23.03.2015, 16:52

Taşımada rekabetin arttırılması

Ülkemizde yönetime gelen iktidarların ekonomik tercihi rekabetçi serbest piyasa ekonomisi yönünde olmuştur. Buna aykırı görüşler ifade edilmişse de yönetime gelememişlerdir. Bazıları da kendilerinin de faydalandığı rekabeti, kendi faaliyetlerine ilişkin alanlarda zararlı görmüşler ve verimlilik, ülke kaynaklarının korunması gibi gerekçelerle kendi faaliyetlerindeki rekabetin engellenmesini talep etmişlerdir. Bunlar bugüne kadar sonuç vermemiştir. 

Bir mal veya hizmetin önceki miktarda, önceki kalitede ve eski üreticiler tarafından üretilmeye devam edilmesi mümkün değildir. Gelişen ülkemiz daha iyi kalitede, daha fazla miktarda mal veya hizmeti gerektirmekte, tüketiciler de bunlara daha iyi koşullarda sahip olmayı istemektedirler. Diğer taraftan aynı alanda faaliyet göstermek isteyen yeni girişimcilerin hakları da görmezden gelinemez. 

Rekabet Kanunu 
Belirlenen ekonomik tercih doğrultusunda piyasada tam bir rekabet ortamının geçerli olabilmesi için 4054 Sayılı Rekabetin Korunması Kanunu çıkarılmıştır. Bu Kanun kapsamında Rekabet Kurumu ve Rekabet Kurulu oluşturularak Kanuna aykırılıklar önlenmeye çalışılmaktadır. Bu kapsamda Rekabet Kurumu’nun rekabete aykırılık içeren mevzuatı ele alması çok yerindedir. Nitekim bu inceleme sonucunda pek çok mevzuatta rekabete aykırılık tespit edilmiştir. Rekabet Kanunu’nun verdiği görevle rekabeti sağlamaya çalışan
Rekabet Kurumu’nun bu faaliyetini engelleyen düzenlemeler bulunması, aslında kabul edilemez. Bunları bu kurumun iptal yetkisi olmadığına göre; TBMM’nin, ilgili bakanlıkların ve bunların yetkililerinin rekabete aykırılık teşkil eden düzenlemeleri ilk fırsatta gözden geçirerek bu ihlalleri önlemesi gerekir. 

İyileştirici bir eleştiri 
Yapılan çalışmayı büyük bir keyifle inceledim. Emeği geçenleri kutluyorum. Ancak bildiğim konularda bazı eleştirilerim de var. UDH Bakanlığı’nın, rekabete aykırı görülen taban-tavan ücret yetkisinin Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nde olduğu belirtiliyor. Aslında bu bir Karayolu Taşıma Kanunu hükmü. Keza rekabete aykırı bulunan UKOME Yönetmeliği’ndeki toplu taşıma, servis ve taksi ücreti belirleme yetkisi de Belediye Kanunu ile Büyükşehir Belediyesi Kanunları’nda yer alıyor. Çalışma bu yönde genişletildiğinde çok daha doğru ve çok daha geniş sonuçlara ulaşılacaktır. Belirtilen kapsamda taşımacılıkla ilgili alanlarda rekabeti sınırlayan pek çok düzenlemenin olduğu da görülecektir. 

Belediye mevzuatı 
Rekabet Raporu’nda yer alan belediye alanı yolcu taşımaları ile ilgili ücret tarifesi belirleme yetkisi, Belediye Kanunu’nun 15.p hükmünde yer alıyor. 15.f’de bununla ilgili. Keza Büyükşehir Belediyesi Kanunu’nun 7.f ve 7.p hükümleri de bununla uyumlu. Büyükşehir Belediye Kanunu’nda bu maddelerde yer alan yetkilerin kullanımında UKOME’ye görev veriliyor. 

Tartışmalı yetkiler
Adı geçen mevzuatta belediye ve büyükşehir belediyesi alanlarındaki servis, toplu taşıma aracı ile taksilere ilişkin olarak bazı yetkiler belirtiliyor: 
1: Bu türlerdeki taşıt sayıları 
2: Bu taşıtların bilet ve ücret tarifeleri
3: Zaman ve güzergahların belirlenmesi

Rapor, bu yetkilerden bilet ve ücret tarifesi belirlenmesi hususunu rekabete aykırı görmüş. Aslında diğerleri de bu kapsamda olmalı. Bu düşüncemi okuyanlar, “bunlar rekabete açılırsa ortalık karışır” diyeceklerdir. Aslında hiçte öyle değil. Başka ülkelerde bunun örneklerini görüyoruz. 

Servislerde durum
Personel ve öğrenci taşıtlarının sayı ve ücret yönünden serbestleştirilmeleri, hiçbir problem yaratmaz. Bunlar önceden yapılacak sözleşmeye göre çalışacak ve iş bulanlar trafiğe çıkacaktır. İşe çıkma şimdiki gibi servis saatinde olacaktır. Belediyeler ve diğer idareler çalışma saatlerini ve yolların taşıtlarca kullanımını her tür taşıt için ayrı ayrı veya ortaklaşa düzenleme hakkına zaten sahiptirler. 

Taksilerde durum
Her taksinin ücret belirlemesi şüphesiz ki, kabul edilemez. Bu  durum taksimetre öncesi ilkel dönem olur. Ancak taksiler sarı, yeşil, kırmızı gibi gruplara ayrılıp her grup rekabet gereği belirleyeceği ve ilan edeceği tarifeyi uygulayabilir. Tabiî ki buna geçişin bazı zorlukları olacaktır. Şu da düşünülmeli ki gruplaşan taksiler, aynı yolda ve aynı noktada birden fazla yer almayacak ve ortalık taksi seline dönmeyecektir. 

Toplu taşıma araçları
Bu kapsamda belediye otobüsleri ve minibüsler akla gelir. Bunların da gruplandırılarak farklı tarifeler uygulamaları zor da olsa mümkündür. Ayakta yolcu almayan, ekspres, televizyonlu, ikramlı lüks servisler gibi. Bunun ötesinde mevcut minibüs anlayışının artık taşımacılıkta yeri olmamalıdır. 

Grup turizm taşımaları 
Aslında bunlara ilişkin bir yetki mevzuatta yer almıyor. Buna rağmen izin yetkisi belediyelerde. Ücrete ilişkin bir yetkinin belki de unutulmuş olması gayette yerinde. Zira hiçbir müdahaleye gerek yok. Keşke servisler de bunlar gibi unutulmuş olsaydı.

Demiryolu ve denizyolu 
Yukarıda kentiçi karayolu yolcu taşımaları ele alındı. Bunun kentiçi ve dışı demiryolu ile denizyolu boyutu da var. Bunlarda rekabet için yeterli sayıda farklı taşımacı olması ve idarenin bunlara el atmaması gerekiyor. 

Tahditli taşıtlar 
Bu türden taşıtlar sayı ve ücret tarifesi yönünden belediye yetkisinde olduğu gibi sayının artırılamaması, azaltılamaması gibi rekabete tümüyle aykırı özel sorunları da var. Bu nedenle bunların tahdit yetkisinin kaldırılması, en azından bu gruba yeni taşıtlar eklenmeyerek sorunun büyümesine neden olunmaması asgari gerekliliklerdir. Bu konunun rekabet dışında diğer girişimcilerin haklarını kısıtlama gibi boyutları da bulunmaktadır. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Manisa FK 12 17
11. Esenler Erokspor 12 17
12. Ümraniye 12 17
13. Pendikspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Deportivo Alaves 13 13
16. Las Palmas 13 12
17. Getafe 13 10
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 13 9
20. Valencia 11 7