Yalçın Şahin: Bu kriz otobüsçüye hesap öğretti

Sektördeki meslek örgütlerinin her toplantısına, etkinliğine önemli destek veren aynı zamanda sektör mensuplarının da çok yakından tanıdığı ve sevdiği bir isim olan MAPAR Yönetim Kurulu Başkanı Yalçın Şahin ile bir araya geldik. Bütün yaşanan ekonomik zorluklara ve sıkıntılara rağmen yatırım yapmaktan geri kalmayan MAPAR, müşterileriyle kurduğu iyi diyalog ve kaliteli hizmetin ödülünü de almayı başarıyor. Son 10 yıldır MAPAR, MAN Kamyon ve Otobüs ve Tic. AŞ servisleri arasında zirvedeki yerini koruyor. MAPAR, 2019 yılının ilk 6 aylık dönemindeki çalışmalar ile yine birincilik ödülünün sahibi oldu.

Bu krizi ayıran tek nokta…

Yalçın Şahin ile sektöre yönelik beklentilerini ve çalışmalarını içeren güzel bir söyleyişi gerçekleştirdik. Söyleşimizin giriş bölümünü de uzun bir süredir birinci gündem olan ekonomik kriz oluşturdu. MAPAR Yönetim Kurulu Başkanı Şahin, yaşanan ekonomik krizin daha öncekilerinden farklı yönlerinianlatarak başladı konuşmasına: “Ticari hayatımızda birçok kriz gördük. 1994 ve 2001 krizleri bunlar arasında en çok öne çıkanları. Ancak yaşadığımız bu krizi diğerlerinden ayıran tek bir nokta var: Eski krizlerde derdik ki; malım var, malımı sattım mı, krizden çıkarım. Ama ne yazık ki, bu krizde mal da para etmez vaziyette. 40-50 yıllık süreçte, her dönemde arsanın veya mülkün para etmediğini görmedik. Şu anda 10 liralık arsanızı 8’e satarım diyemiyorsunuz, 5 lira bile etmiyor. Diğer krizlerden ayıran tek nokta bu. Konuta ve arsaya öyle fazla para yatırıldı ki, satışa çıktığında para etmiyor. Daha düne kadar Çorlu’da 72 dönüm arsaya 30 milyon dolar istenirken, bugün 12-13 milyon dolar isteniyor ama onu da veren yok.” 

Erkan Yılmaz, Yalçın Şahin ile röpartajı Hıdır Usta İkitelli merkezinde gerçekleştirdi.

Faizlerin düşmesi gerekiyor 

Otobüs sektörünün ekonomik krizden etkilenmesine yönelik değerlendirme de de bulunan Yalçın Şahin,“Ekonomik bozulma ile birlikte faizler çok yükseldi. Sektörde de otobüs satışı azaldı. Azalmak zorundaydı. Son beş yıldır bir pompalama vardı. Büyük otobüste 1200-1600 adetler bana göre doğru değildi, doğrusu 600-800 adetti. Şimdi sırtımızdaki yükü atıyoruz, atmamızda lazım. Otobüsçülük sektörü hiçbir zaman bu faizleri ödeyemez. Bir otobüs doğru finansmanla birlikte aylık 10–12 bin TL para kazanır, bu da yıllık 200-240 bin TL yapar. Şu anda döviz kurunda ise edeceği para 40 bin Euro. Otobüsçü araç almak için geldiğinde ona soruyoruz, nasıl ödeyeceksin. Yüzde 20’sini ödeyebilirim dediğinde ‘alma kardeşim’ diyebiliyoruz. Şu anda yüzde 50 peşinatla bile alsa kalan borcu başka bir yerden geliri yoksa bu faizlerle ödeyemez. Tek amaç satmak değil. Alanda batar, satar da. Biz bu yıl 4 dolayında sıfır araç sattık. Ama ikinci el işi çok yaptık. Beklediğimizin de üstünde iş hacmi oldu. Bu yıl 150’e yakın ikinci el sattık ve para da kazandık. İkinci el otobüsler kıymetlendi. Ana üreticilerin ikinci el birimlerinde otobüs kalmadı” dedi. 

Otobüsçü hesap yapıyor artık

“Haksız rekabet olmaz ve doğru bilet fiyatları ile çalışılırsa otobüsçüler hayatlarındaki en iyi parayı kazanacaklar” açıklamasını yapan Yalçın Şahin, “Bu yıl Kasım ve Aralık ayında bile otobüsçü iş yapar. Sadece üretici firmalar ve bizler araç satamayız. Ama otobüsçülük gerçek olması gereken noktaya yavaş yavaş gelmeye başladı. Bu kriz, bence otobüsçüye fayda sağladı. Hesabını bilmiyordu, batıyordu. Otobüsçü doğru maliyet hesaplaması yapamıyordu. Ama artık hesabını bilenler gelmeye başladı. Daha doğru sefer planlaması yapmaya başladı. Sektördeki 2+1 otobüsler filoların yüzde 80’inine ulaşmıştı ama burada da trend artık tekrar 2+2’ye dönmeye başladı. 10 yolcu yolcu kaybı büyük kayıptı” dedi

Rekabetin şiddeti yatırımı engelledi

Bu yıl beklentilerin turizm taşımacısının araç alması yönünde olduğuna ancak bu beklentinin de gerçekleşmediğine dikkat çeken Yalçın Şahin, “Orada da inanılmaz bir rekabet ortamı var. Turizmci de gördü ki, para çok pahalı bir değer. Turizmci de bu yıl sıfır araç yerine ikinci ele yatırım yaptı. Şu anda piyasa da 2012-2013-2014 ikinci el otobüs bulunamıyor. Bu modeller çok değerlendi. Muazzam bir turist girişi var ama yine fiyatlar doğru yerde değil. Herkes günü kurtarıyor” dedi.

ZF ve TEMSA yatırımı 10 milyon TL 

Yaşanan olumsuzluklara rağmen MAPAR’ın otomotiv alanına yönelik yeni yatırımlar yaptığına dikkat çeken Yalçın Şahin, “Daha doğru adımlar atmaya çalışıyoruz. Her yaptığımız doğru diye bir şey de yok.Elimizden geldiği kadar sektörü dinliyoruz, analiz ediyoruz. Körü körüne gitmemeye çalışıyoruz. Bu dönemde ZF yetkili servisi olduk. Bu işbirliğinden çok memnunuz. 5 milyon TL yatırımla, Türkiye’ye ilk defa ZF’nin test cihazını getirdik. Çok iyi bir tesis kurduk. Hizmetimiz başladı. İşimize yaptığımız yatırımdan hiçbir zaman korkmadık. Bazen krizler avantajlar doğurur. Var olan bünyeyi büyütüp, yürütebilmek adına eksik gördüğünüz ve size artı sağlayabilecek adımları atmak zorundasınız. Temsa işbirliği de bu yönde oldu. Mitsubishi Fuso  Canter ile birlikte Temsa’nın üretimini yaptığı tüm araçların (Prestij, Safir, Maraton) servis hizmetini verir ve yedek parça satışını yapar hale geldik. Temsa içinde 5 milyon TL yatırım yaptık. İki yatırım için yaklaşık 60 kişilik bir istihdam oluşacak. Ben her zaman söylerim; birinci yıl yaptığımız yatırım kendisini kurtarsın yeter, ikinci yılda kendisini gösterir zaten” dedi.

Otobüsler hayata dönüyor

MAPAR’ın bu zorlu ekonomik ortamda otobüslere yeniden bir doğuş imkanı sağladığını belirten Yalçın Şahin, “Çok önemli bir adım attık ve eski otobüslerin yeniden hayata dönüşüne imkan veren çalışmalar yaptık. Otobüsleri, fabrika çıkışı olmasa bile, ona yakın bir şekilde toparladık ve kullanıma sunduk. Eski otobüsler de değerlendi. 70 kadar otobüs yaptık. Alanlarda çok memnun. Bizde memnunuz. Hem sektöre katkı sağladık hem para kazandık. Biz yaptığımız işi doğru yapan bir markayız” dedi.

10 yıldır servis birincisi 

Servis birinciliğine yönelikdeğerlendirmelerde de bulunan Yalçın Şahin, “32 servis arasında her yıl iki kere 6 aylık periyotlar halinde değerlendirmeler yapılıyor. 2009’dan beri birinciliği kimselere kaptırmıyoruz. Burada müşteri memnuniyeti, servis girişi, müşterilere yapılan geri dönüşler, yedek parça satışı gibi yaklaşık 25 dolayında kriter var. Bu kriterlerin hepsinde MAPAR olarak son 10 yıldır zirvedeyiz. Bir diğer önemli sonuç da 5 yıl üstü üste Bursa ve İzmir servisimiz birinci ve ikinci sırada yeralıyor” dedi.

2018 endişelendirdi

En çok endişelendiğim yıl 2018 oldu. Ben 2019’un böyle olacağını biliyordum ve öngörüyordum. Ben, gözümün gördüğünden korkmam, ama planlanmayan şeyler,bütçelendirmediğimiz şeyler geldi başımıza. Onlar bizi yordu. 2018 çok daha zor bir yıldı. 2019’a önlem ala ala geldik. Sektör düzelmeden yeni yatırım yapmayı kimseye tavsiye etmem. Şu an yeni yatırım için doğru bir zaman değil. İkinci el alsınlar. 

Firmalarda 200 otobüs 

200 civarında otobüsü firmalara kiraya verdiğini belirten Yalçın Şahin, “Şu anda para kazanamıyoruz. Buraya bağladığımız paraya değecek bir kazanç yok. Bundan dolayı giderek küçülüyoruz. Sözleşmesi biten aracı satıyoruz” dedi..

Olumsuz senaryolar 

Olumsuz senaryolar çizmeyi hiç istemediğini ancak konuşulanlar arasında bir dip yapılabileceğini söyleyenler olduğunu belirten Yalçın Şahin, “Ekim ayı ve 2010 Nisan ayı arasında bir dip daha yapılabileceği söyleniyor. İnşallah bu gerçekleşmez. Şimdi yeni krediler verilmesine yönelik çalışmalar yapılıyor. Bence faiz düşsün, kurlar çıksın. Benim görüşüm bu. Eğer bu şekilde devam ederse, konkordato isteyenlerin arasına lokomotif firmalar da katılacak. Bence kredilerin doğru firmalara verilmesi çok önemli. 2020 yılı da zor bir sene olacak ve bu krizin 2023’ten önce geçeceğine inananlardan değilim. 2021’in Haziran ayından itibaren yatay bir seviyeye geçebiliriz. Kimse 2020 ve 2021 çok iyi geçecek demesin” diye konuştu. ■