D4’ler açısından Yönetmelik / Dr. Zeki Dönmez yazdı

Karayolu Taşıma Yönetmeliği’ndeki D4 ve D4S belgelerine ilişkin düzenlemeler ve bu konuda yaşanan sorunların çözümüne ilişkin olarak Dr. Zeki Dönmez’in görüşlerini aldık.

Karmaşık bir konu olan D4 ve D4S belge düzenlemelerini konunun geçmiş dönemlerinde de yer almış bir kişi olarak geçmişten gelen taraflarını da açıklayarak maddeler halinde değerlendirmek istiyorum.

1- Karayolu Taşıma Kanunu ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği öncesi yolcu taşıma yönetmeliğinin 2 nolu kapsam maddesinde iliçi ve 100 km’ye kadar iller arası yolcu taşımalarının valiliklerce düzenlenmesi öngörülmüştür. Karayolu Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği sonrasında bunlar önce Y belgeleri sonra da D4 belgelerine dönüştürüldüler.

2- Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamına alınması ile oluşan yeni durum bu taşımalara ilişkin ilginçlikler de yaratmıştır.

a- İller arası tarifeli olarak hem B1-D1 belgeleriyle hem de D4 belgeleriyle yapılması. İllerarası ve iliçinde tarifesiz olarak da hem B2-D2 belgeleriyle hem de D4 belgeleriyle taşıma yapılması.

b- B1 ve D1 belgeleriyle illerarası bu taşımaları yaparken Karayolu Taşıma Yönetmeliği gereği aranmayan arz talep dengesi şartı, eski alışkanlıklara veya rakip istemeyen bazılarının istekleri nedeniyle Yönetmeliğin serbest piyasa ilkesine rağmen D4 belgeleri için aranmaya devam edilmesi.

B1 ve D1 için aranmayan gereksiz ve yalnış arz talep dengesinin D4’ler içinde kaldırılmalıdır.

3- Servis taşımaları grup oluşu ve sözleşmeyle yapılması gibi yönleriyle tarifesiz taşımalara, periyodik de olsa belirli zaman tarifesi ve hat güzergah yönüyle tarifeli taşımalara benzeyen ayrı bir taşıma türü olup D2 tarifesiz belgesiyle değil özel bir belgeyle yapılmalıdır.

4- Karayolu Taşıma Yönetmeliği düzenlemesi içinde yer almayıp Yönetmeliğin kapsam maddesinde Bakanlıkça ayrıca düzenleneceği belirtilen servis taşımalarına ilişkin olarak bunların sorunlu olan belediye içi servis taşımaları kısmı bir yana bırakılarak, belediye alanları dışı ve iller arası kısmının yönetmelik ile D4S belgeleriyle yapılması şeklinde çözüm bulunması önemli bir adımdır.

5- Bunun yalnızca personel değil illerarası öğrenci servis taşımalarını da kapsaması gerekir.

6- Personel servis taşımaları ilgili işletme/işyeri sahibinin kendi araçlarıyla ticari olmayan (hususi) biçimde yapılabilmektedir. Bunların işyeri sahibi veya personel tarafından ödenecek bedellerle ticari yapılmasında arz talep dengesi aranması zaten gereksiz ve yanlış olduğu kadar mümkün de değildir. Taşıtan, kendisinin tercih ettiği taşımayı seçip sözleşme yaparak taşıtma hakkına sahiptir. Bu nedenlerle D4S belgesi alımında arz talep dengesi şartı aranmaması yerinde ve doğru bir karardır.

7- Servis taşımalarıyla sınırlı D4 belgesi olan D4S belgelerinde zaten bu belgelere yönelik olmayan 100 km şartının aranmaması da doğru bir karardır.

8- Bu belgeler de 10 taşıt şartı aranmaması ise bir taşıtanın tüm ihtiyaçları için daha fazla taşıta ihtiyaç duyması halinde bunların birden fazla taşımacı tarafından değil, bir taşımacı tarafından karşılanması açısından doğrudur. Ancak birden fazla taşıtana hizmet halleri için 10’dan fazla taşıt kullanılması bu taşımaların yerel taşımacıları koruma anlayışına uygun olmayabilir.

9- Yönetmelik genelindeki tahditli taşıt kayıt yasağının bunlar için delinmesini anlayabilmiş değilim. Servis saatleri dışında başka iş yapabilme isteği söz konusuysa bunu anlayışla karşılayamam. Bırakınız bazı işleri de başkaları yapsın.

Sonuç olarak D4S servis düzenlemeleri bu eleştirilerim olsa da önemli ve doğru bir karardır.