Yolcu Taşıma Belgeleri gözden geçirilmeli

Tarifesiz taşımaların gerektirdiği tüm yeterlilikleri taşıyan tarifeli taşımalar tarifesiz taşımaları da yapabilmelidir.  

Yaşadıklarımızdan aldığımız dersler, değişimler ve yeni ihtiyaçlar düşünülerek tüm sistemlerin zamanla iyileştirilmesi gerekir. Taşıma sistemi de böyledir. Bu kapsamda bir konu üzerinde durmak istiyorum. 

Belgelerin iş farkları 
Taşımalar; biri uluslararası ve yurtiçi diğeri de tarifeli ve tarifesiz olmak üzere iki türlü ayrıma tabi tutulabilir. Zaman zaman bu türlerden birinde işler artarken diğerinde azalabilir. Peki, bu talep değişimlerine karşı taşıma sistemleri uyumlu mu? Bence değil. Uyumlu olmadığı için de bayramlarda vs. özel izinler verilerek talep artışları dengelenmeye çalışılıyor. Peki, bu sistem iyileştirilebilir mi? Bence evet.

Belge sisteminin özü 
Bir taşımanın yapılabilmesi için onun gerektirdiği mesleki saygınlık ile mali ve mesleki yeterliliklere sahip olmak gerekir. Taşımacılar bu alandaki durumlarına, imkanlarına göre kendilerine uyan belgeyi alıp bunun izin verdiği taşımaları yapabiliyorlar. Yani yeterliliğine göre taşıma yapabiliyorsun. Tabii, yeterliliğinden az olan taşıma yapmak da mümkün. 

Bir örnek
Unutanlar veya bilmeyenler için tekrarlayalım ki, önceden yurtdışı B belgeleri ile sadece yurtdışı taşıma yapabiliyordu. Yani yurtiçi taşıma imkanı yoktu. Peki, bunlarda yurtiçi taşıma yapma yeterliliği yok muydu? Tabii ki vardı. Yurtdışı taşımacılar tüm yeterlilikleri taşıdıkları halde niye yurtiçi taşıma yapamıyorlardı? Çünkü Yönetmelik böyle yazmıştı. Daha iyi anlatmak gerekirse İstanbul’dan Sofya’ya taşıma yapabiliyorsun ama Edirne’ye yapamıyorsun. Neden? Dediğim gibi, Yönetmelik öyle yazmış diye...
Bunu anlatıp düzeltilmesini önerdiğimde epey tepki geldi. Yurtiçi taşımacılar, “onlar da bizim işimize ortak olacaklar” diye itiraz ettiler, ama ben haklıydım. O dönemde Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nda, o zamanki adıyla Kara Ulaştırması Genel Müdürlüğü görevini yürüten Sayın Talat Aydın da haklılığımı kabul etti ve Yönetmeliği düzeltti. Peki, yurtiçi taşımacılar da yurtdışı taşıma yapabilecekler miydi? Tabii ki hayır. Niye? Yeterlilikleri buna uymuyordu. Onlar da yeterliliklerini artırıp bu belgeleri alabilirlerdi. 

Yeni bir iddia
Mevcut durumda tarifeli taşımacılar tarifesiz taşıma yapamıyorlar. Niye? Yönetmelik böyle diyor diye. Peki, yeterlilikleri var mı? Tabii ki var. Yani tarifeli bir taşımacı tarifesiz bir taşımacının tüm yeterliliklerine ve imkanlarına sahip. Böyleyse bunu da yapabilmeliler.

İşte bir ispat
Tarifeli bir taşımacı, Bakanlığa gidip belgesini verip bunun karşılığında tarifesiz belge istese Bakanlık hiçbir şey talep etmeden hemen belgesini verir. Demek ki, tarifeli taşıma belgesinde zaten tarifesiz taşımayı yapacak imkan ve kabiliyet var. 

Karşı tezler
Tarifesiz taşımacılar böyle bir şeye, “bizim işimize ortak olacaklar” diye karşı çıkabilir. Peki, haklılar mı? Bence değil. Taşımacılık yapmayan bir kişi, tarifesiz taşıma belgesi alıp onların işine ortak olabiliyor mu? Evet. Tarifeli taşıma yapan birisi bir de tarifesiz taşıma belgesi alıp aynı işi yapabiliyor mu? Bu da evet. Demek ki, onların işine ortak olmak mümkün. Öyleyse buna niye itiraz ediyorlar? Tarifesiz taşımaları yapma yeterlilikleri olduğuna göre bunu da yapabilmeliler. Tarifesizlere de yol açık. Böyle olduğunda tarifeliler, tarifesiz taşımayı yapacaklar, ama tarifesizler tarifeli taşımayı yapamayacaklar. Ama onlar için de açık yol var: Aradaki yeterlilik farklarını kapatıp (koltuk sayısı vs. gibi) bu tür taşımaları yapabilirler. Yani onların da bu imkandan faydalanmaları mümkün. 

Belge birleştirme
Bazıları bunun B1 ve B2’nin veya D1 ile D2’nin birleşmesi olarak algılayabilir. Hayır, benim önerdiğim belge birleştirilmesi değil. B1 ve D1 belgelerinin tanımı değişiyor, B2 ve D2 belgeleri ise aynen yerinde duruyor. İsteyen B2 ve D2 belgelerini alma hakkına sahip. Kullanmayacakları tarifeli taşıma hakkını almak zorunda bırakmanın anlamı yok. 

İşin özü
Tarifeli taşımacılar tarifeli taşıma yapma yeterliliğine sahiptirler ve bu haklarını kullanabilmeliler. Öyle olduğunda tarifeli taşımacılar bir hak kazanırken tarifesiz taşımacılar da istediklerinde tarifeli taşıma yapacakları hakka kolaylıkla geçebilme imkanına kavuşacaklar. Her iki belgesi olanlar için ise durum daha iyi. Bunlar iki belge ile yaptıkları işi şimdi tek belgeyle yapacaklar. İsterlerse ikinci belgeyi verip parası karşılığında başka bir belge alabilirler. O bir yana, şu anda iki ayrı belgeye dağıtıp kullandıkları araçları tek belgede toplayıp tüm taşıtları tıpkı diğer tarifeli belge sahipleri gibi tüm taşımalarda kullanabilecekler. 
Sonuç olarak bunun iyi düşünülmesi gerekir. Bunun tepki olur diye kabul edilmemesi bir hakkın kaçırılması olur. Bunu söylediğim için bana kızanlar olabilecektir. Bunu biliyorum. Önemli olan haklı olmaktır. Başkaları kızmış, hiç fark etmez benim için. ■