Ulaştırma Yatırımları Ve Ekonomik Kalkınma - 7

Daha önce ifade edildiği üzere ekonomik etkinliklerdeki potansiyel artışın yanı sıra itici gücü temin eden erişilebilirliği iyileştiren altyapı stokuna yeni ilaveler, temel olarak istihdam artışları ve faktör üretkenlikleri vasıtası ile gerçekleştirilmektedir. Bununla beraber ampirik deliller; erişilebilirlik değişimlerinin ekonomik kalkınmaya dayalı olarak üretildiği bir rol ile terkip edilmektedir. Erişilebilirliğin görece bir kavram olduğu ve bir yerleşimdeki bir altyapı yatırımının o bölgedeki yerleşmeye destek olabileceği fakat bunun rekabetçi yerleşimlerdeki masrafların temini yolu ile olabileceği akıldan çıkarılmamalıdır. Bir metropoliten alan dahilindeki net etki marjinal olabilir. En ileri ekonomilerdeki en önemli argüman olmasına karşın karayolu ve demiryolu erişilebilirlik düzeyi oldukça yüksek olmaktadır. Bu durum çoğu altyapı yatırımlarının bütünüyle marjinal bir sistem yolu ile erişilebilirliği etkileyeceği anlamına gelmektedir. Bu durum sadece, ana yer değiştirmenin yer alabileceği sistem çapındaki bir erişilebilirlikte (örneğin, önceden ayrışık olan iki noktayı birbirine bağlayan yeni bir hat ya da daha önceden erişilebilir olmayan bir yerleşimin açılması gibi) ana bir değişim anlamına gelmektedir. Bu da erişilebilirliğin sadece göreceli bir konsept olarak incelenmesini önermekten öte aynı zamanda değişimlerin söz konusu olabileceği minimum kritik değerlerin üstü için araştırma gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu kritik değerler eğer erişilebilirlik değişimleri dâhili yatırım ve istihdam artışları tarafından bölgelerin göreceli konumlarını geliştirmek için bir araç olarak görülüyor ise önemli olmaktadır.

Erişilebilirlikteki değişimin ikinci bir daha üstü kapalı göstergesi ise yeni eğilimler oluşturmaktan ise mevcut eğilimleri iyileştirmesidir. Eğer koşullar firmalar için belirli alanlarda (örneğin iş gücünün uygun becerilere sahip olduğu ya da finansal teşviklerin bulunduğu) yeni bir iş kurulması ya da yer değiştirme için avantajlı ise ardından ulaştırma altyapısındaki gelişimler yerleşim tercihleri içerisinden birisini önerebilecektir. Ulaştırma altyapısının bizatihi kendisi, iyi geliştirilmiş bir ağın bulunduğu ikinci derecede bir yerleşim değişkenidir fakat diğer faktörler ile birleştirildiğinde marjinal düzeyde daha erişilebilir yerleşimler için dengeyi etkileyebilecek bir hal almaktadır.

Bu tartışma ağ dâhilindeki bütünleyicilik bulguları ile ilgili olmaktadır. Erişilebilirlik bir bütün olarak ağdaki yeni bir hattın etkisi gibi incelenme eğilimindedir. Fakat birçok yatırım tamamlayıcıdır bu nedenle rekabet münhasıran hatlar arasında değil gerçek sistemler arasındadır. Dolayısı ile erişilebilirlik sadece bir sistemdeki (örneğin, demiryolu) değişime göre incelenmemeli fakat diğer sistemler ile (örneğin, karayolu) ilgili olarak söz konusu sistemin yeni bir rekabetçi konumuna göre de incelenmelidir. Güncel olarak kullanımı söz konusu olmasa dahi belirli bir sisteme erişilebilirlikte güçlü bir tercih edilebilirlik değeri öz konusudur. Ağ ve erişilebilirliğin yeni konseptlerine, diğerlerine kıyasla değişecek olan bir ağın rekabetçi konumunun koşulları altında belirlenmesine ihtiyaç bulunmaktadır. Bu da koordinasyonu kolaylaştırmak ve tamamlayıcılığı temin etmek için öngörülere etkiyen katma değerler ile ilgili bir sorudur.

Yakınsaklık erişilebilirlik ile yakından ilgilidir fakat aynı zamanda kalkınma bağlamında önemli olabilmektedir. İşleyişte birbiri ile çelişen iki tarz proses söz konusu olmaktadır, bunlardan birisi kümeli faktörler vasıtası ile yakınsamaya öncülük etmekte iken diğeri ise iyi bağlantılı bir toplulukta, kümelenmenin yakınsak olmayan ve zararına ekonomilerin işletilebilir olmasıdır. Çoğu hizmet uzaktan temin edilebilir ve edilmektedir. Örneğin, bir telefon danışma hizmetinde kişi soru sorana yakın olma ihtiyacı olmaksızın sorulan soruları canlı olarak cevaplamaktadır. Benzer bir şekilde çoğu ürünler emek ve daha ucuz olan diğer faktörlerin bulunduğu yerleşimlerce kullanılmaktadır. Kullanıcıya yansıyan ödeme düşük olup (örneğin, yerel bir telefon konuşması ya da ucuz ürünler) yakınsaklık önemli değildir. Yüksek kaliteli iletişim ve ulaştırma altyapı tesisleri birçok hizmet ve firma yerleşiminde daha fazla esnekliğe imkân vermektedir.

Ölçek ekonomileri ve kümeli ekonomiler proseste önemli bir rol oynamakta ve belirleyen eğilimlere etki eden yerleşimler diğer yerleşimlere nazaran ulaştırma maliyetlerindeki azalmadan dolayı daha çok fayda ortaya koyabilir. 1990’lı yıllarda yapılan bu tarz çalışmalar kapsamında, üretimde ölçek ekonomilerinin varlığında imalat yerleşiminde altyapı gelişiminden kaynaklı ulaştırma maliyetlerinde bir azalma etkisinin ilginç bir örneği ortaya konulmaktadır. Yüksek ulaştırma maliyetleri ile üretim dağınık yerleşimlerde (örneğin, çekirdek ve çevre gibi) yer alacaktır. Ulaştırma maliyetleri düştüğünde, bir yerdeki (çekirdek ya da çevre) üretime geçiş söz konusu olacak olup ulaştırma maliyetleri düşüş eğilimine devam ettiği sürece bu geçiş devam edecektir (kentsel yerleşim yapısı bağlamında benzer fikirlerin terkibi için). Bununla beraber bütün bu zekice ve ikna edici fikirler geniş anlamda ulaştırma maliyetlerindeki, ağ yapısı ve organizasyonu bağımsızlıklarındaki ve ulaştırma teslimat sisteminin verimliliğindeki farklılıklara dayanmaktadır.

Ulaştırma maliyetlerinin düştüğü (ya da zaten düşük olduğu) ve altyapının yaygın olduğu durumda maddi olmayan akış daha önemli bir hal alabilir. Ulaştırmaya bir maliyet olarak muamele eden geleneksel kurgu, endüstrinin yersel dinamikleri anlaşılmaya çalışıldığında daha az bağıntılı bir hal alacaktır. Yakın dönem çalışmaları, dönüşümlü kapasiteye dayalı olarak bir dizi daha zengin ve daha karmaşık bir bağıntıyı önermektedir. Bu konsept altyapıyı ve mal, bilgi ve insan akışının yönetimi ve organizasyonunu (örneğin üretilen hizmetler) içermektedir. Altyapı ve ürün fayda süreci belirleyici değildir. Bir ağ ekonomisindeki ulaştırma altyapısının rolü, döngüdeki genel bir kaynağınkinden fazlası değildir. Belirli kullanım şekilleri ve sonuç etkileri üretim prosesindeki taraflarca ayarlanan stratejilere bağlı olmaktadır. Yakınsaklık, mal, bilgi ve insan akışlarının kontrol derecesi ve organizasyonunu dâhil etmek için coğrafik erişilebilirliği içermenin yanı sıra bundan da ötesini ifade etmektedir.