22.05.2017, 11:15

Tanımlar önemlidir

Her kanun ve yönetmeliğin bir tanımlar ve kısaltmalar maddesi vardır. Amaç ve kapsam maddesinden sonra üçüncü, bazen de dayanak maddesinden de sonra dördüncü madde olarak karşımıza çıkar. 
Buradaki kısaltmalar konusu pek problemli değildir. Metin içinde çokça geçen uzun ifadeleri kısaca anlatan ifadeler belirtilir. Örneğin, metinde çokça Türkiye Büyük Millet Meclisi ifadesi geçiyorsa, kısaltmalarda bunun yerine daha kısa bir ifade seçilir. Bu, bazen TBMM örneğindeki gibi harfli anlatım olabileceği gibi Meclis şeklinde de kısaltılabilir. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı yerine UDHB kısaltması kullanılabileceği gibi Bakanlık ifadesinin, bu bakanlığı göstereceği kısaltmalar da belirtilebilir.

Tanımlar…
Tanımların doğru olması kolay değildir. Kısaltmalardaki gibi neyin, neyi göstereceği değil, bir şeyin nasıl anlaşılacağı veya algılanacağı anlatılmaya çalışılır. Bu da zor bir iştir. Başkaları önemser mi, bilmem, ben çok önemserim. Hiçbir sakıncası olmasa bile bazı yanlışlar beni rahatsız eder. Benim açımdan, bu, öncelikle bir kalite ölçüsüdür. 

Taşıma mevzuatı
Karayolu Taşıma Kanununda ve Yönetmeliğinde de ‘tanımlar’ maddesi var. Bazıları kısaltma olsa da başlık, tanımlar diye atılmış. Kanunda başlangıçta yapılan yanlışları düzeltmek kolay değil. Yönetmelikse, farklı. Zaman zaman bir yönetmelik üzerinde değişiklik yapıldığı gibi yönetmeliğin tümüyle yenilenmesi de söz konusu olabiliyor. Ama benim eleştirdiğim yanlışlar nedense hep oluyor. 
Taşıma Kanununda, ‘şehirlerarası taşıma’ tanımı var. Normalde bunun iki şehir arasında yapılan taşıma olması lazım, ama değil. Tanımlanan şey, şehirlerarası taşıma değil, illerarası taşıma. Ama bu yanlışlık sürüp gidecek. Peki, Yönetmelik niye iyi tanımlardan oluşmasın. 

Tanım mantığı
Tanım, “bir kavramın niteliklerini eksiksiz olarak belirtme veya açıklama, tarif” olarak veriliyor TDK Sözlüğünde. Ben de “belirtilen kavramın algılanması, benzerlerinden ayırt edilmesi anlamındaki ifade” olarak belirtebilirim.

Eğer elmayı tanımlayacaksanız, yapacağınız tanım tüm elma çeşitlerini içermek zorundadır. Meyve tanımı yapılmış ise bu size kolaylık sağlar. “… şeklindeki meyve” deyiverirsiniz. Elma meyvesi, tatlı, mayhoş, ekşi, kırmızı, sarı, yeşil, küçük, büyük… olabilir. Siz, yapacağınız tanımda bunların hiçbirini dışarıda bırakmamalısınız. Tatlı, kırmızı, büyük elmayı sevebilirsiniz, ama ötekileri elma saymazlık edemezsiniz. Keza tatlı, kırmızı, büyük olmayan elmaların taşımalarda yolculara ikramını yasaklayabilirsiniz, ama bunu tanımla yapamazsınız. Sizin ikramını yasakladığınız elmalar da elma olmaya devam ederler ve tanım içinde kalmak zorundadırlar. Yasaklamayı tanımda değil, yönetmeliğin ikram veya ikram yasakları maddesinde yapabilirsiniz. 

Bazı yanlış örnekleri
Şu anda yürürlükte olan Yönetmelikteki tanımlarda yer alan bazı ifadeleri sıralamak istiyorum. Bir tanımda, ‘Yönetmelikteki şekil ve şartları ihtiva eden’ deniyor. Peki, şekil ve şartları ihtiva etmeyenler ne olacak? Onlar da tanım içinde kalıp, adı geçen şekil ve şartları ihtiva etme konusu ilgili maddede belirtilmelidir. 

‘Bakanlıkça düzenlenen’ denmiş. Peki, o belge Bakanlıkça düzenlenmese ne olur? Yine belge olur. Sadece geçersiz veya sahte olur, o kadar. 

Bir tanımda ‘uyulması zorunlu olan’ deniyor; galiba ücret veya zaman tarifesi tanımı. Uyulması zorunlu olanı tanımda belirtirsiniz, onun metin kısmında ne diyeceksiniz? Uyulmasının zorunlu olduğunu tekrarlayacaksınız. Orada, bunu zaten yazacağınıza göre tanıma niye koyuyorsunuz? Uyulması zorunlu olmadığında da o tarife, zaman tarifesi veya ücret tarifesi değil mi? 

Yönetmelikte hem düzenli sefer hem de tarifeli taşıma tanımlanmış. Burada, düzenli sefer tanımı var ise, tarifeli taşımanın özel tanımına gerek yoktur. Düzenli seferlerle yapılan taşıma dersiniz, olur biter. Hani meyveyi tanımlamışken elma tanımında bundan faydalanma misali. 

Yönetmelikte ara durak tanımı var. Ara durak tanımında ‘indirme-bindirme yapılabilen yer’ deniyor. Keza indirme-bindirme kurallarında ara durakta indirme-bindirme yapılabileceği ayrıca yazılı. En azından biri fazla değil mi? Bana göre, tanımdaki indirme-bindirme ifadesi gereksiz. 

Özel bir örnek
Yönetmelikte, ‘kalkış ve varışların bir terminalden yapılması esastır’ deniyor. Peki, bu terminalin yetki belgesi yoksa… Şöyle belirtelim: Biri belgeli, diğeri belgesiz iki terminal olsun. İkisi de kullanılabilir mi? Tabii ki, hayır. Yetki belgelisi varsa, o kullanılacak. Bunun, bu şekilde netleştirilmesi gerekir diye eleştirdiğimde o gün Bakanlıktan bana “yetki belgesi olmayanları biz terminalden saymıyoruz ki” dendi. Halbuki saymak zorundasınız. Bir terminal yetki belgesi almadığında yine terminaldir. Siz, kullanımını yasaklayabilirsiniz, o başka. Yetki belgeli terminalde yer olmadığında, idare, bir yer gösterecek. Gösterilecek yer de yetki belgesiz terminal olacak. Yani orası zaten bir terminal. 

Sigorta konusu…
Kötü de olsa, Taşıma Kanununda bir sorumluluk sigortası tanımı var. Bu Kanunun 18’inci maddesiyle ihdas edilen zorunlu karayolu taşımacılık mali sorumluluk sigortası deniyor. Aslında bu bir tanım değil, neyin kastedildiğini anlatan bir kısaltma. 18’inci maddeden başka maddeye geçse, kısaltma tanımının değişmesi gerekiyor. Niye? Üstelik Kanunda olduğu halde, bu sigorta uygulamada yok. Ama tanımda veya kısaltmada durmaya devam ediyor. 

Yanlış bir beklenti
Bir ara halk otobüsçüleri, “halk otobüsünün tanımı mevzuata girsin” diye ısrarcı oldular. Herhalde tanım sonucu kendilerine bir hak veya menfaat doğacağını düşünüyorlardı. Dileyim ki, şöyle bir tanım yaptık: Belediye ile yapılan sözleşmeye göre belediye otobüs hatlarında çalışan, özel mülkiyetli otobüs. Kötü bir tanım mı, hayır. Ama beklentileri karşılamadı. Yanlışlık tanımda değil, beklentide. Beklenti, tanımla değil mevzuatın ilgili maddelerinde talep edilen hakların verilmesiyle karşılanır. 

İyi bir mevzuatta bu türden detay gibi görünen hususlara dikkat edilmesi gerekir. Tabii, kaliteden, mükemmel işten yanaysanız. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 12 34
2. Fenerbahçe 12 29
3. Samsunspor 13 26
4. Eyüpspor 13 22
5. Göztepe 12 21
6. Beşiktaş 12 21
7. Sivasspor 13 18
8. Başakşehir 12 16
9. Rizespor 12 16
10. Gaziantep FK 12 15
11. Kasımpasa 13 15
12. Konyaspor 13 15
13. Antalyaspor 12 14
14. Trabzonspor 11 12
15. Kayserispor 12 12
16. Alanyaspor 12 11
17. Bodrumspor 13 11
18. Hatayspor 12 7
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 13 26
2. Bandırmaspor 13 25
3. Karagümrük 13 24
4. Erzurumspor 13 22
5. Igdir FK 12 21
6. Boluspor 13 21
7. Ahlatçı Çorum FK 13 20
8. Ankaragücü 13 19
9. Esenler Erokspor 13 18
10. Keçiörengücü 13 18
11. Şanlıurfaspor 13 18
12. Ümraniye 13 18
13. Gençlerbirliği 13 18
14. Pendikspor 13 18
15. İstanbulspor 13 17
16. Manisa FK 13 17
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 13 14
19. Adanaspor 13 8
20. Yeni Malatyaspor 13 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 12 31
2. M.City 12 23
3. Chelsea 12 22
4. Arsenal 12 22
5. Brighton 12 22
6. Tottenham 12 19
7. Nottingham Forest 12 19
8. Aston Villa 12 19
9. Newcastle 11 18
10. Fulham 12 18
11. Brentford 12 17
12. M. United 12 16
13. Bournemouth 12 15
14. West Ham United 11 12
15. Everton 12 11
16. Leicester City 12 10
17. Wolves 12 9
18. Ipswich Town 12 9
19. Crystal Palace 12 8
20. Southampton 12 4
Takımlar O P
1. Barcelona 14 34
2. Real Madrid 13 30
3. Atletico Madrid 14 29
4. Villarreal 13 25
5. Athletic Bilbao 14 23
6. Osasuna 14 22
7. Girona 14 21
8. Mallorca 14 21
9. Real Betis 14 20
10. Real Sociedad 14 18
11. Celta Vigo 14 18
12. Sevilla 14 18
13. Rayo Vallecano 13 16
14. Leganes 14 14
15. Getafe 14 13
16. Deportivo Alaves 14 13
17. Las Palmas 14 12
18. Valencia 12 10
19. Espanyol 13 10
20. Real Valladolid 14 9