Ulaşım Ana Planı Ekseninde ve Trafik Güvenliği Bağlamında Otopark Yönetimi - 4

İstanbul Büyükşehir Belediyesi Trafik Müdürlüğü, kent trafiğinin sürücü, yolcu ve yayalar açısından daha güvenli hale getirmek için, sorumluluğunda olan yollarda, 2006 yılından itibaren Elektronik Denetleme Sistemleri’ni  (EDS) kurarak birçok konuda olduğu gibi bu konuda da Türkiye’de öncü belediye olmuştur. Trafikteki araçlara cezai işlem uygulama yetkisi olan Emniyet Genel Müdürlüğü (EGM) ile anlaşma sağlayarak EDS ile belirlenen ihlallerin polis memurları tarafından cezaya çevrilmesi yöntemiyle sistem çalışılmaktadır. 

Kentiçinde ulaşım sorunları

Bugüne kadar; yerel yönetimlerdeki organizasyon ve koordinasyon eksiklikleri, kentlerde gürültü kirliliği, hava kirliliği, altyapı sorunları, su kirliliği, imar planı-ulaşım ana planı kurulamaması ya da eşgüdümsüzlüğü ve ulaşım sorunları gibi önemli problemlere yol açmıştır.

Kentlerdeki ulaşım sorunlarının ana nedenleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

• Sürdürülebilir her ölçekte çok merkezli şehir planları oluşturulmaması

• Cazip ve kullanım kapasitesi yüksek bir toplu taşıma sisteminin kurulmaması

• Ulaşım altyapılarının (yol, kavşak ve otopark) kapasitelerinin yetersizliği

• Efektif bir trafik yönetim ve denetim sisteminin oluşmaması

• Sürücü, yolcu ve yayaların yeterli ulaşım bilincine sahip olmaması

• Kontrolsüz ve düzensiz nüfus artışının önlenememesi

• Yetki ve sorumluluk konusunda çok başlılık

• Projelerin, geleceğe yönelik bir bütün içerisinde ele alınıp, proje önceliğinin iyi seçilememesine yönelik insan kaynağı yetersizliği 

1. Otopark yeri etkinliğini artırmayı amaçlayan stratejiler

2. Park talebini azaltan stratejiler

3. Destek stratejileri

a - Otopark yeri etkinliğini arttıran stratejiler

Geleneksel park standartları, genellikle yoğun ve katı şekilde uygulanır. Etkinlik temelli standartlar ise daha uygun ve azalmış park desteği sağlamakta ve potansiyel problemleri çözebilmek için diğer yönetim stratejilerini kullanmayı teşvik etmektedir. Amaç; kent alanlarında, yoğun park desteğini azaltmak, alternatif yöntemlerin kullanımını desteklemek, daha çekici sokak alanları yaratmak, tarihi binaları korumak, diğer taşımacılık ve alan kullanım planlarını desteklemektir. 

• Anketlere dayalı bazı tahminlere göre, motorlu araç yolculukları yüzde 5 ile yüzde 10 arasında motorsuz taşımacılığa yönlendirilebilmektedir. 

• Park ücretleri ve diğer talep azaltma faktörleri otomobil yolculuklarını düşürürken, azalan yolculukların yüzde 10 ile yüzde 35’i yürüme ve bisiklet kullanımına yönelebilmektedir.

Var olan park alanlarının kapasitesini arttırmak, genellikle daha fazla alana ya da inşaata ihtiyaç duymadan yapılabilecek iyileştirmeleri içermektedir.

b - Otopark talebini azaltan stratejiler

Seyahat alışkanlıklarını değiştirerek ulaştırma sisteminin etkinliğini arttıran stratejiler bütünüdür. Faydaları:

• Yol ve park imkânları maliyetinden tasarruf

• Trafik azalması

• Tüketici maliyetinden tasarruf

• Gelişmiş seyahat imkânları

• Yüksek yol güvenliği

• Stratejik arazi kullanım amaçlarını destekleme

• Kirliliğin azalması

• Yaşanılabilir kent olgusunun oluşması

Ücretli otopark: Sürücülerin otopark hizmetleri için doğrudan ödeme yapması

• Bir otopark yönetimi stratejisi olarak  

• Talep yönetim stratejisi olarak

Fiyatlandırma Yöntemlerini Geliştirme: giriş kartı, zaman kodlu biletler, tekli boşluk sayacı, akıllı sayaçlar, ödeme noktası, ödeme ve ekran sayaçları, her boşluk için elektronik ödeme, zimmet kartı, taşıt içinde sayaçlar, görevli, park hizmetlisi, otomatik kontrollü giriş sistemi, otomatik taşıt belirleme, GPS teknolojisi 

Mali Teşvikler Sağlama: Yolcuların ve sürücülerin araç trafiğini azalttıkları ya da daha ucuz park imkânlarını kullandıkları için finansal açıdan kazançlı çıkmalarını ve ödüllendirilmelerini ifade etmektedir:

• Toplu taşıma sübvansiyonları

• Taşıt paylaşım uygulamalarının desteklenmesi

• Araç kullanımını bırakanların ödüllendirilmesi

Ayrı Park Yeri: “Ayrı park yeri” kavramı park alanlarının, bina arazisiyle birlikte doğrudan gelmesi yerine, ayrı ayrı satılması veya kiraya verilmesi anlamındadır. Örneğin bir kiracı, 2 park yeri hakkı olan bir daireyi aylık 1.000 TL’ye kiralamak yerine, aynı daireyi ihtiyacı olan park alanını tedarik etmek kaydıyla, daire için aylık 800 TL ve her bir park yeri için de 100’er lira vermeyi tercih eder. 

Park Yeri Vergilerini Düzenleme: Otopark yönetimini destekleyen çeşitli vergi politikalarını içermektedir. “Ücretsiz park yeri” vergisi: Bu sistem ücretsiz park yerlerinin vergilendirilmesi için uygulanır. Örneğin, çalışanlar için ücretsiz olarak sağlanan park yerine, yıllık 50 TL verilmesi, bu tür bir uygulamadır. Bu vergiler, park alanı başına alınan verginin, ücretsiz park yeri isteklerini azaltmak için kullanılan farklı yöntemlerdendir. 

• Eğer bisiklet taşımacılığı sistemi, gelişmenin ve teşvik programının bir parçası olarak kurulursa, bazı durumlarda bisiklet parkları kısmen otomobil parklarının yerini alabilirler.

• Optimum bisiklet parkı kaynağı, toplumdaki bisiklet kullanma seviyesine ve mesafe türüne bağlı olarak değişir. Bisiklet parkları, depoları, duş ve soyunma odaları bisikletin kullanılırlığını ve güvenliğini artırmaktadır. 

Kullanıcı Bilgilerini ve Pazarlamayı Geliştirme: Yolculuk edenlere park yerleri, kurallar, ücretler ve seçenekler hakkında verilen bilgiler. Birçok park problemi, bu bilgilerin yetersizliğinden kaynaklanmaktadır. Kullanıcı bilgileri; işaretlerle, haritalarla, broşürlerle, internet siteleriyle, elektronik rehberlikle verilebilir. 

Uygulama ve Kontrol Mekanizmalarını Geliştirme-Güçlendirme: Park kurallarının ve ücretlerinin daha etkin ve etik bir biçimde hayata geçirilmesi anlamına gelmektedir. Uygulamaların kabul görebilmesi için, bütün uygulama süreci etkin, nazik ve adil olarak algılanmalıdır.

Hepinize sağlıklı huzurlu mutlu bir hafta dilerim. ■