banner139
banner69

Edirne, bir açık hava müzesi

banner113

Romalılardan tutun Bizans’a, 92 yıl boyunca Payitaht olduğu Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze…

banner114
YAŞAM 28.10.2013, 15:11 28.10.2013, 16:01
Edirne, bir açık hava müzesi
banner161
banner95
banner101


KORKUT AKIN / EDİRNE


İnce belli bardakta, dumanı üstünde gelen, damağı buran, kınalı berrak çay bütün yorgunluğunuzu aldığı gibi “işte mutluluk bu!” dedirtiyor.

Sonbahar sarısıyla sarmalanan çay bahçelerinde yer bulmak zor. Çünkü Edirne hem yol üzeri hem de tarihi değerlerle dolu. 

Balkanların Başkenti

Tarih boyunca adı hiç değişmemiş şehrin 2000 yıllık bir geçmişi var. Romalılardan tutun Bizans’a, 92 yıl boyunca Payitaht olduğu Osmanlı İmparatorluğu’ndan günümüze…
Güzel bir şehir Edirne, başkentliğe yaraşır zarafeti hâlâ taşıyor üzerinde. Daracık sokaklarında eski evler, hemen her köşe başından gökyüzüne uzanmış camileri ve müzeye dönüştürülmüş yapılarını görmeye gelen yerli yabancı turistler büyük bir merak ve mutlulukla geziyor.

Tahmis Meydanı

Divan edebiyatında bir şiirin, iki dizesine üç dize daha ekleyerek elde ettiğiniz “beşleme”; beş yolun buluştuğu küçük meydana da ad olmuş ve Edirne’nin en güzel, en canlı, en hareketli ve en çok sevilen yeri olarak çıkmış ortaya. 

Ne gelir aklınıza Edirne deyince… Camiler, medreseler, tava ciğeri, peynir, badem ezmesi, köfte, helva… uzatmaya gerek yok; Edirne’ye özgü aklınıza gelen her şeyi bulabileceğiniz şirin mi şirin bir meydan. Beş yolun birleştiği meydan demiştik ya… her bir yoldan bambaşka bir dünyaya çıkıyorsunuz. Dönüşte yine aynı meydanda ve muhtemelen aynı çayevinde –çünkü çok sevdiniz demi kıvamında, dumanı üstündeki çayı. Merak etmeyin, herkes aynı davranıyor.

Süpürgeci heykeli

Merkezi yönetimle aynı partiden olmamasına, birçok sorunla boğuşmasına rağmen Belediye, müthiş çalışkan ve iş bitirici. Hemen her meydan bir heykelle donatılmış. Kırkpınar güreşleri, balık, lale üretimi, sandıkçılık ve tabii süpürgecilik… Edirne sandığı da süpürgesi de çeyizlerin olmazsa olmazı. Sadece bölgede ve Türkiye’de değil, Balkanlardan Avrupa’nın –bize göre- en uzak ülkelerine kadar evlenme yaşına gelen kızlar çeyizine sandık ve süpürge koyuyor mutlaka.

İşte Tahmis Meydanı’nı süpürgeci heykeli süslüyor. 

Diğer meydan ve kavşaklardaki heykelleri saymadan Lozan Anıtına dikkat çekmek gerek. 

Lozan Anıtı

Üç yüksek sütundan oluşan Lozan Anıtı belki de günümüz Türkiye’sinin ender işaretlerinden. Sütunlardan Anadolu’yu simgeleyenin boyu 36,45 metre, Trakya’yı simgeleyen 31,95, Karaağaç’ı simgeleyen ise 17,45 metre. Bir kere durup derin bir nefes alıyorsunuz ister istemez… Sizin, ailenizin, çevrenizin, 70 milyonu aşkın insanın barış ve huzur içinde yaşamasının simgesi zaten kesmişti nefesinizi. Ardından müzeyi gezmek var… 

Selimiye, Muradiye ve Darüşşifa

Buçuktepe’den bakmadan girmişseniz Edirne’ye, 1-0 eksik başlıyorsunuz demektir gezmeye. Şöyle bir bakacak, şehri içinize çekecek ve göz kararı da olsa neyin nerede, hangi caminin yanında ne var, hangi yöne gitmek gerek diye karar vereceksiniz. Tabii, ilk istikamet Selimiye!
Tek başına camii olarak anılsa da Selimiye bir külliye. Hemen yanı başındaki Eski Cami, en eski anıtsal yapı Osmanlı’dan kalan. Devletin büyümesinin simgesi olan bu eser 1414’te 11 yıllık bir çalışmanın ardından bitirilebilmiş. 

Selimiye Camii 2. Selim tarafından Mimar Sinan’a yaptırılmış. Yapımına 1568′de başlanmış, kullanıma ise 1575′te açılmış. Yüksekliği 45,25, çapı ise 31,25 metreyi bulan ve bu boyutuyla Ayasofya ile boy ölçüşen kubbesinin verdiği ferahlığı, insan içine girince daha bir anlıyor.

Unuttum, ama ekleyebilirim: Eski Cami’de Cuma hutbesini kılıç kuşanan imam okuyor. Her iki caminin de süslemeleri müthiş. İnsanı alıp götürüyor… içinize huzur doluyor o görkem karşısında.

Eski Cami’de duaların kabul olunduğuna inanılırsa da, siz camide namaz kıldıran Hacı Bayram Veli’ye saygı inancıyla hâlâ hocaların vaaz kürsüsünü kullanmadığını bilin yeter.
Selimiye dedik, ama en çok da Eski Cami’yi anlattık. Selimiye’nin içinde yardımcı olan görevliler, kalabalığı düzenlerken bir yandan da birçok bilgi veriyor. Yarım kubbeler üzerinde yükselen ana kubbe, minarelerin birbirini kesmeyen merdivenleri (bilmem artık çıkılmasına izin veriliyor mu; sadece Edirne şehrini değil, Yunanistan’dan Bulgaristan’a kadar geniş ovayı izleyebilirsiniz) ve dört halifeyi simgeleyen dört fil ayağı sütun; mermer, çini ve hat işçiliği… hepsini hem de ayrıntılı anlatıyorlar. Dolayısıyla siz ilk ağızdan alın o bilgileri… 

Ters lale…

Ben sadece bir küçük bir bilgi fısıldayacağım sizlere; ama sakın kendinize saklamayın, herkese anlatın. Müezzin mahfilinin (2 metre yüksekliği var) mermer ayaklarından birinde ters bir lale kabartması yer alıyor. Her ne kadar ters lale, hilale benziyor, onun için işlettirmiş Mimar Sinan, dense de; Osmanlı’da bahçeler (ama sadece bahçeler) halkın kendi malı olabiliyor, diğer her şey hükümdarın. Cami yapılacağı zaman bahçenin sahibi kadın, -bir rivayete göre adı, bir diğerine göre bahçede yetiştirdiği laleler nedeniyle- camiye lale adı konulmasını şart koşar. Şartı kabul eden Mimar Sinan, laleyi ters işlettirerek, kadının o dillere destan inatçılığını da yüzyıllara taşır. Madem başladık, bir rivayet daha: Tam dikey değildir lale, eğer tam ters olursa kıyamet kopacaktır. 

Şifahane de var!

Tunca’yı geçince, 1448 yılında 2. Bayezid tarafından (vakfiyesinde göz hastalıklarına da bakıldığı yer alıyor) bir şifa merkezi kurulmuş. Ruh ve akıl hastalarına hizmet verilen bu hastanede su ve müzik sesi temel tedavi aracı. Trakya Üniversitesi bünyesinde müze haline getirilen ve 2004 yılında Avrupa Konseyi Avrupa Müze Ödülünü, 2007 yılında ise Avrupa Kültür Mirası - Mükemmellik Kulübü En iyi Sunum Ödülünü kazanan müzede su sesine karışan müziği duyumsamadan Edirne’yi gezmiş sayılmazsınız. Mankenlerle canlandırılan tedavi yönteminin önemini, o zamanlar Avrupa’da hastaların ateşe atıldığını öğrendiğinizde daha bir kavrıyorsunuz.

Daha yarısına bile gelmedik…

Prof. Dr. Süheyl Ünver, “Her şey biter, Edirne bitmez” diyor. Gerçekten de sabah ayrı, akşam ayrı güzellik sunuyor şehir. Kışı yazı da fark ediyor… Baharına laf yok!

Biz sayfanın sonuna geldik, ne Kırkpınar’dan söz edebildik ne şenliklerden. Ama tarhana, badem ezmesi, ciğer sarması, akıtma, hardaliye, satır kebabı, elbasan tava, etli marul sarması,
Rumeli beğendisi, Rumeli paçası ve daha nice ağız tadını saymaktan kendimizi almamız mümkün değil. Köfteyle tava ciğerini unuttuğumu sanmayın, onları zaten siz de biliyorsunuz. Dönüş yolunda peynirle helva eşinize dostunuza götüreceğiniz en güzel armağanlardan olacaktır…
Sabunun ve süpürgenin gönlü kalmasın

Edirne’nin tarihi ama bir o kadar da kaybolmaya yüz tutmuş seramikçiliği var. Sabun yapımı inanılmaz gelişmişlik gösteriyor. Hele de meyveli mis sabunları hem gözünüze hem burnunuza… 

Aynalı süpürgeyle bitirelim… Gelin, kaynanasının hata bulmak için kendisini gözlemesini süpürgeye takılan aynadan izlermiş çaktırmadan. Sizin aklınıza gelir miydi?
Süheyl Ünver doğru demiş, her şey bitiyor ama Edirne’nin sonu yok. Biz iki gün sabahtan akşama dolaştık, bitiremedik. Sıra sizde…


Edirne’ye gidip de Otogar’a uğramamak olmaz 

Arife günü olmasına rağmen sakinlik var otogarda. Uzun yol yolcusunun Cuma-Cumartesi gittiğini belirtiyor Otogar Müdürü Naci Livada. Livada, Cuma-Cumartesi günü yaklaşık 18 bin kişinin otobüslerle seyahate çıktığını söylüyor. Çoğunluğun öğrenci olduğunu, Edirneli’nin uzun seyahate çıkmadığını belirtiyor Naci Livada. Arife günü ve bayramın 1, 2 ve 3’üncü günleri yakın mesafeler hareketli geçiyor, genellikle akraba ziyaretleri...

Edirne Otogarında günlük yolcu hareketi 2 bin, 2.500. Her 15 dakikada bir ücresiz servisi var şehir merkezine, ayrıca ETUS halk otobüsleri de sürekli çalışıyor. 

İnternet satışı yoğun

Metro Turizm Edirne Sorumlusu Haluk Kefeli, “Edirne’de öğrenci yoğun bir yolcu potansiyeli var. Hafta sonları internet satışları yüzde 50’yi buluyor, genelde yüzde 30 civarında. Bilgisayara ulaşabilen çoğunluk biletini internetten alıyor” diyor.

Otogar huzurlu

Otogar’da sakinlik hissediliyor. Naci Livada ve Haluk Kefeli, bir sorunlarının olmadığını huzur içinde herkesin çalıştığını, isteyen her firmanın da acente açabildiğini belirtiyorlar. Bankolara bakıyoruz, onlarca firmanın tabelası görülüyor. Yolu Edirne’den geçen her firmanın acenta açtığı görülüyor. ■

Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner159
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 10 28
2. Samsunspor 11 25
3. Fenerbahçe 10 23
4. Beşiktaş 10 20
5. Eyüpspor 11 19
6. Sivasspor 11 17
7. Göztepe 10 15
8. Başakşehir 10 15
9. Kasımpasa 11 14
10. Konyaspor 11 14
11. Trabzonspor 10 12
12. Gaziantep FK 10 12
13. Bodrumspor 11 11
14. Antalyaspor 11 11
15. Alanyaspor 11 10
16. Rizespor 10 10
17. Kayserispor 10 9
18. Hatayspor 10 3
19. A.Demirspor 10 2
Takımlar O P
1. Erzurumspor 11 22
2. Kocaelispor 11 22
3. Bandırmaspor 11 21
4. Karagümrük 11 18
5. Igdir FK 11 18
6. Boluspor 11 18
7. Esenler Erokspor 11 17
8. Ümraniye 11 17
9. Pendikspor 11 17
10. Ankaragücü 11 16
11. Ahlatçı Çorum FK 11 16
12. Şanlıurfaspor 11 15
13. Gençlerbirliği 11 15
14. Manisa FK 11 14
15. Keçiörengücü 11 14
16. İstanbulspor 11 13
17. Sakaryaspor 11 13
18. Amed Sportif 11 13
19. Adanaspor 11 6
20. Yeni Malatyaspor 11 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 10 25
2. M.City 10 23
3. Nottingham Forest 10 19
4. Chelsea 10 18
5. Arsenal 10 18
6. Aston Villa 10 18
7. Tottenham 10 16
8. Brighton 10 16
9. Fulham 10 15
10. Bournemouth 10 15
11. Newcastle 10 15
12. Brentford 10 13
13. M. United 10 12
14. West Ham United 10 11
15. Leicester City 10 10
16. Everton 10 9
17. Crystal Palace 10 7
18. Ipswich Town 10 5
19. Southampton 10 4
20. Wolves 10 3
Takımlar O P
1. Barcelona 12 33
2. Real Madrid 11 24
3. Atletico Madrid 12 23
4. Villarreal 11 21
5. Osasuna 12 21
6. Athletic Bilbao 12 19
7. Real Betis 12 19
8. Mallorca 12 18
9. Rayo Vallecano 11 16
10. Celta Vigo 12 16
11. Real Sociedad 12 15
12. Girona 12 15
13. Sevilla 12 15
14. Deportivo Alaves 12 13
15. Leganes 12 11
16. Getafe 12 10
17. Espanyol 12 10
18. Las Palmas 12 9
19. Real Valladolid 12 8
20. Valencia 11 7