11.02.2013, 18:52

Rekabetin ne olduğu bellidir, çarpıtılmamalıdır!

Dr. Zeki Dönmez

Dr. Zeki Dönmez

“Ben, serbest piyasa yanlısıyım ama rekabete de karşıyım” demek çok saçma bir düşüncedir. Rekabetin ne olduğu, neler getirdiği, nasıl uygulanacağı zaten apaçık belli. Kimse buna aykırı anlam ve öneri peşinde koşmamalı.

Gazetemizde ele aldığımız Rekabet Kurumu Başkanı’nın mektubu nedeniyle geçen hafta ele aldığım rekabet konusuna devam etmek zorunda kaldım. 

Rekabete aykırı yetki

Geçen hafta Bakanlığın yayımladığı ‘Taban Ücret Tarifesi’ üzerinde durdum. Taban ücret yayımlama ve uygulatma yetkisinin Karayolu Taşıma Kanununun verdiği bir yetki olduğunu, ancak bu yetkinin ve bunun uygulanmasının ülkemizin seçtiği serbest piyasa anlayışına ve Karayolu Taşıma Kanununda da “esas” olarak belirtilen “taşımaların serbest rekabet piyasasında gerçekleşmesi” ilkesine aykırı olduğu ve çok özel hallerde kullanılması gerektiğini yazdım. 

Serbest piyasa anlayşı

Ülkemizde işletmecileri rekabetin olumsuzluklarından korumak gibi bir “kahramanlık” sıkça gündeme gelir. Bunun aksini söyleyen benim gibiler de pek iyi karşılanmaz. Ben, serbest piyasa yanlısı veya karşıtı olma konusundaki kendi görüşümü ve herkesin de böyle bir hakkı olduğunu saklı tutarak diyorum ki rekabete karşıysanız serbest piyasaya ve serbest piyasa yanlısı parti ve iktidarlara da karşı olursunuz. Ama bunları yapmıyorsanız serbest piyasanın gereklerine de razı olacak, katlanacaksınız. 

Kaçamak yol aramayın

“Ben, serbest piyasa yanlısıyım ama rekabete de karşıyım” demek çok saçma bir düşüncedir. Bunu aşmak için “ben rekabete karşı değilim ama rekabetin kötüsüne karşıyım” veya “rekabetin zararlarını giderici tedbirler alınması yanlısıyım” deseniz de aynı saçmalığı sürdürmüş olursunuz. Serbest piyasa ekonomisinde rekabetten yana olunur, o kadar! Zira buna göre rekabetin kötü sonucu yoktur ki bunu önleyesiniz. Rekabet veya bunun bazı uygulamaları kötü olsaydı rekabetten koruma kanunu olurdu, ama yok. Tam tersine Rekabetin Korunması Kanunu var. Rekabetin kötü uygulamaları da olmaz, ama olabilecek rekabetsizlik çabalarına Rekabet Kurulu el koyar. Maliyet altı taşımacılık, yıkıcı rekabet, aşırı rekabet gibi kötü rekabet halleri olmadığından Rekabet Kurumu bunlara bakmaz. Sadece haksız rekabet vardır, ama o da çok farklı bir şeydir. 

Mektup konusu

Geçen hafta yazdığım bu düşüncelerden sonra Rekabet Kurumu Başkanının konuya ilişkin mektubu elimize geçti. Bu önemli mektubu gazetemizde özetleyerek veriyoruz. Tam metnini okumanızda fayda var. Okuyanlar, diyebilirler ki “sen bu mektubu okuyup da mı geçen haftaki yazıyı yazdın?” Tabii ki hayır. Ama büyük bir görüş birliği var. Bu da bir marifet değil. Rekabetin ne olduğu, neler getirdiği, nasıl uygulanacağı zaten apaçık belli. 

Lüzumsuz işleri bırakın

Kimse rekabete yalan yanlış anlamlar yükleyip, kendine rekabetten kaçış yolları aramamalı. Artık herkes rekabeti kabul edip işini buna göre yürütmeli. Lüzumsuz fikirlerle başkalarının, devlet görevlilerinin zamanı alınmamalı, kendisini ve meslektaşlarını lüzumsuz beklentiler içine sokmamalı. Bir şikayeti olan Rekabet Kurumuna, Ticaret Mahkemesine vs. başvurmalı. Başkalarına da rekabet dersi vermekten vazgeçmeli. 

Konuyla ilgili herkesi Rekabet Kurumu Başkanının mektubunu okumaya bir kere daha davet ediyorum. Artık Rekabet Kurumu Başkanına da rekabet dersi vermeye kalkmazlar herhalde. 

Verimlilik vs.

Serbest rekabet piyasası kaynakların verimli kullanımını engelliyor olabilir. (Zaten verimli olduğuna dair pek bir iddiası da yok.) Bu dahi serbest piyasayı terbiye etmeyi gerektirmez.

Ülke kaynaklarının kötü kullanıldığı edebiyatı da buna dahildir. Bu kapsamda taşımacılıkla ilgili yetki belgesi, taşımacı, taşıt, hat, sefer, hizmet sınırlaması/kısıtlaması gibi serbest rekabet piyasasına aykırı çözümler verimliliği sağlamak gerekçesiyle verildiğinde de yanlıştır. Bunlara planlama vs., denmesi de bu gerçeği değiştirmez. Verimlilik sağlama işi rekabete aykırı çözümlerle değil, rekabete uygun çözümlerle yapılmalıdır. Serbest rekabet piyasasında bir işte başarılı olma sorumluluğu esas olarak girişimciye aittir, devlete değil. Devlet de bu amaçla tedbirler alabilir, ama serbest piyasaya uygun olmak kaydıyla.

Dış ticaret desteği

Bitirirken şunu da belirtelim: Bir şeyin ihracatını desteklemek için yapabilecekleriniz dahi sınırladır. Bazı destek ve teşvikler ürünlerin yurtdışı satışının engellenmesine dahi yol açabilir. Düşünün, başka ülkelerin haksız desteklerle ürettiği ürünlerinin ülkemize girmesini biz ister miyiz, izin verir miyiz? Biz akıllıyız da başkaları aptal mı? Onlar da izin vermez. 

Rekabet terbiyeciliğini ve bilinçsiz rekabet derslerini bırakın.
#Rekabetin #olduğu #bellidir #çarpıtılmamalıdır
Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
Dr. Zeki Dönmez
Dr. Zeki Dönmez
Asiye nasıl kurtulur?
01 Ocak 2013
Dr. Zeki Dönmez
Dr. Zeki Dönmez
Terminal dışı varış-kalkış...
26 Şubat 2013
Yorumlar (0)
banner117
5
kısa süreli hafif yoğunluklu yağmur
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 28 71
2. Fenerbahçe 28 68
3. Samsunspor 29 51
4. Beşiktaş 28 48
5. Eyüpspor 29 47
6. Başakşehir 28 42
7. Göztepe 28 39
8. Gaziantep FK 28 39
9. Kasımpaşa 29 39
10. Antalyaspor 29 39
11. Trabzonspor 28 36
12. Konyaspor 29 34
13. Rizespor 28 34
14. Bodrum FK 29 33
15. Kayserispor 28 33
16. Sivasspor 29 31
17. Alanyaspor 29 31
18. Hatayspor 28 19
19. A.Demirspor 28 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 32 63
2. Karagümrük 32 59
3. Erzurumspor 32 54
4. Gençlerbirliği 32 54
5. İstanbulspor 33 52
6. Bandırmaspor 32 52
7. Keçiörengücü 33 48
8. Iğdır FK 33 48
9. Amed Sportif 33 48
10. Ahlatçı Çorum FK 32 47
11. Ümraniye 32 46
12. Esenler Erokspor 32 45
13. Boluspor 32 45
14. Pendikspor 32 42
15. Sakaryaspor 32 42
16. Ankaragücü 32 38
17. Manisa FK 33 38
18. Şanlıurfaspor 33 37
19. Adanaspor 32 27
20. Yeni Malatyaspor 32 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 31 73
2. Arsenal 31 62
3. Nottingham Forest 31 57
4. Chelsea 31 53
5. Newcastle 30 53
6. M.City 31 52
7. Aston Villa 31 51
8. Fulham 31 48
9. Brighton 31 47
10. Bournemouth 31 45
11. Crystal Palace 30 43
12. Brentford 31 42
13. M. United 31 38
14. Tottenham 31 37
15. Everton 31 35
16. West Ham United 31 35
17. Wolves 31 32
18. Ipswich Town 31 20
19. Leicester City 31 17
20. Southampton 31 10
Takımlar O P
1. Barcelona 30 67
2. Real Madrid 30 63
3. Atletico Madrid 30 60
4. Athletic Bilbao 30 54
5. Villarreal 29 48
6. Real Betis 30 48
7. Celta Vigo 30 43
8. Real Sociedad 30 41
9. Rayo Vallecano 30 40
10. Mallorca 30 40
11. Getafe 30 39
12. Sevilla 30 36
13. Osasuna 30 35
14. Valencia 30 34
15. Girona 30 34
16. Espanyol 29 32
17. Deportivo Alaves 30 30
18. Leganes 30 28
19. Las Palmas 30 26
20. Real Valladolid 30 16