Küresel Örnekleri ile Toplu Ulaştırma Örnekleri 5

Bu tarz çalışmalar kapsamındaki veri toplama prosesi 2005 yılı itibari ile işletimde olan bütün BRT istasyonlarının (79) dikkate alınması ile başlatılmıştır. Bu istasyonların 5’i güzergâhın sonlarında yer almakta, besleyici otobüsler için aktarma hizmeti vermekte olup uzun mesafe otobüsleri ise mücavir ilçelerde yaşayan kullanıcıları taşımaktadır. Bu itibar ile diğer bütün istasyonlardan daha geniş olmaları ve farklı işlevleri nedeni ile ayrılmaktadırlar. Ayrıca bakım nedeniyle 3 istasyon bütünü ile kapalı iken 2 istasyon kısmen kapalı olup 1 istasyon da güvenlik nedenleri ile girişi kapalıdır. Geriye kalan 68 istasyon çalışmaya dâhil edilmiş olup Şekil 1’de ilgili istasyon yerleşim detayları verilmiştir.

 

Her bir istasyonun 250 m civarındaki alan dairesel bir tampon bölgesi olarak tanımlanmıştır. Özellikle Bogota’daki BRT hattı gibi yüksek kapasiteli bir mod başta olmak üzere istasyonların daha geniş bir etki alanı olması beklenmesine karşın, istasyonun anlık olarak civarındaki alanın kalitesine göre kısmen belirlenen istasyonlara erişimin kalitesi için istasyonlara kapalı alanlara odaklanılmaktadır. Bogota’nın hâlihazırdaki yapısı dâhilinde, yoğunluğu ve sosyal yapılandırılması ile birlikte, tanımlı tampon bölge geniş bir çeşitlilikteki; arazi kullanımı, konut türleri (genellikle çekirdek aile ya da geniş aile şeklinde), ticari kuruluşlar ve ofisleri ihtiva etmektedir.

Her bir istasyonun çevresindeki sosyodemografinin, yapılaşma ve doğal çevrenin karakterize edilmesi için, ikincil ve birincil veriler kullanılmaktadır. İkincil veriler; yerel planlama departmanından (DAPD) erişilebilir olan farklı coğrafik düzeylerdeki çeşitli demografik, sosyal, arazi kullanımı, barınma, eğitim, suç, ulaştırma hizmetleri çevresel karakteristikler hakkında eş zamanlı bilgiyi içermektedir. Söz konusu ölçütler; temel ihtiyaçları karşılanmayan nüfus oranı, ortalama eğitime erişim süresi (okullaşma süresi), gelir adaletsizliği, binlerle ifade edilen brüt nüfus yoğunluğu/km, mücavir alandaki baskın sosyo ekonomik statü (SES: 1-6, 6 en yüksek sosyo ekonomik statüyü ifade eder), kişisel güvenliğin bir göstergesi olarak bin kişi başına düşen cinayet sayısı, bin kişi başına düşenölümlü kaza sayısı ve bin kişi başına düşen toplam oto hırsızlığı sayısını içermekte olup bütün bu değerler BRT hat değerlendirmesinin yapıldığı 2006 yılından bir önceki yıl olan 2005 yılı için alınmıştır. Bu ölçüt değerlerinin daha küçük tampon bölgelere atanması için nüfus ağırlıkları kullanılmaktadır.

Şekil 1. Bogota’nın Transmilenio BRT Hattı’nda İstasyon Denetimi

 

Her bir istasyonun mücavir alanındaki birincil verilerin toplanması, her bir istasyona erişim sağlayan 5 ana yol kesiminin denetlenmesinden elde edilmektedir. Her bir istasyon çevresindeki anahtar kesimler coğrafi bilgi sistemleri (CBS) kullanılarak belirlenmiştir. Denetimler mikro ölçekli çevresel özelliklerin elde edilmesi vasıtası ile artan bir popülariteye sahiptir. Denetimler, yaya mücavir alanı veri taramasının (PEDS) bir uyarlamasını kullanmaktadır. Yaya mücavir alanı veri taramaları (PEDS) yüksek güvenilirlik gösteren, çeşitli mücavir alanlarda test edilmiş olan kesim ya da rotalarda uygulanan bir mücavir yapılaşma denetimidir. Denetim, denetlenen her bir güzergâh boyunca kaldırımların genişliği, malzemesi, tesis, yol ve bisiklet yolu arasındaki tamponlar, geri planda inşa edilen yapılar gibi yaya tesisleri ve kamusal bilgilendirmeler, karşıdan karşıya geçiş kolaylıkları, destekleri ile denetleyicinin uyumluluk, suç faaliyeti, temizlik gibi algıları ile ilgili baskın arazi kullanım unsurlarının denetlenip değerlendirilmesini içermektedir. Denetleyici aynı zamanda her bir yol kesiminde bir röper noktası aramakta ve bu noktada verili on dakika boyunca gerçekleşen yaya geçişlerini saymaktadır. Bu sayımlar; yol kesimi düzeyinden istasyon düzeyine, ayrık veriler için bir ağırlık olarak işlev görmektedir. İstihdam edilen denetleyiciler toplanan verilerin yüksek güvenilirliğinin temini için iki günlük bir eğitime tabi tutulmaktadır. Denetlenen her bir cadde kesimi, 250 m ila 300 m uzunluğundadır.

 

Tablo 1, toplanan verilerin detaylı bir gösterimini ortaya koymaktadır. Kesim düzeyli denetim, söz konusu kesimi kullanan yaya sayısınca her bir kesimin ağırlıklandırılması yolu ile istasyon düzeyine ayrıştırılmaktadır. Bisiklet yolu mevcudiyeti, bir bisiklet yolu ile her bir istasyon çevresinde denetlenen kesimlerin yüzdesi şeklinde ölçeklendirilmektedir.