bir oranla, yıllık ortalama %0,54’lük yükseliş ile 0,37 kömür eşdeğeri metrik tondan (Mtce) 24,27 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) ulaşmış olup yıllık ortalama %9,34 artış ile 70,39 kömür eşdeğeri metrik tona (Mtce) yükselmesi öngörülmektedir. İlgili detaylar Şekil 5’te verilmektedir.