24.07.2019, 12:11

Otobüsçünün mevsimsel fiyat hastalıkları

Yazının başlığına bakıp da otobüsçülerde, şoförlerde görülen özel hastalıklar üzerinde duracağımı sanmayın. Konu tamamen fiyatlarla ilgilidir. Ancak buna karşın yine de bir şeyi belirteyim. Ben kış mevsiminde grip aşısı olurum, bunun da çok fayda görürüm. İsteyen olmuyor tabii, olmayanın kendi bileceği bir şey. Ancak olmayanın tedavisinin mali yükü devlete biniyor. Dolayısıyla devlet bunu mecburi kılabilir ya da “grip aşısı olmayanın tedavi masrafları karşılanmaz” diyebilir. Ama özgürlüğe yine de saygı duyuyor devlet. Yazımızın konusu da mevsime göre her zaman duymakta olduğumuz kronik hale gelmiş fiyat şikâyetleri olacak.

Kış mevsimi
Azalan yolcu sayısına göre doluluklar azalır, taşıma fiyatları düşer. Seferler azaltılsa bile maliyetler karşılanmaz olur ve otobüsçülerden taban fiyat istekleri başlar. Aynı şekilde uçaklar da yolcusu azalınca fiyatlarını düşürür, bu da otobüsçüleri etkiler. Otobüsçüler bir de uçaklara da taban fiyat getirilmesi isteklerini tekrarlar dururlar. 

Yaz mevsimi 
Yolcu artar, doluluklar artar, fiyatlar yükselir, keyifler yerine gelir. Pek bir şikâyet de yoktur. Ancak aynı şekilde diğer taşıma vasıtalarının yolcuları da artar. Onlarda da fiyatlar yükselir. Özellikle sezonda çok talep gören bölgelerde fiyatlar çok artar, Bodrum gibi. Tabii bu da oralara seyahat edenleri rahatsız edebilir. İnsanların tamamen kendi tercihleridir bu seyahatler. Ama nedense otobüsçüler, uçak fiyatları yükseldi diye uçaklara taban fiyat gelmesini isterler. Niye istediklerini ben bir türlü anlayamadım, ama bu yöndeki talepler periyodik olarak dile getirilir. 

Diğer taşımalar 
Bugüne kadar otobüsçülerin özellikle uçaklara ilişkin müdahale arzularını yukarda belirttiğim şekilde hep duydum. Peki ya diğerleri? Otobüsçülerin fiyat politikaları acaba diğer taşımacıları etkilemiyor mu? Şüphesiz ki etkiliyor. Ama buna rağmen havayolu, denizyolu, demiryolu taşımacılarının otobüsçülere şöyle bir kural uygulansın dediklerini hiç duymadım. Onlar bizi adeta hiç görmüyorlar, ama biz onları illa görmeye çalışıyoruz.

Niye bu istek…
Bunun bazılarının otobüsçülerin menfaati ile ilişkilendirilmesi mümkün olabilir. Ama yaz aylarında uçakların yüksek fiyat uygulamalarının otobüsçülerin menfaati ile hiçbir ilgisi yoktur. Dolayısıyla onların yüksek fiyatları otobüsçülerin konusu hiç olamaz, olmamalıdır. Diyebilirler ki, biz uçak yolcularını koruyacağız, tüketicileri koruyacağız. Bu saygı duyulabilecek bir düşünce, ama bunun yeri otobüsçü dernekleri değil, tüketici dernekleridir. İsteyen tüketici derneği bu türden faaliyeti her zaman yapabilir. Hatta gerekirse otobüs fiyatlarının yüksekliğine karşı da müracaat edebilir. 

Serbest piyasa konusu
Taşıma Kanunu ve Yönetmeliği, taşımaların serbest rekabet ortamında gerçekleşeceğini yazıyor. Buna herkes uymak zorunda. Ama diyerek bunun zararlarını ifade ederek uymamayı istemek mümkün değil. Bunu doğru bulmayan, başka bir anlayıştaki bir iktidarı getirmek zorundadır. Ya mevcut iktidarın fikrini değiştirecek veya serbest piyasa karşıtı olan bir partiyi iktidar yapacak ya da kendisi serbest piyasa karşıtı bir parti kurup iktidara gelecek. Durum bu kadar basittir. Aksi halde serbest piyasaya uymak zorunluluktur. Serbest piyasa başıboşluk değildir diyenler olacaktır hemen her zamanki klasik cevapla. Evet değildir, ama serbest piyasa piyasanın fiyatlara müdahalesi hiç değildir. 

Fiyat mevzuatı 
Taşımacılık dahil tüm ticari faaliyetlerle ilgili esaslar Türk Ticaret Kanunu, Rekabet Kanunu gibi düzenlemelerde yer alıyor. Ayrıca her taşıma modunun özel mevzuatı var. Bunlarda da fiyata müdahale söz konusu değil. Karayolu taşıma mevzuatında, özel hallerde tavan ve taban tespiti yer alıyorsa da bunun içine serbest piyasaya göre oluşan fiyatların düzenlenmesi girmiyor. Yani fiyata müdahale mevcut mevzuatta yok. 

Denetim konusu
Özellikle uçakların yüksek fiyatlarının denetimi de isteniyor bazen. Denetim tabii ki gerekli alanlarda yapılır. Ancak denetim olağan bir kuralın uygulanıp uygulanmadığı ya da doğru uygulanıp uygulanmadığı konularında yapılır. Olmayan kuralların denetimi olmaz. Uçakların fiyatlarına ilişkin bir kural yok ki denetim yapılsın. Bazıları diyebilir ki uçak taban-tavan fiyatı vaktiyle belirlenmişti. Hayır, hiç böyle bir şey olmadı. Sadece bir ara, geçici bir centilmenlik anlaşması yaptılar. Bu da mevzuata giren bir şey değil ve bu da çoktan terk edildi. Böyle bir şey de yok. Dolayısıyla kural olmadığı için denetim mümkün değil.

Sonuç 
Şu fiyat işini bırakın, serbest piyasanın gereklerini kabul edin ve serbest piyasaya aykırı popülist düşüncelerle puan almaya çalışmayın. Bir de başkalarının işlerini düzeltmeye kalkmayın. Bizim köyde bir laf vardır: ‘kendi başını bağlayamayan gelin başı bağlar’ derler. Siz kendi işinize bakın, başkalarınınkine lütfen parmağınızı sokmaya çalışmayın. ■ 
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7