Selami Tan: Pandeminin acısını 3 yıl çekeceğiz

RÖPORTAJ: ERKAN YILMAZ

Esadaş Turizm, şehirlerarası karayolu yolcu taşımacılığının önde gelen firmaları arasında. 1983 yılında kurulmuş. 60’ın üzerinde otobüsün de bulunduğu Esadaş Turizm’in Yönetim Kurulu Üyesi Selami Tan ile görüştük. 
Mart ayından bu yana 9 aylık pandemi sürecinin ulaşım sektörüne çok büyük olumsuzluklar yaşattığını belirten Selami Tan, “Bu süreçte salgının kontrol altına alınması amacıyla seyahatlere yönelik kısıtlamalara gidildi. Daha farklı bir uygulama yapılabilir miydi diye düşündüğümüzde çok da bir şey söyleme imkanı olmuyor. Kısıtlama nedeniyle mağdur olan firmaların desteklenmesi yönünde bir çalışma yapılabilir miydi, ama ona da imkanlar yeterli değil. Bu yıl otobüsçü para kazanamadı, araçların modeli de eskidi. Çok zorlu bir dönem geçirdik. Haziran’dan sonraki aylarda da para kazanılmadı. Şimdi daha da zorlu bir kış sezonu var. Pandemi süreci yaza sarkarsa bunun sonuçları, çok daha ağır olacaktır. Şu halde bile sektör 3-4 yıl geriye gitti diyebiliriz. Herkes bu süreci sermayesinden yiyerek geçirdi. Buradan kendisini kurtarabilecek, borçlanmadan 2022’ye geçebilecek firmalar şanslı bence. Ancak birçok firmanın sıkıntı yaşayacağını ve bazı firmaların da aramızdan ayrılabileceğini göreceğiz. Bu çok üzücü. Çözüm var mı, denirse şu an için bir çözüm de yok” dedi. 

15 araçlık yatırım hedefi 

2019 yılının birçok firma gibi Esadaş Turizm için de iyi geçtiğini ve 2020 yılına yönelik bu beklentiler doğrultusunda 15 otobüs yatırım planı yaptıklarını belirten Selami Tan, “Pandeminin hemen öncesinde, Şubat ayında 15 araçlık yatırımın ilk adımını attık ve 10 adet Mercedes otobüs aldık. Bu araçları daha yürütmeden pandemi başladı. Geri kalan 5 adetlik alımı iptal ettik. Araçlarınız sefere çıkmadığı için para kazanılmıyor. Para kazanılmadığı için de yerimizde saymış oluyoruz. Bu süreçte hemen önlem olarak zarar edebileceğimiz seferleri azalttık. Filomuzdaki araç sayısı azalmadı, ancak araçları çalıştırmayarak zararın büyümesini önlemiş olduk. Esadaş Turizm 37 yıllık bir geçmişe sahip, sermayesi güçlü bir şirket. Prensipler şirketimiz için çok önemli. Ancak şu bir gerçek; hazıra dağ dayanmaz. Lojistik sektörü hareketli bir dönem geçirirken yolcu taşımacılığının zararı çok büyük oldu” dedi. 

2021 hala belirsiz 

2021 yılına yönelik belirsizliğin devam ettiğine dikkat çeken Tan, “Şu an aşı çalışmaları hızlanıyor. Herkesin aşılanması gerekir ki, bu pandemi kontrol altına alınabilsin. Bu da önümüzdeki yılı da belirsiz hale getiriyor. Eğer salgın yazın da devam eder, sezon kısıtlamalarla geçerse bunun sonuçları çok daha ağır olacaktır. Ama inşallah bu süreci atlatabiliriz. Ancak şu net: pandemi bugün bitti denilse bile sektörün yaralarını sarması en az 3 yılını alacaktır” dedi.

Maliyetleri daha iyi yönetme süreci

Pandeminin sektörde de değişimi getireceğini belirten Selami Tan, “Maliyetleri daha iyi yönetme süreci başlayacak. Birçok hizmet unsurundan tasarruf etmek gerekecek. Araç içi ikramlar, koltuk arkası ekranlar, şehiriçi yazıhaneler azalırken biletlerin daha çok dijital ortamda satılmasının önemi artacak. Daha az personel ile çalışma yöntemleri aranacak. Herkes masrafı kısmanın yolları aramaya başladı bile, birçok firma şehiriçi yazıhanelerini kapattı” dedi. 

Pandeminin sektörü yine de bir araya getirmediğini, çok ağır bir rekabet ortamı oluştuğunu belirten Selami Tan, “Şimdi siz 2020 model otobüsle sefer düzenliyorsunuz, rakibiniz sizin karşınızda 2010 model ile yer alıyor ve sizden çok daha aşağıda bilet fiyatı kesebiliyor. Ben 20 lira değil, 10 lira kazanayım deyip hareket ediyor. Bu da sektördeki sistemi bozuyor. Şu an Erzurum-İstanbul arasında bilet fiyatı 180 TL olarak gözüküyor ama 150, 140, hatta 130 kesen oluyor. Bu doluluk oranlarında 150 lira ile para kazanılması mümkün değil” dedi. 

Kötü günler için…

Pandeminin en önemli öğretisinin “ak akçe, kara gün içindir” sözü olduğunu vurgulayan Selami Tan, “Her zaman bir birikime sahip olmanız gerekiyor. Tüm birikimlerinizi yatırarak hareket etmemelisiniz. 100 liraya sahipseniz, 50 lirasını kötü gün için korumak zorundasınız. Bunu anladık. Neyin ne olacağını artık kimse bilemiyor” dedi. 

Kamunun desteği

Kamunun ve yerel idarenin bölge firmalarına sahip çıkması gerektiğini belirten Tan, “Benim düşünceme göre, yerel idareler yolcu taşıma hizmetinde, havalimanı transferlerinde bölge otobüsçülerini kullanabilirler. Bu, atıl kapasiteyi kullanmak adına da bu önemli bir adım olabilir” dedi. 

Belgelerin birleştirilmesi 

Belgelerin birleştirilmesine yönelik Bakanlığın bir çalışma başlatmasının memnuniyet verici olduğunu belirten Selami Tan, “Taşıma Dünyası’nda okudum bu haberi. Bence çok doğru bir adım. D1-D2 belgelerinin ayrılmasının ne kadar zarar verdiğini herkes gördü. Bence sadece D1-D2 tarafında değil, diğer belgeler de birleşmeli. Hatta belge fiyatlarının yükselmesinden şikayet etmeyelim. Daha da yükselsin. Küçük maliyetlerle, büyük rekabet ortamının bitmesi gerekiyor artık” dedi. ■