Terminallerin yeri ve sayısı

Terminaller otobüsçülerin gündeminden hiç eksik olmaz. Yeri, hizmetleri, ücretleri ile gündeme gelirler. İyi yerde olması, iyi hizmet vermesi ve düşük ücret istenmesi önemlidir. Ama İstanbul’daki gibi bazen anlaşılmaz sonuçlara ulaştıkları da olur. Ücretleri ve hizmetleri hiç de uygun olmayan, yerinin uygunluğu ise tartışmalı olan Bayrampaşa Otogarı, nedendir bilinmez savunulur durulur. Hatta yap-işlet-devret süresinin dolacağı 2019’dan sonra bile bu terminali kullanma arzuları dile getirilir. Anlaşılabilir gibi değil. Gelin bu konuya bir göz atalım. 

Toplu taşımanın önemi

Artan ulaşım taleplerinin getirdiği sorunların çözümü artık toplu taşımadır. Özel otomobil yerine toplu taşıma. Bunun karayolundaki karşılığı otobüs. Hava, denizyolu, demiryolları da çok önemli. Onlar da ulaşım talebini karşılayarak otomobile olan talebi azaltıyorlar. Ancak her hava ve deniz taşıtı toplu taşıma aracı değil. Özel uçakları ve yatları bu gruba koymamız mümkün değil. Hatta gelecekte kullanımları çok arttığında tıpkı özel otomobillerdeki gibi özel uçak ve yatlardan nasıl kurtulacağımız noktasına gelebiliriz. Bu nedenle toplu taşıma için taşıtın yeterli büyüklükte olması önemli. 

Gelişimin rolü

Toplu taşımanın yaygınlaşması; taşıma güvenliliği, çevreye etkisi, ekonomik ve hız gibi faktörlere bağlı. Bunların arasında araca kolayca binebilmek ve araçtan kolayca inebilip yerine ulaşabilmek çok önemli. Otobüse, uçağa, vapura, trene binebileceğiniz terminal istasyon, liman gibi yerlerin kolaylıkla erişilebilir yerler olması gerekli. Bunlar büyük ölçüde insanların tercihlerine göre oluşturulabilecek yerler. Tabii, deniz biraz farklı. Denizi her yere taşımak mümkün olmadığı için limanınızı mecburen deniz kıyısına kurmak zorundasınız. Burası şehrin uzağında olsa bile. Dünyanın birçok limanında insanlar liman ile şehir merkezi arasında başka vasıtalarla taşınıyorlar. 

Otobüs terminallerinde durum 

Otobüs terminallerinin yeri, projesi ve işletme konuları çok önemli. Bazıları trafiği düzenlemek adına terminalleri şehir dışına çıkarmayı savunur durur. Peki, bu terminale erişim nasıl olacak? Buraya erişim mevcut trafiğe ek bir trafik yaratmayacak mı? Üstelik şehir dışındaki terminale olan talep azalacağı için insanlar özel otomobil kullanımına yönelecekler. Şehirlerarasındaki trafik de yoğunlaşacak. Dolayısıyla terminallerin kolay erişilebilir yerlerde, yani şehrin merkezine yakın yerlerde -tabiî ki yollar uygun olmak kaydıyla- yapılması çok önemli. Hatta yürüme mesafesinde olması en istenen durum. Şehir dışına çıkarılma hali, mutlaka çok iyi kentiçi bağlantılarla doğru olabilir. 

Büyük şehirlerde durum

Büyük şehirlerde merkeze bir tek terminal yapmanız bile problemi çözmez. Şehrin uzak noktalarındaki insanların buraya erişmesinde problemler yaşanabilir. Bu nedenle tek çözüm birden fazla terminal yapılmasıdır. Doğu-batı, güney-kuzey terminalleri gibi… Peki, nüfus belirleyici mi? Birden fazla terminal yapılması için belirli bir nüfustan söz etmek mümkün değil. Bazen bir iki milyon nüfuslu yere bir terminal yeterli olabilirken bazen de olmaz. İstanbul’un nüfusu birkaç milyon dahi olsaydı bile en az iki terminal gerekirdi. Bu, onun coğrafi yapısıyla ilgili. Yani Asya ve Avrupa yakalarına birer terminal yapılmasını coğrafya zorunlu kılıyor.

İstanbul’un geleceği

İki yakada iki terminalin kullanımı nasıl olacak? Trakya’ya gidecek otobüsler Anadolu yakasındaki terminalden kalkıp Avrupa yakasına geçerek buradaki yolcularını alıp yollarına devam edebilirler. Akla uygun gelen bu. Anadolu’ya gidecekler de Avrupa yakasından kalkıp sonra Asya yakasındaki yolcularını alabilirler. Ancak bunun gelecekte mümkün olmayabileceğini söylemek gerekir. İstanbul’un kentiçi ulaşımındaki zaman ve yakıt kayıpları ve bunun getireceği maliyetler nedeniyle Trakya’ya gidecek taşıtların Avrupa yakasıdaki terminalden; Anadolu’ya gidecek taşıtların ise Asya yakasındaki terminalden hareket etmeleri gelecekte zorunluluk olacak. Buralara gelen yolcuların karşı yakaya geçmeleri dahi şehiriçine dağıtımları artık mutlaka başta raylı sistem olmak üzere toplu taşıma yöntemleriyle yapılacak. Tabii ki terminallere gerekli bağlantıların yapılması kaydıyla. Bu arada Asya ve Avrupa yakasındaki iki terminalin arasında da özel bir toplu taşıma bağlantısı, belki de ücretsiz servis işletilmesi bile düşünülebilir. 

Bir de şunu belirtelim ki, İstanbul’da iki yakada birer terminal zorunlu iken, bunun da yetmeyeceğini bu sayının gelecekte dört, beş, altı olması gerektiğini şimdiden düşünmeliyiz. Otobüsçüler artık Avrupa yakasındaki tek terminale olan alışkanlıklarından, bağlılıklarından vazgeçip geleceğe göre düşünmelidirler. Bilsinler ki havayolunda bile iki yakaya hizmet veren birer havalimanı var.

Herkese iyi haftalar diliyorum. ■