04.08.2020, 11:35
Varan Turizm deyince…
Varan Turizm’in yeniden ulaşım hayatına girdiği haberi beni çok sevindirdi. Bu yazımda Varan’la, otobüsçülükle ve ulaşımla ilgili bazı anılarımı paylaşmak istiyorum.
Demiryolu
Köy sonrası ortaokul yıllarım Eskişehir’de geçti. Burada iki ulaşım vasıtası vardı: tren ve otobüs. Eskişehir, trenler için önemli bir kavşak idi. Çok peronlu bir istasyon, ilgi çeken bir gar ve önemli hemzemin geçitleri hatırlıyorum. İlk seyahatimi tek başıma 1965 yılında 15 yaşındayken hava lisesine kaydolmak üzere Eskişehir’den İzmir’e yapmıştım. İzmir’e vardığımda ilk kez denizi ve İzmir’i görmek unutamadığım bir anıdır. Eskişehir’de İstanbul-Ankara arası trenler çok prestijli kabul edilirdi. Bunlar motorlu tren, hızlı tren, mavi tren vs. şeklinde değiştiler. İstanbul-Ankara arasında yabancı bir şirketin işletmesini sürdürdüğü yataklı vagonlar ise çok prestijli seyahat imkanı sunardı.
Otobüsçülük
İlk seyahatim köyden Eskişehir’e olmuştu. Eskişehir’de merkezi yerlerde otobüslerin kalktığı sokaklar vardı. Buradan değişik yerlere ulaşım imkanı sağlanıyordu. Daha sonra şehir içindeki ilk otogarı ve bunu takiben şimdi de kullanıldığını düşündüğüm büyük otogarını hatırlıyorum. Kamil Koç, Yılmaz, Özen, Jet, Bursa Birlik, Şevelli gibi otobüs firmaları o zamanlar da vardı. İsmail Ayaz, Eskop, Yüksel, Anka, Buzlu gibi Eskişehir markalarını da hatırlıyorum. Bir de aklımda kalanlar; “Havalı Apollo” otobüsler ile “302” otobüslerdir. İstanbul-Eskişehir seyahatlerinde, gece, özellikle arka koltukların boş olması ve arka beşliyi muavinin bana vermesi en hatırladığım ve hoşuma giden anılar olarak aklımda. Eskişehir-Ankara hattının da Eskişehir için önemli olduğunu belirteyim.
Havayolları
Havayolu şüphesiz ki, az kişinin faydalanabildiği az yere gidilebilen bir ulaşım aracıydı. Ben ilk seyahatimi 18 yaşında İzmir’den İstanbul’a yapmıştım. Bilgi yarışmasında İzmir şampiyonu olduktan sonra hava lisesi olarak İstanbul’daki yarışmalara uçakla gitmiştik. Buradan da Türkiye Şampiyonu olarak yine uçakla İzmir’e döndüğümü dün gibi hatırlıyorum. Uçaklar, pilotlar hatta hostesler o günler için çok önemli idi. Pek çok zengin, imkanlı, eğitimli kişinin hosteslerle tanışmak için uğraştığını ve evlendiğini bilirim. Keza pilot ve hostes evlilikleri de aynen böyle. Sonradan uçak da yaygınlaştı, eski prestijini de kaybetti.
Denizyolu
Benim coğrafyamda pek deniz olmadığı için anılarım azdır. Zaten denizden uzak olduğum için de yüzmeyi bile askeri lisede öğrenmiştim. İstanbul-İzmir feribotları önemliydi. İstanbul-Bandırma-İzmir tren-vapur seyahatlerinin de çok önemli olduğunu biliyorum. Bunu ben de o yıllarda kullanmıştım. Bir de Akdeniz’de, Karadeniz’de gezi yaptıran önemli gemilerimizin olduğunu hatırlıyorum, ama bunlar benim yaşam standartının çok üstünde idi. Daha sonra gemi ile tur ve yolculuk keyfini Avrupa’daki seyahatlerde yaşama imkanı buldum.
Varan Turizm
Benim hatırladığım yıllarda az hatta çalışan çok prestijli bir firmaydı. Adeta uçakla ve özel trenlerle yarışırcasına prestij taşırdı. Biletleri önceden almak gerekirdi, yer bulabilmek için. İnsanlar ayrıca Varan ile seyahate diğer prestijli seyahatler gibi hazırlanırlardı. Bekâr arkadaşlarım yanlarına bir bayan oturur ümidiyle bu seyahatlere çıkarlardı. En iyi tıraşlarını olurlar, en iyi elbiselerini hazırlarlar ve bir de en iyi filtreli sigarayı almaya çalışırlardı. O günlerde malum sigara içmek serbestti ve erkek, bayan yan yana oturma konusunda bir ayrım hiç yoktu. Varan’ı önemli kılan, seçme kaptan ve seçme personele sahip olması, iyi otobüsleri, özel terminalleri, ücretsiz servisleri ve kaliteli hizmeti hatırlıyorum. Eşim, o yıllarda Varan ile yaptığı bir seyahatte Safiye Ayla ile yan yana gittiğini ve bunu önemli olarak özellikle belirtir. Pek çok ünlü kişiyi bu şekilde yanında görmeniz Varan’da mümkün idi.
Mola yerleri
Varan’da araç içinde çeşitli ikramlar yapılırdı. Bunlarda alkol bile bulmanın mümkün olduğunu hatırlıyorum. Hiç de garipsenmez ve problem de yaratmazdı diye biliyorum. Varan’ın en önemli özelliklerinden birisi çok iyi yerlerde mola vermesiydi. Bunların önemli bir kısmı kendisinin sahipliğinde veya kendi izniyle işletilen tesisler idi. Başka tesisleri seçerse mutlaka oraların da çok özel olması gerekirdi. Varan’ın durduğu yerde özel araçlar da mola vermeyi tercih ederlerdi. Yer bulmak epey zor olurdu. Varan taşımacılıktan çekildiğinde onun kaybı kadar Varan’ın mola yerlerinin kaybına ve zamanla prestijli olmaktan uzaklaşmalarına üzülmüştüm. Bu arada konumuz olmasa da Varan ile aynı keyfi İstanbul-Ankara arasında Bosfor Turizm’de yaşamak mümkündü. Tabii, yine konusu olmasa da Ulusoy da buna yakın standartları her zaman sunan bir firmaydı.
Ücret politikaları
Varan, herkesten daha pahalı taşımayı bir prestij konusu yapardı. Zaten diğer firmalar da onun ücretine göre ücret belirlerdi. Varan 100 lira ücret açıklarsa ki, öncelikle açıklanması beklenirdi, Ulusoy da 90-95 lira fiyat kararı alırdı. A grubu olarak bilinen firmalar buna karşılık 70-75 lira, B grubu olarak bilinen firmalar da 60-65 lira gibi bir fiyat aralıklarını seçerlerdi. İstanbul Otogarı’nda bu fiyatları zorla uygulatırlardı. Hiçbir firmaya B grubu olarak fiyat seçme hakkı verilmezdi. Bu çok zalimceydi. Aksini yapanlar otogara sokulmazdı, hangi hakla ise. Böylece B grubu fiyat olmasın, herkes A grubu firmalara gitsin istenirdi. Ama bunu kötü bir anı olarak hâlâ hatırlıyorum.
Varan yeniden kurulurken
Varan’ın yeniden kurulduğunu öğrenmiş bulunuyorum ve onun sevincindeyim, ama Varan olmanın zor olduğunu da özellikle hatırlatırım. Bunda firmanın neyi seçeceği çok önemi. Çok yolcu derseniz, ucuz yolcu olur, kalite de düşebilir. Öncelik kalite der de fiyatı buna göre belirlerseniz eski yolcuyu geriye getirebilirsiniz, ama pek çok konuda sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Özel terminaller, ücretsiz servisler, ikramlar vs. konusunda Varan’ın önüne birçok zorluğun çıkartılacağını düşünüyorum. Mola yerlerini yeniden yaratmak, onları bulmak, seçmek zor olacaktır. Ben buna rağmen Varan’ın kurulmasına sevindim ve başarılı olmasını canı gönülden istiyorum.
Tüm taşıma alanı çalışanları, taşımayla ilgili kamu görevlilerinin ve okuyucularımızın Bayramını kutluyorum... ■
15
açık
| Takımlar | O | P |
|---|---|---|
| 1. Galatasaray | 11 | 31 |
| 2. Fenerbahçe | 11 | 26 |
| 3. Samsunspor | 12 | 25 |
| 4. Eyüpspor | 12 | 22 |
| 5. Beşiktaş | 11 | 21 |
| 6. Göztepe | 11 | 18 |
| 7. Sivasspor | 12 | 17 |
| 8. Başakşehir | 11 | 16 |
| 9. Kasımpasa | 12 | 14 |
| 10. Konyaspor | 12 | 14 |
| 11. Antalyaspor | 12 | 14 |
| 12. Rizespor | 11 | 13 |
| 13. Trabzonspor | 11 | 12 |
| 14. Gaziantep FK | 11 | 12 |
| 15. Kayserispor | 11 | 12 |
| 16. Bodrumspor | 12 | 11 |
| 17. Alanyaspor | 11 | 10 |
| 18. Hatayspor | 11 | 6 |
| 19. A.Demirspor | 11 | 2 |
| Takımlar | O | P |
|---|---|---|
| 1. Kocaelispor | 12 | 25 |
| 2. Bandırmaspor | 12 | 24 |
| 3. Erzurumspor | 12 | 22 |
| 4. Karagümrük | 12 | 21 |
| 5. Igdir FK | 12 | 21 |
| 6. Ankaragücü | 12 | 19 |
| 7. Ahlatçı Çorum FK | 12 | 19 |
| 8. Boluspor | 12 | 18 |
| 9. Şanlıurfaspor | 12 | 18 |
| 10. Manisa FK | 12 | 17 |
| 11. Esenler Erokspor | 12 | 17 |
| 12. Ümraniye | 12 | 17 |
| 13. Pendikspor | 12 | 17 |
| 14. Keçiörengücü | 12 | 15 |
| 15. Gençlerbirliği | 12 | 15 |
| 16. İstanbulspor | 12 | 14 |
| 17. Amed Sportif | 12 | 14 |
| 18. Sakaryaspor | 12 | 13 |
| 19. Adanaspor | 12 | 7 |
| 20. Yeni Malatyaspor | 12 | -3 |
| Takımlar | O | P |
|---|---|---|
| 1. Liverpool | 11 | 28 |
| 2. M.City | 11 | 23 |
| 3. Chelsea | 11 | 19 |
| 4. Arsenal | 11 | 19 |
| 5. Nottingham Forest | 11 | 19 |
| 6. Brighton | 11 | 19 |
| 7. Fulham | 11 | 18 |
| 8. Newcastle | 11 | 18 |
| 9. Aston Villa | 11 | 18 |
| 10. Tottenham | 11 | 16 |
| 11. Brentford | 11 | 16 |
| 12. Bournemouth | 11 | 15 |
| 13. M. United | 11 | 15 |
| 14. West Ham United | 11 | 12 |
| 15. Leicester City | 11 | 10 |
| 16. Everton | 11 | 10 |
| 17. Ipswich Town | 11 | 8 |
| 18. Crystal Palace | 11 | 7 |
| 19. Wolves | 11 | 6 |
| 20. Southampton | 11 | 4 |
| Takımlar | O | P |
|---|---|---|
| 1. Barcelona | 13 | 33 |
| 2. Real Madrid | 12 | 27 |
| 3. Atletico Madrid | 13 | 26 |
| 4. Villarreal | 12 | 24 |
| 5. Osasuna | 13 | 21 |
| 6. Athletic Bilbao | 13 | 20 |
| 7. Real Betis | 13 | 20 |
| 8. Real Sociedad | 13 | 18 |
| 9. Mallorca | 13 | 18 |
| 10. Girona | 13 | 18 |
| 11. Celta Vigo | 13 | 17 |
| 12. Rayo Vallecano | 12 | 16 |
| 13. Sevilla | 13 | 15 |
| 14. Leganes | 13 | 14 |
| 15. Deportivo Alaves | 13 | 13 |
| 16. Las Palmas | 13 | 12 |
| 17. Getafe | 13 | 10 |
| 18. Espanyol | 12 | 10 |
| 19. Real Valladolid | 13 | 9 |
| 20. Valencia | 11 | 7 |
