Levent Birant: 2020 yılını kaybettik

Gürsel Turizm, Efe Tur, İzmit Seyahat ve Öz Emniyet Turizm Yönetim Kurulu Başkanı Levent Birant, salgın sürecinde yaptıkları çalışmaları, aldıkları önlemleri, taşımacılık sektörüne yansımaları ve geleceğe yönelik öngörülerini paylaştı.

Korona virüs tüm dünyayı etkisi altına alırken, ekonomideki yarattığı olumsuzluk her geçen gün büyüyor. Türkiye’de seyahatlere yapılan kısıtlamaların ardından taşımacılar da bu zor günlerin bir an önce bitmesini bekliyor. Biz de mevcut durum ve geleceğe yönelik sektörün önde gelen isimlerinden değerlendirmeler almaya devam ediyoruz. Personel ve okul taşımacılığı alanının en önemli şirketleri arasında yer alan Gürsel Turizm’in ve şehirlerarasında faaliyet gösteren Efe Tur, İzmit Seyahat ve Öz Emniyet Turizm’in Yönetim Kurulu Başkanı Levent Birant ile sosyal mesafe kuralına uyarak telefonda görüştük.

19 bin öğrenci servis aracı parka çekildi 

Levent Birant öncelikle mevcut durumu değerlendirdi ve öğrenci taşımacılığına yönelik açıklamalarda bulundu: “Örgün eğitim veren bütün okullar, bunlara üniversiteler de dahil, Haziran’a kadar kapandı. Haziran’a kadar kapanması demek Ekim’e kadar kapandı anlamına geliyor. Şu an için birinci ölçekte en çok etkilenen taşıma alanı oldu. İlkokul, ortaokul ve liselerle ilgili gelişme Nisan sonunda belli olacak. Şu an kapalılık uzayacak gibi görünüyor. Ama başlarsa farklı senaryolar gelişecek. Başlamazsa daha farklı bir senaryo olacak. Özel okullar ve kamu okullarında toplanan ücretlerin ne olacağı konusu en can alıcı nokta. Öğrenciler eğer yeni eğitim döneminde aynı okula devam edecekse bir mahsuplaşma olacak, devam etmeyen öğrencilere yönelik ise ücret iadeleri söz konusu olacak. Öğrenci taşımacılığı alanında çalışan araçlara Mart ayı için yüzde 50 ödeme yapılacak, çünkü 16 Mart’ta eğitime ara verildi. ‘Firmalar paraları alıyor tedarikçilere vermiyor’ yönünde bazı görüşler dile getiriliyor. Bu kesinlikle söz konusu değil. Toplanan paralar bizde. Emaneten bizde duran paralar, okul yönetimi ve aile birliğinin alacağı karar sonrasında şoförlere ancak ödenebilir. Yoksa veli onaylamadığı takdirde bizim bu paraları şoförlere ödememiz söz konusu olamaz. Dolayısıyla tedarikçiler bekleyecek. Biz okul yönetimleri ile temas halindeyiz. Okullar da kendi öğrencisinden aldığı ücretler konusunda ne yapacaklarını bilmiyorlar. Tahmin ediyorum, bir iki hafta içinde bu durum netleşir. Okul taşımacılığı alanında şu anda çok ciddi bir araç parkı boşa çıktı. Okul taşımacılığında benim tahminime göre İstanbul genelinde 66 bin servis aracından 19 bin kadarı şu anda parklarda bekliyor. Bu da toplam parkın yüzde 30’unu oluşturuyor.” 

Nisan’da gelecek yılın planı çıkardı 

Okullara yönelik bir sonraki eğitim-öğretim döneminin planlamalarının Nisan ayında yapıldığına dikkat çeken Birant, “Yeni dönemle ilgili öğrenci kayıtları Nisan ayı içinde netleşmeye başlıyordu ve taşımacılar da yeni dönemle ilgili tahsilatları Nisan ayından itibaren almaya başlıyordu. Şimdi bu da söz konusu değil. Mayıs ve Haziran ayında salgının azalacağı konuşuluyor. Belki o süreç sonrasında çalışma sistemi de belli olacaktır. Ama görünen şu ki, 2020 yılını kaybettik” dedi.  

Ödemeleri öteliyor ya da ödemiyorlar 

Personel taşımacılığı alanında minumum seviyede bir hizmet sürecinin olduğunu belirten Levent Birant, “Beyaz yakalı çalışanlar evden çalışma sistemine geçtiler.  66 bin servis aracının 20 bini beyaz yakalı personele yönelik hizmet veriyordu ve bunlardan da 15 bin kadarı parka çekildi. Okul ile bakıldığında şu anda 35 bin dolayında servis aracı boşta bekliyor. Geride kalan mavi yakalılar noktasında toplam parkın yüzde 55’lik bölümünde bazı fabrikaların üretimlerini durdurmaları ile boşa çıkan araçlar oldu. Yani toplam parkın yüzde 25 civarı çalışabiliyor, yüzde 75’i boşa çıkmış durumda. Ödeme noktasında çok kurumsal, güçlü firmalar vadelerde ötelemeler yapıyor, ödeme yapmayanlar da var. Bu tarafta çok ciddi tahsilat yapabilme sıkıntısı yaşıyoruz” dedi.

Şehirlerarasında durum daha vahim

Şehirlerarası yolcu taşımacılığı alanında durumun daha da vahim olduğunu belirten Birant, “Sistem yasal olarak durdu. İki haftaya yakın kapasite yüzde 50’ye indirildi. Kış mevsimiyle birlikte zaten yolcu da azdı, artık tamamen durduruldu. Yazıhaneler, terminaller, ofisler, servis araçları tamamen stop etti. Salgın şehirlerarası tamamen vurdu. 2018 yılında bir döviz krizi yaşadık. 2019 yazını biraz iyi geçirdik. Tam toparlanıyoruz dediğimiz ve sezona hazırlandığımız süreçte bu salgın krizi ile karşılaştık. Önümüzdeki süreçte tedbirlerin devam edeceğini düşünüyorum. Ramazan Bayramı sürecinde açılsa bile kapasite sosyal mesafeyi korumak adına yüzde 50 olarak devam eder diye düşünüyorum.  Baktığımızda 2020 yılını yüzde 80’e yakın kayıp olarak görmek mümkün” dedi.

Şehirlerarasında yüzde 50 kapasiteyle çalışma şartı getirildiğinde firmaların bilet fiyatlarını da buna uygun hale getirdiğini belirten Birant, “Yüzde 50 kapasiteyle çalışma devam edecekse firmalar buna dikkat etmeli” dedi.  

Parklar ağzına kadar dolu 

Turizm taşımacılığı alanının da tamamen durduğunu ifade eden Levent Birant, “Biz turizm taşımacılığı alanında çok yoğun faaliyet gösteriyorduk. Çalıştığımız kurumların kongre, seminer, toplantı  gibi etkinlerinde taşımayı biz yapıyorduk.  Şu anda parklarımız ağzına kadar dolu. Yeni park alanları oluşturduk. Şoförlerimizi izne gönderdik. Hiçbir şoför arkadaşımızı işten çıkarmadık. Bizim grupta 1600 SSK’lı çalışanımız ve 6000 bine yakın da tedarikçimiz var. 1600 SSK’lı çalışanımızdan birini dahi işten çıkarmadık. Kısa dönem çalışma ödeneği başvuruları yapıldı, biz de destek veriyoruz. Son olarak 3 ay işçi çıkarma yasağı geldi. Sırt sırta verdik çalışanlarımızla, kendi imkanlarımızla krizi en az hissettirerek, süreci atlatmaya çalışıyoruz. Turizm tarafında Haziran sonrasında belki biraz hareketlenme olabilir. Avrupa’da, Amerika’da salgında yaşanan kayıplarda korkunç rakamlar var. Biz sanki daha başındayız. İnşallah böyle gider ve bir değişiklik olmaz ve böyle atlatırız” diye konuştu.

TOBB ve İTO üzerinden taleplerimizi ilettik

Taşımacılık alanına yönelik desteklerle ilgili talepleri TOBB ve İTO üzerinden yetkililere ulaştırdıklarını da belirten Levent Birant, “Temaslarımız devam ediyor. D1 yetki belgeli şehirlerarası firmaların kesinlikle en son üçer aylık sefer ortalamalarına bakılarak en az bir yıllık cirolarının yüzde 10’u kadar işletme destek kredilerinin acil çıkması gerekiyor. Bu hafta, bu talebimizi yine ilettik. Kısa dönem çalışma ödeneği tamam, belediye ile olan kiralarımız tamam, ama özel terminallerimizin kira durumu var. Buraların kiralarının bir şekilde belgeleri ile çıkarılıp destek sağlanması gerekiyor. Çünkü bu durum birkaç ay sürecek ve gelir elde edilemeyecek. Gelir elde edilemeyen bir ortamda giderler nasıl karşılanacak? Burada da bir desteğe ihtiyaç var. Motorlu Taşıtlar Vergisi noktasında bir iyileştirme, trafik sigortası ve kaskolarla ilgili sürecin durdurulması, aktif çalışma başlayınca sürenin işletilmesi gibi taleplerimiz oldu. Ayrıca köprü geçişleri ve otoban ücretlerine yönelik bir düzenlemeyle, belki en az 3 ay bir imkan tanınması gerekiyor” dedi. 

Araçların tekeri dönmedi 

2020 yılına en az 150 araçlık bir yatırım hedefi ile girdiklerini de belirten Levent Birant, “Mercedes ile 80 araçlık anlaşma yaptık. 20 adedini teslim aldık. 20 adet Otokar Sultan araç aldık. Araçların daha tekerlekleri dönmeden parka çekmek zorunda kaldık. 2020 bütçesini yeniden revize etmek gerekiyor. 2021 yılına yönelik tahminlerde bulunmak şu süreçte hiç mümkün değil. En son, 1918 yılında yaşanan salgının ardından ilk defa böyle bir durumla karşı karşıyayız. Taşımacılık şöyle bir düzende olur demek çok zor. Borcu olanlara Allah yardım etsin” dedi. 

Temizlik maliyeti üç kat arttı 

23 Mart itibariyle evden çalışma sistemine geçtiklerini ifade eden Birant, “Merkez çalışanlarımız evden çalışıyorlar. Şu anda devam eden projelerde kritik görevde olan ve şoför arkadaşlarımız sahadalar.  Onlara da çalışma koşulları açısından çok ciddi tedbirler aldık. Araçların temizliğine çok önem veriyoruz. Temizlik maliyetimiz üç katına çıktı. Çok şükür ki, 8 bin kişilik kadronun içinde bugüne kadar bir vaka olmadı. Sürücülerimiz alması gereken tedbirler konusunda çok ciddi eğitimden geçtiler. İş sağlığı uzmanlarımız ile birlikte çok ciddi hijyen uyguluyoruz. Çalışmalarımız, olağanüstü önlemlerle devam ediyor” dedi. ■ 

Bu Röportaj Taşıma Dünyası Gazetesi 6. sayfada yayınlanmıştır.