19.03.2018, 13:01

Yolcu taşımacılığında komisyonculuk ve organizatörlük

Otobüsçüler devamlı arayış içindeler. Bu, büyük ölçüde işlerinin iyi gitmemesinden kaynaklanıyor. Bu devirde değişiklik ve yenilikçilik zaten doğru. Hele işin iyi değilse hepten zorunlu. Bu bakımdan onları anlayışla karşılıyorum. Ama bu arayış, çıkmaz olduğu baştan belli sokaklara yönelince benden itiraz geliyor. Bu çıkmaz sokağın başka türlü gösterilmeye kalkışılması da yetmiyor. Benim tecrübem bu hassasiyetleri fark eder. Bunlar üzerinde duracağım. 

Önce ortak taşıma. Ne olduğu belli değil. ‘Yük taşımacılığında var, onun gibi’ diyorlar. Yük taşımacılığında ortak taşıma yok. İstisnai haller var, o kadar. Bu bazen başkalarının taşıtlarını kullanmaya da varıyor. Hepsi o kadar. ‘Olsun, biz yolcuda başlatalım’ diyorsanız detaylarını açıklayın, başta da sorumluluğun kimde olacağını. Bir de kopya vereyim: Havayollarında var, oradan belki bir model çıkarabilirsiniz. Bunu geçelim, yolcu taşıma organizatörlüğü talebine gelelim. 

Taşıma ve taşıma işleri
Bir şeyin bir yerden bir yere götürülmesine taşıma diyoruz. Bunu, ‘taşıma’nın yanında taşımacılık, taşıma işletmeciliği olarak da ifade ediyoruz. Bu işi yapana da taşımacı veya taşıma işletmecisi adını veriyoruz. Taşımanın konusu insan veya yük-eşya, buna göre de yolcu taşıması/taşımacısı veya yük taşıması/taşımacısı oluyor. Yolcu ve yük taşımaları uluslararası, yurtiçi ve iliçi şeklinde ayrılabiliyor. 
Yolcu da kimsenin şişman veya zayıf oluşuna göre farklı taşıma yok. Çocuk veya engelli yolcu olsa da onun taşıması da pek ayrı değil. Bunun öğrenci taşıması gibi şehiriçi istisnaları olabiliyor. Bu arada uçaklarda yolcunun ağırlığına göre ücretlendirmeden söz ediliyor. İyi de olur. Herkes ağırlığınca para öder. Belki obezliğe karşı faydası olur. Bunun ötesinde tarifeli/tarifesiz, otobüs/otomobil gibi ayrımlar yolcu taşımacılığında var. 

Yüke özel
Yük taşımacılığında taşınan nesneler büyük/küçük, aynı kişilerin/farklı kişilerin yükleri şekillerinde olabiliyor. 100 kilonun altındaki yükler bizde kargo diye tanımlanabiliyor. 5 kilodan az olan kargolar da dağıtım maddesi sayılıyor. Yüklerin ağırlıklarına ve sahiplik durumlarına göre farklı taşıma türlerinden söz ediliyor. C ve K belgeleri, ana taşıma belgeleri. Diğer yük taşıma belgeleriyle belirli özellikteki taşımalar yapılabiliyor. Bunlara nedense kargo taşımacısı, dağıtım maddesi taşımacısı yerine işletmeci gibi isimler tercih ediliyor. Keza, lojistikçi demek yerine de lojistik işletmecisi deniliyor. Bilmem, daha havalı olduğundan mı? Baştan beri anlamadığım bir konu var: Lojistik işletmecisi belgesi olmayan bir C veya K belgeli taşımacı lojistik hizmetleri de verse suç mu olur? Taşımanın dışında lojistik tanımına giren yükleme, boşaltma, depolama, istifleme, paketleme, tasnif, etiketleme, sipariş planlaması, dağıtım, teslimat gibi faaliyetler belgeye tabi mi? Bunlar belge almadan da yapılamaz mı? Bu işlere ait esaslar, örneğin paketleme esasları, UDH Bakanlığı’nın ve taşıma mevzuatının konusu mu? Neyse konumuz bu değil. 

Bu arada yük konularında özel bir ayrım var: Taşınan şeyin tehlikeli olup olmaması. Tehlikeli yükler yani tehlikeli maddeler ayrı bir taşıma kategorisi olup ayrı bir belgelendirmeye de tabi. Yolcuda tehlikeli/tehlikesiz ayrımı yok. Tehlikeli olanlar zaten taşıta alınmamalı. Bagajlar da buna dahil.

Taşıma işleri 
Kendisi taşıma sayılmayan ancak taşımacılık için gerekli veya faydalı kabul edilen işler de var. Örneğin; terminal işletmeciliği. Bunun ötesinde acentelik var. Terminalcilik ve acentelik hem yolcu da hem yükte geçerli. Acente anlaştığı taşıma adına yolcu veya yük kabul eder. Acente tarafından kabul edilip, bilete, sözleşmeye veya taşıma senedine bağlanan taşıma unsurlarının kim tarafından taşınacağı bellidir. Bu acente değildir. Ama acenteyle sözleşmeli bir taşımacıdır. Keza, acenteden birden fazla taşımacı faydalanıyorsa hangi taşımacı olduğu baştan bellidir. Yani acente bir yolcuyu veya eşyayı ‘sözüm söz, ben seni birisiyle göndereceğim’ diyemez. Taşıyacak olan, o anda bellidir ve adı bilette, sözleşmede yer alır. 

Yolcu-eşya farkı
Yolcu taşımacılığında olmayıp, yük taşımacılığında olan bir taşıma işleri unsuru daha var: Taşıma İşleri Komisyonculuğu veya Taşıma Komisyonculuğu. Bu kişi, birilerine ait yükleri taşıma/taşıtma sorumluluğunu üzerine alır ve yük sahibi ile sözleşme yapar. Sonra da birisine taşıtır. Anlaşılsın diye basit dil kullanıyorum. Kendisi, taşımacı olmadığından, taşıyamaz zaten. Bu düzen yolcuda yoktur. Niye yoktur? Önce; Taşıma Kanunu’nda yolcu taşımacılığında komisyonculuk yasaklanmıştır. Sanırım yeni Yönetmelikte de vardır, zaten eğer değişmediyse bu yasak Ticaret Kanunu’nda da yer alır. Olabilir mi? Hayır. Bir yolcu komisyoncuya gidecek, parasını ödeyecek ama kimsenin biletini almayacak. Sonra komisyoncu ona bir taşımacı bulacak. Olacak iş mi? Zaten yolcu taşıma sorumluluk anlayışı da buna uymaz. Bazı acenteler aldıkları acente payına komisyon diyorlar. Bırakın desinler. Onların yaptığı komisyonculuk değildir. Yasağı da çiğnemiş olmuyorlar. Sonuç olarak, genel taşıma komisyonculuğu değil, eşya taşıma komisyonculuğu vardır. 

Organizatörlük
Otobüsçüler, bunu birtakım taşımacıları ve taşıtları organize etmek olarak anlıyorlar. Hiç de değil. Organizatör, yük sahipleriyle muhataptır. Onların, genellikle çok miktarda olan yüklerini, çeşitli noktalardan, çeşitli noktalara farklı taşımacılar ve farklı modlar kullanarak taşırlar. Bunun yolcuda karşılığı olabilir mi? Tekrar ediyorum; bu organizatör, çeşitli taşımacıları ve araçları organize etmiyor, taşımaları organize ediyor. Sadece yük taşımaya münhasır olması nedeniyle bu işin ve belgenin adının yük/eşya taşıma işleri organizatörü olması gerekir. Bu isim, yolcuda karşılığının olmadığını da gösterir. 

Bir istisna
Yolcular çoğu zaman tek tek veya küçük gruplar halinde seyahat ederler. 50 bin/100 bin kişilik seyahat istisnadır. Dolayısıyla böyle büyük bir grubun bir organizatör tarafından taşınması gerekmez. Sadece büyük yolcu gemileri, büyük askeri intikaller (savaş dışı asker sevkiyatları), büyük seyirci nakilleri gibi hallerde, büyük olan taşımacıların dahi gücü yetmeyebilir. Böyle hallerde birden fazla büyük taşımacının dahi muhatap olması yerine bir muhatap uygun olabilir. Böyle haller için istisnai bir çözüm gerekebilir. Bilmem buna yolcu taşıma organizatörlüğü denebilir mi? Denecek olsa bile bu taşıtları/taşımacıları birilerinin sorumluluk almadan organize edip çalıştırması anlamında olamaz. 

Benim anladığım bu. Buna bir nokta konmalı. Dönüp dolaşıp, aynı taleplerle gündem işgal edilmemeli. Kimsenin enerjisi ve zamanı tüketilmemelidir. Bu sayede yapılabilir işlere daha çok fırsat yaratılmış olacaktır. ■
Yorumlar (0)
banner117
15
açık
banner153
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 11 31
2. Fenerbahçe 11 26
3. Samsunspor 12 25
4. Eyüpspor 12 22
5. Beşiktaş 11 21
6. Göztepe 11 18
7. Sivasspor 12 17
8. Başakşehir 11 16
9. Kasımpasa 12 14
10. Konyaspor 12 14
11. Antalyaspor 12 14
12. Rizespor 11 13
13. Trabzonspor 11 12
14. Gaziantep FK 11 12
15. Kayserispor 11 12
16. Bodrumspor 12 11
17. Alanyaspor 11 10
18. Hatayspor 11 6
19. A.Demirspor 11 2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 12 25
2. Bandırmaspor 12 24
3. Erzurumspor 12 22
4. Karagümrük 12 21
5. Igdir FK 12 21
6. Ankaragücü 12 19
7. Ahlatçı Çorum FK 12 19
8. Boluspor 12 18
9. Şanlıurfaspor 12 18
10. Manisa FK 12 17
11. Esenler Erokspor 12 17
12. Ümraniye 12 17
13. Pendikspor 12 17
14. Keçiörengücü 12 15
15. Gençlerbirliği 12 15
16. İstanbulspor 12 14
17. Amed Sportif 12 14
18. Sakaryaspor 12 13
19. Adanaspor 12 7
20. Yeni Malatyaspor 12 -3
Takımlar O P
1. Liverpool 11 28
2. M.City 11 23
3. Chelsea 11 19
4. Arsenal 11 19
5. Nottingham Forest 11 19
6. Brighton 11 19
7. Fulham 11 18
8. Newcastle 11 18
9. Aston Villa 11 18
10. Tottenham 11 16
11. Brentford 11 16
12. Bournemouth 11 15
13. M. United 11 15
14. West Ham United 11 12
15. Leicester City 11 10
16. Everton 11 10
17. Ipswich Town 11 8
18. Crystal Palace 11 7
19. Wolves 11 6
20. Southampton 11 4
Takımlar O P
1. Barcelona 13 33
2. Real Madrid 12 27
3. Atletico Madrid 13 26
4. Villarreal 12 24
5. Osasuna 13 21
6. Athletic Bilbao 13 20
7. Real Betis 13 20
8. Real Sociedad 13 18
9. Mallorca 13 18
10. Girona 13 18
11. Celta Vigo 13 17
12. Rayo Vallecano 12 16
13. Sevilla 13 15
14. Leganes 13 14
15. Deportivo Alaves 13 13
16. Las Palmas 13 12
17. Getafe 13 10
18. Espanyol 12 10
19. Real Valladolid 13 9
20. Valencia 11 7